Đọc Sáng-thế ký 47:29 - 50:26
Những Ngày Cuối Cùng của Gia-cốp và Giô-sép
Mười bảy năm sau khi đưa gia đình đến định cư tại Ai Cập, Y-sơ-ra-ên (Gia-cốp) cảm thấy những ngày cuối đời đang đến gần. Trong những giây phút này, ông tha thiết muốn làm hai điều: ban phước lành cuối cùng cho các con trai và cháu nội, đồng thời đảm bảo thân xác mình sẽ được an táng trong cùng ngôi mộ với Áp-ra-ham và Y-sác. Sự ra đi của Y-sơ-ra-ên đánh dấu một bước ngoặt lịch sử – kết thúc thời kỳ của các tổ phụ đầu tiên và mở ra thời kỳ mới, khi dân tộc mang tên Y-sơ-ra-ên bắt đầu hình thành. Về sau, cái chết của Giô-sép cũng được ghi lại, khi ấy thế hệ thứ ba của dân Y-sơ-ra-ên đã ra đời trên đất Ai Cập.
47 29 Khi ngày gần chết, Y-sơ-ra-ên gọi Giô-sép, con trai mình, mà nói rằng: Nếu cha được nhờ ơn trước mặt con, xin hãy để tay lên đùi cha cậy hết lòng nhơn-từ và thành-thực ở cùng cha, xin con đừng chôn cha tại đất Ê-díp-tô. 30 Khi cha an-giấc cùng tổ-phụ rồi, hãy đem cha ra khỏi Ê-díp-tô, chôn chung cùng mồ-mả của người. Giô-sép thưa rằng: Con sẽ làm y theo lời cha dặn. 31 Gia-cốp nói: Con hãy thề đi. Giô-sép bèn thề. Đoạn, Y-sơ-ra-ên quì lạy nơi đầu giường mình.
Gia-cốp gần chết chúc phước cho Ép-ra-im và Ma-na-se, hai con trai của Giô-sép
481 Vả, khi các việc đó qua rồi, có người nói cùng Giô-sép rằng: Nầy cha người đau; Giô-sép bèn đem Ma-na-se và Ép-ra-im, hai đứa con trai mình, cùng đi đến. 2 Họ cho Gia-cốp hay và nói rằng: Nầy Giô-sép, con trai ông, đến thăm ông đó; Y-sơ-ra-ên cố gượng ngồi dậy trên giường.
3 Gia-cốp nói cùng Giô-sép rằng: Đức Chúa Trời toàn-năng đã hiện ra, và ban phước cho cha tại Lu-xơ, trong xứ Ca-na-an, 4 mà phán rằng: Nầy ta sẽ làm cho ngươi sanh-sản và thêm nhiều, làm thành một hội dân; ta sẽ cho dòng-dõi ngươi xứ nầy làm cơ-nghiệp đời đời. 5 Bây giờ, hai đứa con trai đã sanh cho con tại xứ Ê-díp-tô trước khi cha đến, là Ép-ra-im và Ma-na-se, cũng sẽ thuộc về cha như Ru-bên và Si-mê-ôn vậy. 6 Còn mấy đứa mà con sanh kế đó, thì sẽ thuộc về con; về phần hưởng cơ-nghiệp, chúng nó sẽ đồng một thể cùng anh em mình. 7 Khi cha ở Pha-đan trở về xứ Ca-na-an, thì Ra-chên chết dọc đường có mặt cha, gần Ê-phơ-rát; cha chôn người ở bên con đường đi về Ê-phơ-rát (tức là Bết-lê-hem).
8 Y-sơ-ra-ên thấy các con trai Giô-sép, bèn hỏi rằng: Những đứa nầy là ai? 9 Giô-sép thưa rằng: Ấy là những con trai của con mà Đức Chúa Trời đã cho tại xứ nầy. Y-sơ-ra-ên lại nói: Xin hãy đem đến đây, đặng cha chúc phước cho chúng nó. 10 Vả, mắt của Y-sơ-ra-ên già nên làng, chẳng thấy chi nữa, bèn biểu chúng nó lại gần, ôm choàng và hôn. 11 Y-sơ-ra-ên nói cùng Giô-sép rằng: Trước cha tưởng chẳng còn thấy được mặt con, nhưng bây giờ Đức Chúa Trời lại làm cho cha thấy được đến dòng-dõi con nữa.
