Y-sơ-ra-ên Phạm Tội tại Mô-áp
Mặc dù được hứa sẽ chiến thắng quân sự trước các kẻ thù chính trị, dân Y-sơ-ra-ên sớm thấy mình bị đánh bại tại điểm yếu nhất của họ – đó là về mặt đạo đức. Theo sự xúi giục của Ba-la-am – chính người vừa mới chúc phước cho Y-sơ-ra-ên – người Ma-đi-an đã cố tình và xảo quyệt âm mưu phá hủy Y-sơ-ra-ên. Kế hoạch là dùng phụ nữ Ma-đi-an để quyến rũ đàn ông Y-sơ-ra-ên trước vào giường và sau đó vào sự thờ phượng một thần tượng ghê tởm. Người Ma-đi-an hiểu đúng rằng việc thờ phượng như vậy sẽ là đòn chí tử đối với quốc gia theo thần quyền độc nhất này.
Chẳng mất nhiều thời gian để đàn ông Y-sơ-ra-ên bị thu hút bởi phụ nữ Ma-đi-an ở Mô-áp, và cũng chẳng mất nhiều thời gian để họ bị dụ dỗ vào việc thờ phượng Ba-anh Phê-ô, thần sinh sản mà những người phụ nữ này thờ phượng. Sự quyến rũ của Y-sơ-ra-ên là một ví dụ điển hình về cách các mối quan hệ cá nhân – đặc biệt là những mối quan hệ sai trái – có thể dễ dàng ảnh hưởng đến sở thích tôn giáo, và lý do tại sao dân Y-sơ-ra-ên bị cấm giao thiệp với người ngoại bang một cách nghiêm ngặt.
Sự trơ tráo của một người Y-sơ-ra-ên khi phô trương một người phụ nữ ngoại bang trước hội chúng của dân Đức Chúa Trời đã gặp phải phản ứng mạnh mẽ từ Phi-nê-a, con trai Ê-lê-a-sa. Và cơn thịnh nộ của Đức Chúa Trời đối với dân Y-sơ-ra-ên thờ hình tượng đã khiến hàng ngàn người chết vì dịch bệnh do sự vi phạm của họ.
Dân Y-sơ-ra-ên thông-dâm cùng con gái Mô-áp
251 Dân Y-sơ-ra-ên ở tại Si-tim, khởi thông-dâm cùng những con gái Mô-áp. 2 Con gái mời dân-sự ăn sinh-lễ cúng các thần mình; dân-sự ăn và quì lạy trước các thần chúng nó. 3 Y-sơ-ra-ên cúng-thờ thần Ba-anh-Phê-ô; cơn giận của Đức Giê-hô-va bèn nổi lên cùng Y-sơ-ra-ên. 4 Đức Giê-hô-va phán cùng Môi-se rằng: Hãy bắt các đầu-trưởng của dân-sự, và treo lên trước mặt Đức Giê-hô-va, đối cùng mặt trời, để cơn giận của Đức Giê-hô-va xây khỏi Y-sơ-ra-ên. 5 Vậy, Môi-se nói cùng các quan án Y-sơ-ra-ên rằng: Mỗi người trong các ngươi phải giết những kẻ nào thuộc về bọn cúng-thờ Ba-anh-Phê-ô.
6 Nầy, một người trong dân Y-sơ-ra-ên dẫn một người nữ Ma-đi-an đến giữa anh em mình, hiện trước mắt Môi-se và cả hội dân Y-sơ-ra-ên, đương khi hội-chúng khóc tại cửa hội-mạc. 7 Phi-nê-a, con trai Ê-lê-a-sa, cháu A-rôn, thầy tế-lễ, thấy sự nầy, bèn đứng dậy giữa hội-chúng, cầm một cây giáo, 8 đi theo người Y-sơ-ra-ên vào trong trại, đâm ngang dạ dưới của người Y-sơ-ra-ên và người nữ; tai-vạ giữa dân Y-sơ-ra-ên bèn ngừng lại. 9 Vả, có hai mươi bốn ngàn người chết về tai-vạ nầy.
