Gia-cốp Rời Khỏi La-ban
Một trong những khuyết điểm đạo đức phổ biến của con người thời xưa, kể cả những người được Chúa chọn, chính là tính không thành thật và hay lừa dối. Điều này thể hiện rõ qua câu chuyện về việc Gia-cốp rời khỏi nhà La-ban.
Lo sợ La-ban sẽ ngăn cản, Gia-cốp đã âm thầm dẫn gia đình và đàn gia súc của mình bỏ trốn. Tình huống càng trở nên phức tạp hơn khi Ra-chên, con gái của La-ban, đã lén lấy các tượng thần gia đình của cha mình. Không những thế, khi bị phát hiện, cô còn nói dối để che giấu hành vi trộm cắp của mình.
Khi La-ban đuổi theo và bắt kịp đoàn người của Gia-cốp, hai bên đã có những cuộc đối đầu gay gắt với nhiều lời buộc tội qua lại. Tuy nhiên, cuối cùng họ đã giải quyết được mâu thuẫn bằng cách cùng nhau lập một hiệp ước hòa bình.
Qua những sự kiện này – từ các giao dịch giữa Gia-cốp và La-ban cho đến hành vi đáng trách của Ra-chên – ta thấy được một điều đáng suy ngẫm: Đức Chúa Trời vẫn có thể thực hiện ý muốn của Ngài, ngay cả khi phải thông qua những con người còn đầy khuyết điểm và yếu đuối về mặt đạo đức.
Gia-cốp trở về Ca-na-an
31 1 Gia-cốp được nghe lời các con La-ban nói rằng: Gia-cốp đã lấy hết gia-tài cha ta, và vì nhờ của cha ta, nên mới được giàu-có dường ấy. 2 Gia-cốp cũng để ý coi nét mặt cậu, nhận biết rằng người chẳng đối ở với mình như trước nữa.
3 Đức Giê-hô-va phán cùng Gia-cốp rằng: Hãy trở về xứ của tổ-phụ ngươi, chốn bà-con ngươi, ta sẽ phù-hộ ngươi. 4 Gia-cốp bèn sai người gọi Ra-chên và Lê-a đến nơi cầm bầy súc-vật của mình ngoài đồng, 5 và nói cùng họ rằng: Ta thấy sắc mặt cha hai ngươi đối cùng ta chẳng còn như trước nữa, nhưng nhờ Đức Chúa Trời của cha ta phù-hộ ta. 6 Chánh hai ngươi cũng biết rằng ta đã giúp cha hai ngươi hết sức, 7 còn cha hai ngươi lại khinh-bạc và mười lần thay-đổi công-giá ta; nhưng Đức Chúa Trời không cho phép người làm hại ta chút nào. 8 Khi người dạy rằng: Các con chiên có đốm dùng làm công-giá ngươi, quả các con chiên đều sanh con ra có đốm. Còn nếu dạy rằng: Các con chiên có sọc dùng làm công-giá ngươi, quả các con chiên đều sanh con ra có sọc. 9 Thế thì, Đức Chúa Trời đã bắt súc-vật của cha hai ngươi cho ta đó! 10 Đương trong lúc chiên giao-hiệp nhau, ta nhướng mắt lên, chiêm-bao thấy các chiên đực đương giao-hiệp cùng chiên cái đều có sọc, có rằn và có đốm. 11 Thiên-sứ Đức Chúa Trời phán cùng ta trong mộng rằng: Hỡi Gia-cốp! Ta bèn thưa: Có tôi đây. 12 Thiên-sứ rằng: Hãy nhướng mắt lên mà nhìn: hết thảy chiên đực đương giao-hiệp cùng chiên cái đều có sọc, có rằn và có đốm; vì ta đã thấy cách La-ban ăn ở cùng ngươi rồi. 13 Ta đây là Đức Chúa Trời của Bê-tên, tức nơi ngươi đã thoa dầu đầu cây trụ và đã khấn-vái ta. Bây giờ, hãy đứng dậy, ra khỏi xứ nầy và trở về xứ của bà-con ngươi.