12 Giô-sép dẫn hai đứa con trai ra khỏi hai đầu gối cha mình, rồi sấp mình xuống đất. 13 Đoạn, người dẫn hai đứa trẻ lại gần cha; tay hữu thì dẫn Ép-ra-im sang qua phía tả của cha, còn tay tả dắc Ma-na-se sang qua phía hữu. 14 Y-sơ-ra-ên đưa tay mặt ra, để trên đầu Ép-ra-im, là đứa nhỏ, còn tay trái lại để trên đầu Ma-na-se. Người có ý riêng để tay như vậy, vì Ma-na-se là đứa lớn. 15 Rồi người chúc phước cho Giô-sép rằng: Cầu-xin Đức Chúa Trời mà tổ-phụ tôi là Áp-ra-ham và Y-sác đã thờ-phượng, là Đức Chúa Trời đã chăn-nuôi tôi từ khi mới lọt lòng cho đến ngày nay, 16 thiên-sứ đã cứu tôi ra ngoài vòng hoạn-nạn, hãy ban phước cho hai đứa trẻ nầy; nối danh tôi và tổ-phụ tôi là Áp-ra-ham và Y-sác, và cho chúng nó thêm lên nhiều vô-số trên mặt đất!
17 Nhưng Giô-sép thấy cha mình để tay hữu trên đầu Ép-ra-im, thì có ý bất-bình, liền nắm lấy tay cha đã để lên đầu Ép-ra-im mà tráo đổ qua đầu Ma-na-se, 18 rồi thưa rằng: Chẳng phải vậy, cha. Đứa nầy đầu lòng, để tay hữu cha trên đầu nó mới phải, chớ. 19 Nhưng cha người không chịu và cãi rằng: Cha biết, con; cha biết. Nó sẽ trở nên một dân; nó cũng sẽ lớn vậy, con; song thể nào em nó cũng sẽ lớn hơn và dòng-dõi nó sẽ thành ra vô-số nước. 20 Trong ngày đó, người chúc phước cho hai đứa con trai nầy mà nói rằng: Ấy vì ngươi mà dân Y-sơ-ra-ên sẽ chúc phước nhau rằng: Cầu-xin Đức Chúa Trời làm cho ngươi được giống như Ép-ra-im và Ma-na-se. Vậy, Gia-cốp đặt Ép-ra-im trước Ma-na-se.
21 Y-sơ-ra-en lại nói cùng Giô-sép rằng: Nầy, cha sẽ thác, nhưng Đức Chúa Trời sẽ phù-hộ và đem các con trở về xứ tổ-phụ. 22 Còn cha sẽ cho con một phần đất trổi hơn các anh em, là phần đất của cha đã dùng cung-kiếm đoạt lấy của dân A-mô-rít đó.
Lời chúc tiên-tri của Gia-cốp cho các con trai mình
491 Gia-cốp gọi các con trai mình lại và nói rằng: Hãy hội lại đây, cha sẽ nói những đều phải xảy đến cho các con ngày sau.
2 Hỡi các con trai Gia-cốp, hãy hội lại mà nghe;
Nghe lời Y-sơ-ra-ên, cha của các con.
3 Hỡi Ru-bên! con là trưởng-nam của cha,
Sức-lực cha, và đầu-tiên sự mạnh-mẽ cha;
Vốn có sự tôn-trọng và quyền-năng tót-chúng.
4 Con sôi-trào như nước, nên sẽ chẳng phần hơn ai!
Vì con đã lên giường cha….
Con lên giường cha bèn làm ô làm dơ đó!
5 Si-mê-ôn và Lê-vi là anh em ruột.
Thanh gươm chúng nó thật khí-giới hung-tàn.
6 Cầu cho tâm-hồn cha chớ có đồng-mưu,
Vinh-hiển cha chớ hiệp cùng hội họ;
Vì họ đã giết người trong cơn giận-dữ,
Cắt nhượng bò đực vì ý riêng mình.
7 Đáng rủa-sả thay cơn giận-dữ họ, vì thật là hung-mạnh!
Đáng rủa-sả thay khí giận họ, vì dữ-dằn thay!
Ta sẽ phân chia họ ra trong nhà Gia-cốp,
Tán-lạc họ trong dân Y-sơ-ra-ên.
8 Hỡi Giu-đa! các anh em sẽ khen-ngợi con,
Tay con sẽ chận cổ quân nghịch,
Các con trai cha sẽ quì lạy trước mặt con.
9 Giu-đa là một sư-tử tơ;
Hỡi con! Con bắt được mồi rồi tha về.
Nó sụm gối, nằm khác nào sư-tử đực,
Như sư-tử cái; há ai dám khiến ngồi lên?
10 Cây phủ-việt chẳng hề dời khỏi Giu-đa,
Kẻ lập-pháp không dứt khỏi giữa chơn nó,
Cho đến chừng Đấng Si-lô (Nghĩa là an nghỉ hay là Đấng dẹp loạn) hiện tới,
Và các dân vâng-phục Đấng đó.
11 Người buộc lừa tơ mình vào gốc nho,
Lừa con mình vào nhành nho tốt nhứt.
Người giặt áo-xống mình vào rượu nho,
Cùng lấy huyết nho lau áo tơi mình.