10 Đức Giê-hô-va phán cùng Môi-se rằng: 11 Phi-nê-a, con trai Ê-lê-a-sa, cháu A-rôn, thầy tế-lễ, đã xây dân Y-sơ-ra-ên khỏi cơn giận ta, vì lòng kỵ-tà ta thúc-giục lòng người; vậy, ta không có diệt dân Y-sơ-ra-ên trong cơn kỵ-tà của ta. 12 Bởi cớ đó, hãy cáo cùng người rằng: Ta ưng cho người sự giao-ước bình-yên ta; 13 ấy về phần người và dòng-dõi người sẽ là sự giao-ước về một chức tế-lễ đời đời, bởi vì người có lòng sốt-sắng về Đức Chúa Trời mình, và có chuộc tội cho dân Y-sơ-ra-ên.
14 Vả, người Y-sơ-ra-ên bị giết chung với người nữ Ma-đi-an, tên là Xim-ri, con trai Sa-lu, quan-trưởng của một tông-tộc người Si-mê-ôn. 15 Tên người nữ Ma-đi-an bị giết là Cốt-bi, con gái Xu-rơ, đầu-trưởng của một tông-tộc Ma-đi-an.
16 Đức Giê-hô-va lại phán cùng Môi-se rằng: 17 Hãy khuấy-rối người Ma-đi-an và hãm đánh chúng nó; 18 vì chúng nó đã lấy mưu-chước mình mà khuấy-rối các ngươi, dỗ-dành các ngươi về việc cúng-thờ Phê-ô, và trong việc của Cốt-bi, con gái quan-trưởng Ma-đi-an, là chị chúng nó đã bị giết trong ngày tai-vạ, vì cớ việc cúng-thờ Phê-ô.
Sự Hủy Diệt của Người Ma-đi-an
Chúa rõ ràng đã nổi giận trước sự tấn công đạo đức xảo quyệt mà người Ma-đi-an gây ra cho dân của Người, nhưng Người cũng nổi giận với chính dân Israel. Do sự bất tuân cố ý của họ, và theo lời hứa của Người, Chúa đã gửi một trận dịch bệnh cướp đi 24,000 sinh mạng. Sau khi đã giải quyết xong với dân Israel, Chúa quay sang đối đầu với người Ma-đi-an. Việc Chúa trừng phạt người Ma-đi-an vì sự độc ác của họ là điều dễ hiểu, nhưng câu chuyện về sự trừng phạt đó khiến một số người khó chấp nhận.
Dân Ma-đi-an bị thất-trận
311 Đức Giê-hô-va lại phán cùng Môi-se rằng: 2 Hãy báo thù dân Ma-đi-an cho dân Y-sơ-ra-ên; rồi ngươi sẽ được về cùng tổ-phụ. 3 Vậy, Môi-se truyền cho dân-sự rằng: Trong các ngươi hãy sắm-sửa binh-khí mà ra trận hãm đánh dân Ma-đi-an đặng báo thù dân đó cho Đức Giê-hô-va. 4 Về mỗi chi-phái Y-sơ-ra-ên, các ngươi phải sai một ngàn lính ra trận.
5 Vậy, trong dân Y-sơ-ra-ên người ta cứ mỗi chi-phái chọn một ngàn lính, là mười hai ngàn người sắm-sửa binh-khí đặng ra trận. 6 Môi-se sai mười hai ngàn người đó ra trận, tức là sai một ngàn người về mỗi chi-phái, với Phi-nê-a, con trai của Ê-lê-a-sa, thầy tế-lễ, đem đi theo mình những khí-giới thánh cùng kèn có tiếng vang. 7 Vậy, chúng giao-chiến cùng dân Ma-đi-an, y như Đức Giê-hô-va đã phán dặn Môi-se, và giết hết thảy nam-đinh. 8 Trong các người bị giết chúng cũng giết năm vua Ma-đi-an, là: Ê-vi, Rê-kem, Xu-rơ, Hu-rơ, và Rê-ba; cũng lấy gươm giết Ba-la-am, con trai của Bê-ô. 9 Dân Y-sơ-ra-ên bắt đờn-bà và con nít Ma-đi-an dẫn theo, cướp hết thảy súc-vật, bầy chiên và của-cải họ, 10 đốt hết những thành, nhà ở, và hương-thôn chúng nó, 11 cũng lấy đem theo hết thảy của đoạt được, bất-kỳ người hay vật. 12 Chúng dẫn những kẻ bị bắt và những của đoạt được đến cho Môi-se, cho Ê-lê-a-sa, thầy tế-lễ, và cho hội dân Y-sơ-ra-ên đương đóng trại tại đồng bằng Mô-áp, gần sông Giô-đanh, đối ngang Giê-ri-cô.