14 Ra-chên và Lê-a đáp cùng người mà rằng: Chúng tôi còn một phần chi hay là cơ-nghiệp chi nơi nhà cha chúng tôi chăng? 15 Vì người đã gả-bán chúng tôi và ăn xài hết tiền-bạc bán nữa, há người chẳng đãi chúng tôi như người dưng ư? 16 Các tài-vật mà Đức Chúa Trời đoạt nơi tay cha chúng tôi tức là của chúng tôi và của con cái chúng tôi. Vậy bây giờ, chàng hãy làm theo mọi lời Đức Chúa Trời đã phán dạy.
17 Gia-cốp bèn đứng dậy, đỡ vợ và con lên lưng lạc-đà, 18 dẫn hết thảy súc-vật và của-cải mình, tức súc-vật mình đã gây-dựng ở Pha-đan-A-ram, đặng trở về cùng Y-sác, cha mình, ở Ca-na-an. 19 Trong lúc La-ban mắc đi hớt lông chiên người, thì Ra-chên ăn cắp các pho tượng thờ trong nhà của cha mình. 20 Gia-cốp gạt La-ban, vì không nói rằng, mình muốn đi trốn. 21 Vậy, người đứng dậy, đem theo hết thảy tài-vật mình, trốn đi ngang qua sông, thẳng tuốt về núi Ga-la-át.
La-ban đuổi theo Gia-cốp
22 Đến ngày thứ ba, người ta học lại cùng La-ban rằng Gia-cốp đã trốn đi rồi. 23 Người bèn đem các anh em mình đuổi theo Gia-cốp trong bảy ngày đường, và theo kịp tại núi Ga-la-át. 24 Nhưng trong cơn chiêm-bao lúc ban đêm, Đức Chúa Trời đến cùng La-ban, người A-ram, mà phán rằng: Dầu lành dầu dữ, thế nào ngươi khá giữ mình đừng nói chi cùng Gia-cốp hết. 25 Vậy, La-ban theo kịp Gia-cốp. Vả, Gia-cốp đương đóng trại trên núi; La-ban và các anh em người cũng đóng trại trên núi Ga-la-át.
26 La-ban nói cùng Gia-cốp rằng: Cháu đã làm chi vậy? Cháu đã gạt cậu và dẫn mấy đứa gái cậu như phù-tù giặc. 27 Sao trốn nhẹm, gạt và không cho cậu hay trước? Có lẽ cậu đưa đi rất vui-vẻ, tiếng hát, tiếng đờn và tiếng trống phụ đưa. 28 Cháu làm cách dại-dột vậy, không để cho cậu hôn con trai và con gái cậu. 29 Tay cậu có đủ quyền làm hại cháu; nhưng Đức Chúa Trời của cha cháu đã mách-bảo cùng cậu tối hôm qua rằng: Dầu lành dầu dữ, ngươi khá giữ mình đừng nói chi cùng Gia-cốp hết. 30 Bây giờ, vì lòng cháu mong-mỏi về nhà cha cháu, nên đã ra đi; nhưng cớ sao cháu lại ăn cắp các pho tượng cậu?
31 Gia-cốp đáp rằng: Vì cớ tôi e cậu bắt hai người con gái lại chăng. 32 Nhưng tìm nơi ai được các pho tượng của cậu, thì ai đó sẽ bị chết đi! Tại trước mặt các anh em chúng ta, cậu hãy kiểm-soát các món nơi tôi đi, và hãy lấy vật chi thuộc về cậu. — Vả, Gia-cốp vốn không hay rằng Ra-chên đã trộm mấy pho tượng đó. — 33 Vậy, La-ban vào trại Gia-cốp, trại Lê-a, trại hai người đòi, chẳng tìm được chi cả. Đoạn, ở trại Lê-a bước ra đi vào trại Ra-chên. 34 Vả, Ra-chên có lấy mấy pho tượng đó, giấu dưới bành lạc-đà, rồi ngồi lên trên. La-ban soát-lục khắp trại chẳng gặp pho tượng. 35 Nàng bèn thưa cùng cha rằng: Vì trong mình con có việc riêng của đờn-bà, nên đứng dậy rước chẳng được; xin chúa chớ giận con chi hết. Người kiếm, nhưng chẳng thấy pho tượng đâu hết.
