LUẬT PHÁP CỦA MÔI-SE

(Khoảng 1450-1400 TCN)

Giới thiệu về Luật Pháp

Tại thời điểm này trong bài diễn thuyết thứ hai của mình, Môi-se bắt đầu trình bày về các luật chính yếu, một số luật được ông đưa ra lần đầu tiên—hoặc ít nhất là được ghi chép lại lần đầu tiên ở đây—và một số luật ông đã ban hành trước đó nhưng giờ giải thích thêm hoặc nhấn mạnh lại. (Như đã nêu trước đó, tất cả các luật đã ban hành trước đây đều được tạm hoãn cho đến phần này để tập hợp toàn bộ thành một bộ sưu tập được tổ chức theo chủ đề.) Mặc dù những luật này được biết đến truyền thống là Luật Môi-se, nhưng đương nhiên Đức Chúa Trời mới là nguồn gốc của chúng. Tuy nhiên, vì sẽ có thêm các luật khác của Y-sơ-ra-ên khi quốc gia phát triển đầy đủ hơn, việc phân biệt những điều răn đầu tiên này bằng cách gọi chúng là luật Môi-se là phù hợp.

Hầu hết các luật được đặt ra dưới dạng điều lệ. Một số khác mang tính chất của các quyết định về từng trường hợp hoặc bổn phận đạo đức. Một số luật được đưa ra chỉ để đáp ứng nhu cầu tạm thời hoặc trước mắt, trong khi những luật khác được định để tồn tại qua nhiều thế kỷ. Luật pháp phải được đọc cho dân chúng vào những thời điểm cố định trong năm để mỗi người có thể học hỏi và không có lý do gì để không vâng theo.

Mục đích cụ thể của mỗi luật hiếm khi được nêu ra. Tuy nhiên, hầu hết các luật cuối cùng được thiết kế để dạy dân Y-sơ-ra-ên tôn trọng và tôn vinh Đức Chúa Trời, làm cho họ nên thánh và nhận thức được sự khác biệt của họ như một dân được chọn đặc biệt, và học cách tôn trọng quyền lợi của người lân cận. Những luật điều chỉnh về thương tích cá nhân, hoặc thậm chí chế độ ăn uống, cũng không kém phần quan trọng so với những luật điều chỉnh về của lễ và tế lễ, vì tất cả luật pháp về cơ bản đều là luật tôn giáo. Tất cả đều được ban bởi một Đức Chúa Trời và Đấng Ban Luật Pháp mà dân sự đã thề trung thành và hứa vâng phục.

Luật pháp của Y-sơ-ra-ên đôi khi có vẻ tàn nhẫn hoặc khắc nghiệt một cách không cần thiết, đặc biệt là các hình phạt đi kèm với các tội phạm nhất định. Tuy nhiên, điều có vẻ tàn nhẫn và bất thường trong thời hiện đại phải được xem xét trong bối cảnh cuộc sống và thời đại mà dân Y-sơ-ra-ên đang sống. Cái chết và đau khổ là thực tế rất gần gũi với tất cả mọi người thời bấy giờ, và ở các quốc gia xung quanh, các vua độc ác thực hiện những hành vi tàn bạo không thể nói ra trong việc cai trị dân của họ. Do đó, luật pháp ban cho Môi-se được thiết kế để nâng cao ý thức dân tộc và áp đặt một mức độ đạo đức cao. Ngay cả án tử hình cũng là một khái niệm nâng tầm trong việc dạy về giá trị của sinh mạng con người, và những biện pháp bảo vệ về mặt thủ tục được áp đặt đảm bảo một mức độ công bằng chưa từng có. Thực tế, các khái niệm về quy trình hợp thức và công lý bình đẳng được tìm thấy trong hệ thống pháp luật này sẽ được đưa vào các hệ thống luật pháp hiện đại khai sáng nhiều thế kỷ sau đó.