12 Mắt người đỏ vì cớ rượu,
Răng người trắng vì cớ sữa.
13 Sa-bu-lôn sẽ ở nơi gành biển,
Tức là nơi có tàu đậu;
Bờ-cõi người chạy về hướng Si-đôn.
14 Y-sa-ca là một con lừa mạnh-mẽ,
Nằm nghỉ giữa chuồng;
15 Thấy rằng sự yên-ổn là tốt-lành,
Và đất-đai đẹp lắm thay.
Người đã rùn vai vác gánh nặng,
Phải vâng-phục những đều sưu-dịch.
16 Đan sẽ xử-đoán dân-chúng mình,
Như một trong các chi-phái Y-sơ-ra-ên.
17 Đan sẽ là một con rắn trên đường,
Một rắn lục trong chốn nẻo cùng,
Cắn vó ngựa,
Làm cho kẻ cỡi phải té nhào.
18 Hỡi Giê-hô-va! tôi trông ơn chửng-cứu của Ngài!
19 Còn Gát sẽ bị một đạo binh xông đánh,
Nhưng người xông đánh lại và đuổi theo.
20 Do nơi A-se có thực-vật ngon,
Người sẽ cung-cấp mỹ-vị cho các vua.
21 Nép-ta-li là nai cái thả chuồng
Nói bày nhiều lời văn-hoa.
22 Giô-sép là chồi của cây tươi-tốt,
Mọc gần bên suối nước;
Nhành nhánh phủ-bao trên ngọn tường.
23 Kẻ cầm cung đã ghẹo-chọc người,
Bắn tên vào, và hãm đánh;
24 Nhờ tay Đấng toàn-năng của Gia-cốp,
Nên cung người vẫn bền-chắc;
Nhờ Đấng Chăn-chiên, là Đá của Y-sơ-ra-ên,
Nên hai tay người thêm mạnh.
25 Đức Chúa Trời của Cha sẽ giúp-đỡ con;
Đấng toàn-năng sẽ ban phước cho con,
Tức là phước lành ở chốn trời cao xuống,
Cùng phước lành ở nơi vực rộng thẳm lên,
Phước lành của vú, và của lòng mẹ.
26 Phước lành cha chúc cho con vượt lần lên
Cao hơn các phước lành của tổ-phụ cha,
Cho đến các chót núi đời đời:
Các phước nầy sẽ ở nơi đầu Giô-sép,
Nơi trán của chúa các anh em mình.
27 Bên-gia-min là một con chó sói hay cấu-xé;
Ban mai đi đánh chết mồi,
Chiều phân chia mồi đã được.
26 Các người đó là đầu-trưởng của mười hai chi-phái Y-sơ-ra-ên; và đó là lời của cha họ nói đương khi chúc phước cho, chúc một lời phước riêng cho mỗi người vậy.
Lời trối của Gia-cốp và lúc chết
29 Đoạn, người ra lịnh cho các con trai mà rằng: Cha sẽ về nơi tổ-tông, các con hãy chôn cha chung cùng tổ-phụ, nơi hang đá tại đồng ruộng Ép-rôn, người Hê-tít, 30 tức là hang đá ở trong đồng Mặc-bê-la, ngang Mam-rê, thuộc về xứ Ca-na-an, mà Áp-ra-ham đã mua làm mộ-địa luôn với đồng ruộng của Ép-rôn. 31 Ấy nơi đó, người ta đã chôn Áp-ra-ham và Sa-ra, vợ người; Y-sác và Rê-be-ca, vợ người; mà lại nơi đó cha cũng đã chôn Lê-a nữa. 32 Cái đồng ruộng cùng hang đá ở tại đó đã mua của dân họ Hếch vậy.
33 Khi trối mấy lời nầy cho các con mình xong, thì Gia-cốp để chơn vào giường lại, rồi tắt hơi, được về cùng tổ-tông mình.
Giô-sép và dân Ê-díp-tô khóc Gia-cốp
50 1 Giô-sép bèn cúi đầu xuống mặt cha mình, hôn người và khóc. 2 Đoạn, Giô-sép biểu mấy thầy thuốc hầu việc mình, dùng thuốc thơm xông cho xác cha; thầy thuốc bèn xông cho Y-sơ-ra-ên. 3 Bốn mươi ngày xông thuốc hầu qua, vì ấy là hạn ngày dùng xông thuốc; dân Ê-díp-tô khóc người trong bảy mươi ngày.
4 Khi mãn tang rồi, Giô-sép bèn nói cùng quần-thần Pha-ra-ôn rằng: Nếu tôi được ơn trước mặt các ngươi, xin hãy thuật lại lời nầy cho Pha-ra-ôn nghe: 5 Cha tôi có biểu tôi thề mà rằng: Nầy, cha sẽ chết, con hãy chôn cha nơi mộ-địa ta đã mua sẵn rồi trong xứ Ca-na-an. Vậy bây giờ, tôi phải lên đó chôn cha tôi, rồi sẽ trở xuống. 6 Pha-ra-ôn bèn phán rằng: Hãy trở lên chôn cha ngươi, y như lời người đã bắt thề đó.