13 Bấy giờ, Môi-se, Ê-lê-a-sa, thầy tế-lễ, và hết thảy hội-trưởng đi ra đón-rước chúng-binh ngoài trại-quân. 14 Môi-se nổi giận cùng các quân-trưởng, tức là quan-tướng một ngàn quân và quan-tướng một trăm quân đi đánh giặc nầy trở về. 15 Môi-se nói cùng họ rằng: Các ngươi để hết thảy người nữ còn sống sao? 16 Kìa, ấy là chúng nó theo mưu-kế của Ba-la-am mà dụ-dỗ dân Y-sơ-ra-ên cúng-thờ Phê-ô, và phạm một tội trọng cùng Đức Giê-hô-va; và tội đó xui cho hội-chúng của Đức Giê-hô-va bị tai-vạ. 17 Vậy bây giờ, hãy giết hết thảy nam-đinh trong bọn con trẻ, và giết người nữ nào đã kết bạn cùng một người nam; 18 nhưng hãy để sống cho các ngươi hết thảy con gái chưa hề kết bạn cùng người nam. 19 Còn về phần các ngươi, hãy đóng trại ngoài trại-quân trong bảy ngày. Ai có giết một người và có đụng đến một xác chết, thì ai đó cùng kẻ bị bắt, phải dọn cho mình được sạch ngày thứ ba và ngày thứ bảy. 20 Cũng phải làm cho sạch hết thảy áo-xống, mọi vật bằng da, mọi vật bằng lông dê, và mọi đồ-đạc bằng cây.
21 Ê-lê-a-sa, thầy tế-lễ, nói cùng những lính đi trận về, mà rằng: Nầy là đều luật-pháp dạy mà Đức Giê-hô-va đã truyền cho Môi-se: 22 vàng, bạc, đồng, sắt, thiếc, chì, 23 tức là mọi vật đưa vào lửa được, thì các ngươi phải đưa ngang qua lửa đặng luyện nó; nhưng người ta cũng phải dùng nước tẩy-uế mà làm cho nó được sạch nữa. Còn mọi vật chi không đưa qua lửa được, thì phải ngâm nó trong nước. 24 Ngày thứ bảy các ngươi phải giặt áo-xống mình, thì sẽ được sạch; đoạn mới được vào trại-quân.
25 Đức Giê-hô-va lại phán cùng Môi-se rằng: 26 Ngươi, Ê-lê-a-sa, thầy tế-lễ, và các quan-trưởng của những tông-tộc, hãy dựng sổ về của giặc mà người ta đã đoạt được, nào người, nào vật, 27 rồi chia của đó cho các người đã ra trận và cho cả hội-chúng. 28 Trong phần thuộc về quân-binh đã ra trận, hoặc người, hoặc bò, hoặc lừa hay chiên, ngươi phải cứ thâu một phần trong năm trăm mà đóng thuế cho Đức Giê-hô-va, 29 tức phải thâu thuế đó trong phân nửa thuộc về quân-binh và giao cho Ê-lê-a-sa, thầy tế-lễ, làm lễ-vật dâng cho Đức Giê-hô-va. 30 Còn trong phân nửa kia thuộc về dân Y-sơ-ra-ên, hoặc người, hoặc bò, hoặc lừa hay chiên, tức các súc-vật, ngươi phải cứ mỗi năm chục mà để riêng ra một, và giao cho người Lê-vi có chức-phận coi-sóc đền-tạm của Đức Giê-hô-va.