Cách tổ chức luật pháp được trình bày trong phần này hoàn toàn mang tính chủ quan, và do đó không nên được xem là một cấu trúc có tính quyền uy. Bởi vì trong một hệ thống pháp luật thần quyền, tất cả các luật về cơ bản đều mang tính tôn giáo, nên bất kỳ sự phân loại nào cũng nhất thiết phải có một mức độ chồng chéo nhất định. Ví dụ, các luật liên quan đến sức khỏe và cách ly chồng chéo với các nghi thức thanh tẩy, vốn đúng ra thuộc về các quy tắc nghi lễ tôn giáo khác. Do đó, càng thường xuyên càng tốt, những sự chồng chéo như vậy sẽ được chỉ ra.

1. Luật Tôn Giáo và Nghi Lễ

Nền tảng của tất cả các luật là ở điều răn thứ nhất.

(Phục truyền) 5    ^5b Ngài phán rằng:

⁶ Ta là Giê-hô-va Đức Chúa Trời ngươi, đã rút ngươi ra khỏi xứ Ê-díp-tô, tức là khỏi nhà nô-lệ.

⁷ Trước mặt ta ngươi chớ có các thần khác.

Điều răn thứ hai đảm bảo trung thành với Đức Chúa trời có một, thật và sống động.

⁸ Ngươi chớ làm tượng chạm cho mình, cũng chớ làm tượng nào giống như những vật trên trời cao kia, hoặc ở nơi đất thấp nầy, hoặc trong nước dưới đất. ⁹ Ngươi chớ quì-lạy trước các hình-tượng đó, và cũng đừng hầu-việc chúng nó; vì ta là Giê-hô-va Đức Chúa Trời ngươi, tức là Đức Chúa Trời kỵ-tà, hễ ai ghét ta, ta sẽ nhơn tội tổ-phụ phạt lại con-cháu đến ba bốn đời, ¹⁰ và sẽ làm ơn đến ngàn đời cho những kẻ yêu-mến ta và giữ các điều-răn ta.

(Xuất) 22   ²⁰ Kẻ nào tế các thần khác hơn một mình Đức Giê-hô-va sẽ bị diệt.

23 ¹³ Ngươi khá giữ hết mọi lời ta phán cùng ngươi. Chớ xưng đến danh các thần khác; chớ cho nghe danh đó ở nơi miệng ngươi ra.

Luật-pháp về việc giữ đạo trước mặt Chúa và trước mặt người ta

(Lê-vi) 19   ⁴ Chớ xây về hình-tượng và cũng chớ đúc tượng tà-thần: Ta là Giê-hô-va Đức Chúa Trời của các ngươi.

26   ¹ Các ngươi chớ làm những hình-tượng; hoặc hình chạm, hoặc hình đúc; chớ dựng trong xứ mình một hòn đá nào có dạng-hình, đặng sấp mình trước mặt hình đó, vì ta là Giê-hô-va, Đức Chúa Trời của các ngươi. 

²¹ Gần bên bàn-thờ mà ngươi sẽ lập cho Giê-hô-va Đức Chúa Trời ngươi, chớ dựng lên hình-tượng của thần A-sê-ra bằng thứ cây nào. ²² Cũng chẳng nên dựng lên một trụ thờ nào: Giê-hô-va Đức Chúa Trời ngươi lấy làm ghét các vật ấy.

(Lê-vi) 20   ¹ Đức Giê-hô-va phán cùng Môi-se rằng: ² Ngươi hãy nói cùng dân Y-sơ-ra-ên rằng: Phàm ai trong dân Y-sơ-ra-ên hay là kẻ khách kiều-ngụ giữa vòng họ, dùng một trong các con mình dâng cho thần Mo-lóc, thì chắc sẽ bị xử-tử: dân bổn-xứ phải ném đá người ấy. ³ Còn ta sẽ nổi giận cùng người đó, truất nó khỏi dân-sự mình, vì nó đã nộp con-cái mình cho thần Mo-lóc, làm cho nơi thánh ta ô-uế, và làm ô danh thánh ta. ⁴ Nếu dân bổn-xứ nhắm mắt khi người đó dâng một trong các con-cái nó cho thần Mo-lóc, mà chẳng giết nó đi, ⁵ thì ta đây sẽ nổi giận cùng người đó và nhà nó, rồi truất nó cùng những kẻ nào theo nó mà thông-dâm cùng thần Mo-lóc, ra khỏi dân-sự mình.