36 Gia-cốp bèn nổi giận rầy-lộn cùng La-ban, mà rằng: Tôi có án gì, tội gì, mà cậu hằm-hằm đuổi theo như vậy! 37 Cậu đã soát-lục các đồ hành-lý tôi, có kiếm được món chi thuộc về nhà cậu chăng? Hãy đem món đó ra trước mặt anh em tôi cùng anh em cậu, đặng họ đoán-xét đôi ta. 38 Kìa, đã hai mươi năm tôi ăn ở nơi nhà cậu, chiên cùng dê cậu nào có sảo thai, và tôi chẳng hề ăn thịt chiên đực của bầy cậu bao giờ; 39 cũng chẳng hề đem về cho cậu một con nào bị xé; bằng có, chính tôi chịu đền đó thôi. Cậu cứ đòi luôn những con bị ăn cắp ban ngày và ăn trộm ban đêm. 40 Ban ngày tôi chịu nắng-nồng, ban đêm chịu lạnh-lùng, ngủ nào có an giấc được đâu. 41 Đó trong hai mươi năm tôi ở tại nhà cậu là thế; trong mười bốn năm giúp việc, để được hai con gái cậu, và sáu năm đặng lãnh lấy bầy súc-vật của cậu, mà cậu lại còn thay-đổi mười lần công-giá tôi. 42 Nếu Đức Chúa Trời của cha tôi, Đức Chúa Trời của Áp-ra-ham, là Đấng mà Y-sác kính-sợ, không phù-hộ tôi, chắc bây giờ cậu đuổi tôi ra tay không. Đức Chúa Trời đã xem thấy nỗi đau-khổ tôi cùng công-việc hai tay tôi làm, nên đêm qua Ngài đã xét công-bình rồi đó.
43 La-ban đáp cùng Gia-cốp mà rằng: Các đứa gái nầy là con của cậu; các đứa trẻ nầy là trẻ của cậu; các bầy súc-vật tức là bầy của cậu, và các vật chi cháu thấy được tức của cậu hết; ngày nay cậu sẽ làm chi được cùng các con gái hay là các cháu cậu đó? 44 Vậy bây giờ, hè! chúng ta kết ước cùng nhau, để dùng làm chứng cho cậu và cháu.
Gia-cốp và La-ban lập ước
45 Gia-cốp lấy một hòn đá, dựng đứng lên làm trụ; 46 và nói cùng các anh em mình rằng: Hãy lượm góp đá lại. Chúng bèn góp đá lại, chất thành một đống, rồi ngồi lên trên ăn bữa. 47 La-ban đặt tên đống đá đó là Y-ê-ga Sa-ha-đu-ta (theo tiếng A-ram nghĩa là lấy đống đá làm chứng); còn Gia-cốp kêu là Ga-lét (theo tiếng Hê-bơ-rơ nghĩa là đống đá làm chứng). 48 La-ban nói rằng: Đống đá nầy ngày nay làm chứng cho cậu và cháu đó. Cho nên chúng gọi là Ga-lét. 49 Mà cũng có gọi là Mích-ba (nghĩa là chốn thủ-ngữ), vì La-ban có nói thêm rằng: Khi chúng ta phân-cách nhau, cầu-xin Đức Giê-hô-va coi-sóc cậu và cháu. 50 Nếu cháu hành-hạ các con gái cậu, nếu cưới vợ khác nữa, thì hãy giữ mình!. Chẳng phải người thường soi-xét ta đâu, bèn là Đức Chúa Trời làm chứng cho chúng ta vậy. 51 La-ban lại nói cùng Gia-cốp rằng: Nầy đống đá, nầy cây trụ mà cậu đã dựng lên giữa cậu và cháu đây. 52 Đống đá nầy và cây trụ nầy làm chứng rằng cậu chẳng qua khỏi đây, đi đến nơi cháu, và cháu cũng chẳng vượt khỏi đây, đi đến nơi cậu, trong khi có ý muốn làm hại nhau. 53 Cầu-xin Đức Chúa Trời của Áp-ra-ham, Đức Chúa Trời của Na-cô, Đức Chúa Trời của cha các người đó đoán-xét cho chúng ta! Gia-cốp chỉ Đấng của Y-sác, cha mình, kính-sợ mà thề. 54 Đoạn, người dâng một của-lễ tại trên núi, và mời các anh em mình dùng bánh. Vậy, chúng dùng bánh, rồi ở ban đêm trên núi.