Đám xác Gia-cốp tại Ca-na-an
7 Giô-sép dời xác cha mình trở lên chôn; quần-thần Pha-ra-ôn, các bực trưởng-lão trong đền, các bực trưởng-lão trong xứ Ê-díp-tô, 8 hết thảy nội nhà Giô-sép, các anh em và nội nhà cha mình đều đi lên theo đưa với người; trong Gô-sen chỉ còn những đứa trẻ và chiên, cùng bó của họ mà thôi. 9 Lại cũng có đem ngựa và xe theo lên nữa: thật là một đám xác rất đông thay! 10 Khi đến sân đạp lúa của A-tát, ở bên kia sông Giô-đanh, thì họ làm lễ khóc than rất nên trọng-thể tại đó; đoạn, Giô-sép để tang cha trong bảy ngày. 11 Dân Ca-na-an, tức là dân xứ ấy, thấy khóc than nơi sân đạp lúa A-tát, thì nói rằng: Ấy là một đám khóc than trọng-thể của dân Ê-díp-tô đó! Bởi cớ ấy người ta gọi cái sân nầy tên là A-bên-Mích-ra-im (nghĩa là đám tang của dân Ê-díp-tô) ở bên kia sông Giô-đanh.
12 Vậy, các con trai Gia-cốp làm theo lời cha trối lại, 13 dời xác người về xứ Ca-na-an, chôn trong hang đá của đồng Mặc-bê-la ngang Mam-rê, mà Áp-ra-ham đã mua luôn với đồng ruộng Ép-rôn, người Hê-tít, để dùng làm mộ-địa.
14 Chôn cha xong rồi, Giô-sép cùng các anh em và các người đi lên theo đưa xác cha, đều trở xuống xứ Ê-díp-tô.
Giô-sép tỏ cho anh em mình tin dạ
15 Các anh Giô-sép thấy cha mình chết rồi, thì nói với nhau rằng: Có lẽ Giô-sép sẽ ganh-ghét chúng ta, và trả thù việc ác chúng ta đã làm cho người chăng. 16 Các anh bèn sai người đến nói cùng Giô-sép rằng: Trước khi qua đời, cha em có trối rằng: 17 Hãy nói lại cho Giô-sép như vầy: Ôi! xin hãy tha đều ác, tội phạm của các anh con đi, vì chúng nó đã lỗi cùng con đó; nhưng bây giờ cha xin con hãy tha tội kẻ tôi-tớ của Đức Chúa Trời cha. Nghe qua mấy lời nầy, Giô-sép bèn khóc. 18 Chánh các anh người đến sấp mình xuống dưới chơn mà nói rằng: Các anh đây thật là kẻ tôi-tớ của em đó. 19 Giô-sép đáp rằng: Các anh đừng sợ chi, vì tôi há thay mặt Đức Chúa Trời sao? 20 Các anh toan hại tôi, nhưng Đức Chúa Trời lại toan làm đều ích cho tôi, hầu cho cứu sự sống cho nhiều người, y như đã xảy đến ngày nay, và giữ-gìn sự sống của dân-sự đông-đảo. 21 Vậy, đừng sợ, tôi sẽ cấp-dưỡng các anh và con-cái các anh. Đoạn, Giô-sép an-ủy các anh, và lấy lời êm-dịu mà nói cùng họ.
Giô-sép già và chết
22 Giô-sép cùng nhà cha mình kiều-ngụ tại xứ Ê-díp-tô; người hưởng-thọ được một trăm mười tuổi. 23 Người thấy được các con cháu Ép-ra-im đến đời thứ ba, và cũng có được nâng-niu trên gối mình các con của Ma-ki, tức con trai của Ma-na-se, nữa. 24 Kế, Giô-sép nói cùng các anh em rằng: Em sẽ chết, nhưng Đức Chúa Trời sẽ đến viếng các anh em thật; đem các anh em về xứ mà Ngài đã thề hứa cùng Áp-ra-ham, Y-sác, và Gia-cốp. 25 Giô-sép biểu các con trai của Y-sơ-ra-ên thề mà rằng: Quả thật, Đức Chúa Trời sẽ đến viếng các anh em; xin anh em hãy dời hài-cốt tôi khỏi xứ nầy. 26 Đoạn, Giô-sép qua đời, hưởng-thọ được một trăm mười tuổi. Người ta xông thuốc thơm cho xác Giô-sép, và liệm trong một cái quan-tài tại xứ Ê-díp-tô.