^{18   21} Chớ bắt con cái mình đặng dâng cho thần Mo-lóc (Thần dân Am môn thờ), chớ làm ô-danh Đức Chúa Trời ngươi: Ta là Đức Giê-hô-va.

(Phục truyền) 14   ¹ Các ngươi là con-cái Giê-hô-va Đức Chúa Trời các ngươi. Chớ vì người chết mà cắt thịt mình, hoặc cạo giữa hai con mắt; ² bởi ngươi là một dân thánh cho Giê-hô-va Đức Chúa Trời ngươi; Đức Giê-hô-va đã chọn ngươi trong các dân trên mặt đất, hầu ngươi làm dân riêng của Ngài.

(Lê-vi) 19  ²⁷ Chớ cắt mé tóc mình cho tròn, và chớ nên phá khóe râu mình. ²⁸ Chớ vì kẻ chết mà cắt thịt mình, chớ xăm vẽ trên mình: Ta là Đức Giê-hô-va.

(Phục truyền) 12  ²⁹ Khi Giê-hô-va Đức Chúa Trời ngươi đã diệt khỏi trước mặt ngươi những dân-tộc mà ngươi đi đến đặng đuổi đi đó, khi ngươi đã đuổi chúng nó rồi, và được ở trong xứ chúng nó, ³⁰ thì hãy giữ lấy mình, kẻo sau khi chúng nó đã bị diệt khỏi trước mặt ngươi, ngươi sa vào bẫy, bắt chước chúng nó, cầu các thần chúng nó, mà hỏi rằng: Các dân-tộc nầy phục-sự các thần mình thế nào? Ta cũng muốn làm theo vậy nữa. ³¹ Ngươi chớ phục-sự Giê-hô-va Đức Chúa Trời ngươi như vậy, vì mọi đều Đức Giê-hô-va lấy làm gớm-ghiếc và ghét, thì chúng nó đã làm cho các thần mình; đến đỗi chúng nó thiêu con trai và con gái mình trong lửa, để cúng-thờ các thần mình.

Sự phạt những kẻ nào quyến-dụ dân Y-sơ-ra-ên thờ tà-thần

13   ¹ Nếu giữa ngươi có nổi lên một tiên-tri hay là một kẻ hay chiêm-bao làm cho ngươi một dấu kỳ hoặc phép lạ, ² nếu dấu kỳ hoặc phép lạ nầy mà người đã nói với ngươi được ứng-nghiệm, và người có nói rằng: Ta hãy đi theo hầu-việc các thần khác mà ngươi chẳng hề biết, ³ thì chớ nghe lời của tiên-tri hay là kẻ hay chiêm-bao ấy, vì Giê-hô-va Đức Chúa Trời các ngươi thử các ngươi, đặng biết các ngươi có hết lòng hết ý kính-mến Giê-hô-va Đức Chúa Trời của các ngươi chăng. ⁴ Các ngươi phải theo Giê-hô-va Đức Chúa Trời của các ngươi, kính-sợ Ngài, gìn-giữ các điều-răn Ngài, vâng nghe tiếng phán Ngài, phục-sự Ngài và tríu-mến Ngài. ⁵ Nhưng người ta phải giết tiên-tri hay là kẻ hay chiêm-bao ấy, vì hắn có giục dấy loạn cùng Giê-hô-va Đức Chúa Trời các ngươi, là Đấng đã đem các ngươi ra khỏi xứ Ê-díp-tô, chuộc các ngươi khỏi nhà nô-lệ, — đặng xô ngươi ra ngoài con đường của Giê-hô-va Đức Chúa Trời ngươi đã chỉ cho ngươi đi. Ấy, ngươi sẽ diệt kẻ hung-ác khỏi giữa mình là như vậy.  ⁶ Khi anh em một mẹ với ngươi, hay là con trai, con gái ngươi, vợ yêu-mến, hoặc bạn-hữu thiết ngươi, giục ngươi cách mật-nhiệm, mà rằng: Ta hãy đi hầu việc các thần khác, mà ngươi hay tổ-phụ ngươi không biết, ⁷ tức là các thần của những dân-tộc ở chung-quanh, hoặc gần hay xa ngươi, từ đầu nầy của đất cho đến đầu kia, ⁸ thì chớ chịu theo nó, chớ khứng nghe nó. Mắt ngươi đừng thương tiếc nó; chớ động lòng xót-xa mà che-chở cho nó. ⁹ Ngươi hẳn phải giết nó, tay mình phải tra vào mình nó trước hết đặng giết đi; rồi kế sau tay của cả dân-sự. ¹⁰ Phải ném đá cho nó chết, vì nó tìm thế giục ngươi xa cách Giê-hô-va Đức Chúa Trời ngươi, là Đấng đã đem ngươi ra khỏi xứ Ê-díp-tô, tức khỏi nhà nô-lệ. ¹¹ Vậy, cả Y-sơ-ra-ên sẽ hay đều đó và sợ-hãi, chẳng còn làm một việc ác dường ấy tại giữa ngươi nữa.