55 La-ban dậy sớm, hôn các con trai và các con gái mình, và chúc phước cho, rồi đi trở về nhà mình.
Gia-cốp Trở Về Ca-na-an
Trên đường trở về Ca-na-an, Gia-cốp nhận ra mình sẽ phải đi qua vùng đất đang do Ê-sau chiếm đóng. Nhớ lại mối đe dọa từ người anh trai khi rời Ca-na-an trước đây, ông hết sức lo lắng và cẩn thận chuẩn bị cho cuộc gặp gỡ sắp tới.
Trong thời gian chờ đợi đầy bất an này, một sự kiện phi thường đã xảy ra – Gia-cốp vật lộn với chính Đức Chúa Trời, Đấng đã hiện ra dưới hình dạng một con người. Dù câu chuyện không nêu rõ lý do của cuộc vật lộn này, nhưng có thể thấy cuộc chiến đấu thể xác của Gia-cốp phản ánh cuộc chiến tinh thần trong tâm hồn ông – một người đang phải đối mặt với nguy cơ xung đột, thậm chí có thể là cái chết.
Cuộc vật lộn này để lại hai hệ quả quan trọng: một liên quan đến luật ăn kiêng mà con cháu Gia-cốp sẽ tuân theo sau này, và hai là việc tên của Gia-cốp sẽ được thay đổi.
Khi Gia-cốp rời khỏi Ga-la-át để tiến về Ca-na-an, các sứ giả của Đức Chúa Trời đã đến đón tiếp ông. Họ một lần nữa khẳng định rằng Đức Chúa Trời sẽ luôn đồng hành cùng ông trong suốt hành trình này.
Sự hiện-thấy của Gia-cốp tại Ma-ha-na-im.— Sự người đi đường và các lễ-vật người dâng cho Ê-sau
32 1 Gia-cốp cứ đi đường, có thiên-sứ Đức Chúa Trời gặp người. 2 Khi Gia-cốp thấy các vị nầy, nói rằng: Ấy là trại-quân của Đức Chúa Trời! Nên người đặt tên chỗ đó là Ma-ha-na-im (nghĩa là hai trại quân).
3 Gia-cốp sai sứ-giả đến trước cùng Ê-sau, anh mình, ở trong xứ Sê-i-rơ thuộc về địa-phận Ê-đôm; 4 người bèn dặn rằng: Các ngươi hãy thưa cùng Ê-sau, chúa ta như vầy: Gia-cốp, kẻ tôi-tớ chúa, có nói như vầy rằng: Tôi đã ở ngụ tại nhà La-ban đến ngày nay; 5 có bò, lừa, chiên, tôi trai, tớ gái; vậy, xin sai đi nói cho chúa hay trước, hầu cho nhờ được ơn trước mặt chúa tôi.
6 Các sứ-giả trở về nói cùng Gia-cốp rằng: Chúng tôi đã đi đến Ê-sau, anh của chủ; nầy, người đương đem bốn trăm người đến để rước chủ. 7 Gia-cốp rất sợ-hãi và sầu-não, bèn chia các dân đi theo, cùng các bầy chiên, bò, lạc-đà ra làm hai đội, mà rằng: 8 Nếu Ê-sau đến hãm đánh một trong hai đội, thì đội còn lại sẽ thoát được.
9 Đoạn, Gia-cốp cầu rằng: Hỡi Đức Chúa Trời của tổ-phụ Áp-ra-ham tôi! Đức Chúa Trời của cha Y-sác tôi, tức là Đức Giê-hô-va! Ngài có phán dạy tôi rằng: Hãy trở về xứ ngươi và nơi bà-con ngươi, rồi ta sẽ làm ơn cho ngươi! 10 Tôi lấy làm hèn-mọn không đáng chịu các ân-huệ và các đều thành-thực mà Ngài đã làm cho kẻ tôi-tớ Ngài; vì lúc trước khi qua sông Giô-đanh chỉ có cây gậy tôi, mà ngày nay tôi lại trở nên hai đội quân nầy. 11 Vậy, cầu-xin Đức Chúa Trời giải-cứu tôi khỏi tay Ê-sau, anh tôi, vì e người đến đánh tôi và đánh luôn mẹ với con nữa. 12 Vả, Ngài có nói rằng: Quả thật vậy, ta sẽ làm ơn cho ngươi, và làm cho dòng-dõi ngươi đông như cát bãi biển, người ta sẽ không biết sao đếm được, vì đông-đúc quá.