¹² Khi ngươi nghe nói về một trong các thành mà Giê-hô-va Đức Chúa Trời ngươi ban cho ngươi ở, ¹³ rằng có những kẻ gian-tà từ giữa mình ra dụ-dỗ dân thành đó, mà rằng: Ta hãy đi hầu việc các thần khác mà các ngươi không hề biết, ¹⁴ thì phải tìm-kiếm, hỏi-thăm, và tra-xét cho kỹ-càng. Bằng đều người ta nói là chơn-thật và quả-quyết, và nếu một đều gớm-ghiếc như vậy đã phạm giữa ngươi, ¹⁵ thì ngươi phải giết dân-sự thành ấy bằng lưỡi gươm; phải dùng gươm tận-diệt nó và mọi vật ở trong, luôn với súc-vật của nó. ¹⁶ Đoạn, ngươi phải gom hết thảy của-cướp lại giữa phố thành, rồi đốt hết thành và hết mọi của-cướp nó trước mặt Giê-hô-va Đức Chúa Trời ngươi, thì nó sẽ thành một đống hư-tàn mãi mãi, không hề được cất lại nữa. ^17-18 Phàm vật đáng tận-diệt, chẳng nên còn gì dính lại mảy-may nơi tay ngươi, để khi ngươi vâng theo tiếng của Giê-hô-va Đức Chúa Trời ngươi, gìn-giữ các điều-răn Ngài, mà ta truyền cho ngươi ngày nay, và làm đều ngay thẳng trước mặt Giê-hô-va Đức Chúa Trời ngươi, thì Đức Giê-hô-va nguôi cơn giận Ngài, làm ơn cho, và đoái-thương ngươi, khiến cho ngươi thêm nhiều lên, y như Ngài đã thề cùng tổ-phụ ngươi.

Hình-phạt tội thờ tà-thần.— Sự phán-xét giao cho thầy tế-lễ

17   ² Khi ở giữa ngươi, trong một thành nào mà Giê-hô-va Đức Chúa Trời ngươi ban cho ngươi, có một người nam hay nữ làm đều ác trước mặt Giê-hô-va Đức Chúa Trời ngươi, vi-phạm giao-ước Ngài, ³ đi hầu-việc và quì-lạy các thần khác, hoặc mặt trời, mặt trăng, hay là cả thiên-binh, — tức là đều ta không có dạy-biểu; — ⁴ khi đều đó đem học cho ngươi hay, thì phải tra-hỏi kỹ-càng, và nếu đều người ta nói là thật, và quả-quyết có một sự gớm-ghê dường ấy đã phạm trong Y-sơ-ra-ên, ⁵ thì ngươi phải dẫn người nam hay nữ đã làm việc ác đó đến cửa thành, ném đá cho chúng nó chết. ⁶ Cứ theo lời của hai hoặc ba người chứng mới xử-tử kẻ đáng bị chết; nhưng cứ lời của một người chứng không đủ xử-tử người. ⁷ Tay của các người chứng phải tra vào mình nó đầu hết, đặng làm cho nó chết, kế sau tay của cả dân-sự. Như vậy, ngươi sẽ cất kẻ hung-ác khỏi giữa mình.