13 Người ở ban đêm tại đó, lấy các vật có hiện trong tay để làm một của-lễ dâng cho Ê-sau, anh mình, 14 là hai trăm dê cái và hai chục dê đực; hai trăm chiên cái và hai chục chiên đực; 15 ba chục lạc-đà cái có con đương bú, bốn chục bò cái và mười bò đực; hai chục lừa cái và mười lừa con. 16 Rồi, giao mỗi bầy riêng ra nơi tay đầy-tớ mình và dặn rằng: Các ngươi hãy đi trước ta và dẫn bầy nầy cách một khoảng đến bầy kia. 17 Người dặn tên dẫn bầy đi trước hết như vầy: Khi Ê-sau, anh ta, gặp và hỏi ngươi rằng: Ngươi ở với ai, đi đâu, và bầy súc-vật trước mặt ngươi đó thuộc về ai? 18 thì hãy thưa rằng: Của Gia-cốp, kẻ tôi-tớ chúa; ấy là một lễ gởi dâng cho Ê-sau, chúa tôi; và nầy, chánh mình người đương theo sau. 19 Gia-cốp cũng dặn y lời cho tên dẫn bầy thứ nhì, thứ ba và hết thảy người theo coi chừng các bầy, và lại nói: Khi gặp Ê-sau, các ngươi hãy nhớ lời đó, 20 và nói như vầy: Nầy, Gia-cốp, kẻ tôi-tớ chúa, đương theo sau chúng tôi. — Vì người thầm nghĩ rằng: Mình đem lễ nầy dâng trước cho Ê-sau nguôi giận đã, rồi mình sẽ giáp mặt sau; có lẽ người tiếp-rước mình một cách thuận-hiệp đó. — 21 Vậy, lễ nầy đem đi trước, còn người, đêm đó ở lại trại.
22 Ban đêm, người thức dậy, dẫn hai vợ, hai tên đòi và mười một đứa con mình đi qua rạch Gia-bốc. 23 Người đem họ qua rạch, và hết thảy của-cải mình qua nữa.
Gia-cốp vật-lộn cùng thiên-sứ tại núi Phe-ni-ên. — Đổi tên ra Y-sơ-ra-ên
24 Vả, một mình Gia-cốp ở lại; thì có một người vật-lộn với mình đến rạng đông. 25 Khi người đó thấy mình không thắng nổi, bèn đánh vào xương hông Gia-cốp; xương hông liền trặt trong khi vật-lộn. 26 Người đó bèn nói: Trời đã rạng đông rồi; thôi, để cho ta đi; nhưng Gia-cốp đáp rằng: Tôi chẳng cho người đi đâu, nếu người không ban phước cho tôi. 27 Người đó hỏi: Tên ngươi là chi? Đáp rằng: Tên tôi là Gia-cốp. 28 Người lại nói: Tên ngươi sẽ chẳng là Gia-cốp nữa, nhưng tên là Y-sơ-ra-ên (nghĩa là vật-lộn cùng Đức Chúa Trời), vì ngươi đã có vật-lộn cùng Đức Chúa Trời và người ta; ngươi đều được thắng. 29 Gia-cốp hỏi: Xin cho tôi biết tên người. Đáp rằng: Làm sao ngươi hỏi tên ta? Rồi người nầy ban phước cho Gia-cốp tại đó. 30 Gia-cốp đặt tên chỗ đó là Phê-ni-ên (nghĩa là mặt của Đức Chúa Trời), vì nói rằng: Tôi đã thấy Đức Chúa Trời đối mặt cùng tôi và linh-hồn tôi được giải-cứu. 31 Khi qua nơi Phê-ni-ên, thấy mặt trời mọc rồi; và người đi giẹo cẳng. 32 Bởi cớ đó, cho đến ngày nay dân Y-sơ-ra-ên chẳng bao giờ ăn gân bắp vế của lối xương hông; vì người đó có đánh vào xương hông Gia-cốp, nơi gân của bắp vế.