Răn phải phục-sự Đức Giê-hô-va trong nơi Ngài chọn

(Phục truyền)12   ¹ Nầy là những luật-lệ và mạng-lịnh mà trọn đời mình sống trên đất các ngươi phải gìn-giữ làm theo trong xứ mà Giê-hô-va Đức Chúa Trời của tổ-phụ ngươi đã ban cho ngươi nhận lấy.

² Phàm nơi nào những dân-tộc, mà các ngươi sẽ đuổi đi, đã hầu việc các thần chúng nó, hoặc trên núi cao, hoặc trên nổng hay là dưới cây xanh, thì các ngươi phải hủy-diệt sạch hết đi. ³ Phải phá đổ bàn-thờ, đập bể pho tượng, và thiêu những trụ A-sê-ra (A-sê-ra là một tà-thần của dân Ca-na-an) của chúng nó trong lửa; lại làm tan-nát những tượng chạm về các thần chúng nó, và xóa tên các thần ấy cho khỏi chỗ đó.

⁴ Chớ tùy tục chúng nó mà phục-sự Giê-hô-va Đức Chúa Trời các ngươi; ⁵ song nơi nào trong những chi-phái các ngươi, mà Giê-hô-va Đức Chúa Trời các ngươi sẽ chọn, đặng đặt danh Ngài, tức là nơi ngự của Ngài, thì các ngươi phải tìm đi đến đó, ⁶ đem dâng tại đó những của-lễ thiêu, các hi-sinh, thuế một phần mười, lễ-vật dâng giơ lên, của-lễ hoàn-nguyện, của-lễ lạc-ý, và các con đầu lòng của bầy bò và chiên; ⁷ rồi các ngươi sẽ ăn tại đó, trước mặt Giê-hô-va Đức Chúa Trời các ngươi, vui-vẻ cùng gia-quyến mình, vì mọi việc tay mình làm đã được Giê-hô-va Đức Chúc Trời ngươi ban phước cho.

⁸ Chớ làm như chúng ta làm ngày nay đây, là mỗi người làm tùy ý mình tưởng là phải; ⁹ vì các ngươi chưa vào nơi an-nghỉ, và chưa hưởng lấy cơ-nghiệp mà Giê-hô-va Đức Chúa Trời ngươi ban cho ngươi. ¹⁰ Vậy, các ngươi sẽ đi ngang qua sông Giô-đanh, ở trong xứ mà Giê-hô-va Đức Chúa Trời các ngươi ban cho làm sản-nghiệp. Ngài sẽ ban sự bình-an cho các ngươi, không để kẻ thù-nghịch xung-quanh hãm-áp, và khiến cho các ngươi được ở yên ổn. ¹¹ Bấy giờ, sẽ có một chỗ mà Giê-hô-va Đức Chúa Trời các ngươi chọn, đặng cho danh Ngài ở; ấy là nơi các ngươi sẽ đem dâng mọi đều ta dặn các ngươi, tức là những của-lễ thiêu, các hi-sinh, thuế một phần mười, lễ-vật dâng giơ lên, và mọi của-lễ tốt nhứt, mà các ngươi hứa-nguyện dâng cho Đức Giê-hô-va. ¹² Các ngươi, con trai, con gái, tôi trai, và tớ gái của các ngươi sẽ vui-vẻ trước mặt Giê-hô-va Đức Chúa Trời các ngươi, luôn với người Lê-vi ở trong thành các ngươi, vì người không có phần, cũng không hưởng nghiệp chung với các ngươi. ¹³ Khá coi chừng, chớ dâng của-lễ thiêu mình trong những nơi nào ngươi thấy; ¹⁴ nhưng phải dâng tại nơi Đức Giê-hô-va sẽ chọn trong một của các chi-phái ngươi, và tại đó ngươi phải làm mọi đều ta truyền-dặn.

¹⁵ Song trong các thành mình, ngươi được mặc ý giết những thú-vật và ăn thịt nó, tùy theo sự phước-lành mà Giê-hô-va Đức Chúa Trời ngươi sẽ ban cho ngươi; vô-luận người bị ô-uế hay là người được tinh-sạch sẽ đều ăn thịt nó như ăn con hoàng-dương và con nai đực. ¹⁶ Chỉ các ngươi chớ ăn huyết; phải đổ huyết trên đất như nước vậy.

¹⁷ Của thuế một phần mười về ngũ-cốc, về rượu hay là dầu, cùng những con đầu lòng của bầy bò hay chiên, vật chi ngươi hứa-nguyện dâng lên, các của-lễ lạc-ý, hay là lễ-vật dâng giơ lên, thì các ngươi chẳng nên ăn tại trong các thành mình. ¹⁸ Nhưng ngươi, các con trai, con gái, tôi trai, và tớ gái ngươi, cùng người Lê-vi ở trong thành ngươi, phải ăn những vật ấy trước mặt Giê-hô-va Đức Chúa Trời ngươi, tại chỗ Ngài sẽ chọn; ngươi sẽ vui-vẻ trước mặt Giê-hô-va Đức Chúa Trời ngươi, về mọi việc tay ngươi đã làm. ¹⁹ Trọn đời ngươi ở trong xứ, khá giữ mình, chớ bỏ-bê người Lê-vi.

²⁰ Khi Giê-hô-va Đức Chúa Trời ngươi đã mở rộng bờ-cõi ngươi, y như Ngài đã phán, và vì ngươi ước-ao ăn thịt, nên nói: Tôi muốn ăn thịt! thì khá tùy ý ăn lấy. ²¹ Nếu chỗ mà Giê-hô-va Đức Chúa Trời ngươi đã chọn đặng đặt danh Ngài, cách xa ngươi, ngươi được giết bò hay chiên mà Giê-hô-va Đức Chúa Trời ngươi ban cho ngươi, y như ta dặn; rồi tùy ý ngươi muốn, ăn lấy nó trong thành mình. ²² Phải ăn thịt ấy như ăn con hoàng-dương và con nai đực; vô-luận người bị ô-uế hay là người tinh-sạch cũng đều ăn cả. ²³ Song phải giữ mình, chớ ăn huyết; vì huyết là sự sống, nên chớ ăn thịt luôn với sự sống. ²⁴ Ngươi chớ ăn huyết; phải đổ nó trên đất như nước. ²⁵ Đừng ăn huyết, hầu ngươi và con-cháu ngươi được phước, bởi vì có làm đều ngay thẳng trước mặt Đức Giê-hô-va.

²⁶ Còn về thú-vật ngươi biệt riêng ra thánh, hay là hứa-nguyện dâng lên, thì phải đem nó theo mình đến nơi Đức Giê-hô-va đã chọn, ²⁷ dâng thịt và huyết nó làm của-lễ thiêu trên bàn-thờ của Giê-hô-va Đức Chúa Trời ngươi; còn huyết các con sinh khác, thì phải đổ trên bàn-thờ của Giê-hô-va Đức Chúa Trời ngươi, đoạn mới ăn thịt nó. ²⁸ Hãy giữ và nghe các điều nầy mà ta dặn biểu ngươi, để ngươi và con-cháu ngươi được phước đời đời, bởi vì làm đều tốt lành và ngay thẳng trước mặt Giê-hô-va Đức Chúa Trời ngươi.

²⁹ Khi Giê-hô-va Đức Chúa Trời ngươi đã diệt khỏi trước mặt ngươi những dân-tộc mà ngươi đi đến đặng đuổi đi đó, khi ngươi đã đuổi chúng nó rồi, và được ở trong xứ chúng nó, ³⁰ thì hãy giữ lấy mình, kẻo sau khi chúng nó đã bị diệt khỏi trước mặt ngươi, ngươi sa vào bẫy, bắt chước chúng nó, cầu các thần chúng nó, mà hỏi rằng: Các dân-tộc nầy phục-sự các thần mình thế nào? Ta cũng muốn làm theo vậy nữa. ³¹ Ngươi chớ phục-sự Giê-hô-va Đức Chúa Trời ngươi như vậy, vì mọi đều Đức Giê-hô-va lấy làm gớm-ghiếc và ghét, thì chúng nó đã làm cho các thần mình; đến đỗi chúng nó thiêu con trai và con gái mình trong lửa, để cúng-thờ các thần mình.

³² Các ngươi khá cẩn-thận làm theo mọi đều ta dặn biểu các ngươi: chớ thêm hay là bớt chi hết.