Gia-cốp và Ê-sau hòa-hảo nhau
33 1 Gia-cốp nhướng mắt lên và nhìn, kìa, Ê-sau dẫn bốn trăm người đi đến. Người bèn chia các con cho Lê-a, Ra-chên, và cho hai tên đòi; 2 sắp hai tên đòi và con-cái họ ở trước; kế đến Lê-a và con cái nàng; Ra-chên cùng Giô-sép ở sau chót. 3 Còn người, thì đi trước họ và sấp mình xuống đất bảy lần cho đến khi tới gần anh mình.
4 Nhưng Ê-sau chạy đến trước mặt người, ôm choàng cổ mà hôn, rồi hai anh em đều khóc. 5 Đoạn, Ê-sau nhướng mắt lên thấy mấy người đờn-bà và con cái, thì hỏi rằng: Các người mà em có đó là ai? Đáp rằng: Ấy là con-cái mà Đức Chúa Trời đã cho kẻ tôi-tớ anh. 6 Hai tên đòi và con-cái họ lại gần người, sấp mình xuống. 7 Lê-a và các con-cái nàng cũng lại gần, sấp mình xuống; đoạn, Ra-chên và Giô-sép lại gần, và sấp mình xuống. 8 Ê-sau hỏi: Toán quân anh đã gặp đi trước đó, em tính làm chi? Đáp rằng: Ấy để nhờ được ơn trước mặt chúa tôi. 9 Ê-sau nói: Hỡi em! anh đã được đủ rồi; vậy, hãy lấy lại vật chi của em đi. 10 Thưa rằng: Xin anh, không. Nếu em được ơn trước mặt anh, hãy nhậm lấy lễ-vật bởi tay em làm ra đi; vì em thấy được mặt anh khác nào người ta thấy được mặt Đức Chúa Trời, và anh đã đẹp lòng tiếp-rước em. 11 Xin anh hãy nhậm lấy lễ-vật em đã dâng cho anh, vì Đức Chúa Trời cho em đầy-dẫy ân-huệ, và em có đủ hết. Người nài-xin Ê-sau quá đến đỗi phải chịu nhậm lấy.
12 Ê-sau nói: Hè, ta hãy lên đường! Anh sẽ đi trước em. 13 Gia-cốp đáp: Chúa biết rằng các đứa trẻ yếu lắm, và em lại mắc coi chừng chiên và bò cái đương có con bú; nếu ép đi mau chỉ trong một ngày, chắc cả bầy phải chết hết. 14 Xin chúa hãy đi trước kẻ tôi-tớ chúa, còn tôi sẽ đi tới chậm-chậm theo bước một của súc-vật đi trước và của các trẻ, cho đến chừng nào tới nhà chúa tại xứ Sê-i-rơ. 15 Ê-sau nói: Vậy, anh xin để lại cùng em một vài người tùy-tùng của anh. Gia-cốp đáp rằng: Chi vậy? miễn em được nhờ ơn trước mặt chúa thôi! 16 Nội ngày đó, Ê-sau bắt đường trở về Sê-i-rơ.
Gia-cốp dừng lại Su-cốt, và đóng trại trước thành Si-chem
17 Gia-cốp đi đến Su-cốt; bèn cất một nhà cho mình ở, và mấy cái lều cho súc-vật; cho nên họ đặt tên chốn nầy là Su-cốt. 18 Gia-cốp ở xứ Pha-đan-A-ram đến thành Si-chem thuộc về xứ Ca-na-an, được bình-an. Người đóng trại trước thành, 19 bèn mua miếng đất chỗ người đóng trại, giá một trăm miếng bạc của con Hê-mô, cha Si-chem. 20 Nơi đó người lập một bàn-thờ, đặt tên là Ên-Ên-ô-hê-Y-sơ-ra-ên (nghĩa là Đức Chúa Trời là Chúa của Y-sơ-ra-ên).