31 Môi-se và Ê-lê-a-sa, thầy tế-lễ, làm y như Đức Giê-hô-va đã phán dặn Môi-se. 32 Vả, của giặc còn lại mà quân-binh cướp lấy được, là sáu trăm bảy mươi lăm ngàn con chiên cái; 33 bảy mươi hai ngàn con bò, 34 sáu mươi mốt ngàn con lừa đực. 35 Người nữ chưa kết bạn cùng người nam nào, hết thảy được ba mươi hai ngàn người. 36 Phân nửa thuộc về kẻ đã đi trận, là ba trăm ba mươi bảy ngàn năm trăm con chiên cái, 37 đóng thuế cho Đức Giê-hô-va là sáu trăm bảy mươi lăm con; 38 ba mươi sáu ngàn con bò, đóng thuế cho Đức Giê-hô-va là bảy mươi hai con; 39 ba ngàn năm trăm con lừa đực, và đóng thuế cho Đức Giê-hô-va sáu mươi mốt con; 40 mười sáu ngàn người, và đóng thuế cho Đức Giê-hô-va là ba mươi hai người. 41 Môi-se giao cho Ê-lê-a-sa, thầy tế-lễ, của thuế làm lễ-vật dâng cho Đức Giê-hô-va, y như Đức Giê-hô-va đã phán dặn Môi-se.
42 Phân nửa kia thuộc về dân Y-sơ-ra-ên, tức là phân nửa mà Môi-se chia ra với phân nửa của quân-binh đã đi trận, — 43 phân nửa nầy thuộc về hội-chúng, số là ba trăm ba mươi bảy ngàn năm trăm con chiên cái, 44 ba mươi sáu ngàn con bò, 45 ba mươi ngàn năm trăm con lừa, 46 và mười sáu ngàn người. 47 Trong phân nửa nầy thuộc về dân Y-sơ-ra-ên, Môi-se cứ mỗi năm chục thì để riêng ra một, bất-luận người hay vật, và giao cho người Lê-vi có chức-phận coi-sóc đền-tạm của Đức Giê-hô-va, y như Đức Giê-hô-va đã phán dặn mình.
48 Những quân-trưởng, tức là quan-tướng một ngàn quân và quan-tướng một trăm quân, đến gần Môi-se 49 mà rằng: Những kẻ tôi-tớ ông đã dựng sổ chiến-sĩ, là người ở dưới quyền chúng tôi, và không thiếu một tên. 50 Mỗi người trong chúng tôi có đem đến đồ bằng vàng mình đã được, hoặc dây chuyền, hoặc vòng, hoặc cà-rá, hoặc hoa-tai, hoặc kiềng, làm lễ-vật dâng cho Đức Giê-hô-va đặng chuộc tội cho mình trước mặt Ngài. 51 Môi-se và Ê-lê-a-sa, thầy tế-lễ, bèn nhận-lãnh vàng, và hết thảy đồ trang-sức làm công-kỹ. 52 Hết thảy vàng về lễ-vật mà những quan-tướng một ngàn quân và quan-tướng một trăm quân dâng cho Đức Giê-hô-va, cộng là mười sáu ngàn bảy trăm năm mươi siếc-lơ. 53 Vả, mỗi người trong quân-binh đều có cướp lấy vật cho mình. 54 Vậy, Môi-se và Ê-lê-a-sa, thầy tế-lễ, nhận-lãnh vàng của quan-tướng ngàn quân và trăm quân, rồi đem vào hội-mạc làm kỷ-niệm về dân Y-sơ-ra-ên trước mặt Đức Giê-hô-va.
Ta có thể muốn tin rằng mệnh lệnh giết người là do Môi-se tự ý làm, nhưng có mọi lý do để tin rằng Môi-se hành động theo chỉ thị của Đức Chúa Trời. Vấn đề đặt ra là: làm sao một Đức Chúa Trời đầy tình yêu thương lại có thể ra lệnh hoặc chấp thuận hành động như vậy? Câu trả lời chắc chắn rất phức tạp. Đối với phụ nữ, chính họ đã dụ dỗ dân Y-sơ-ra-ên rời xa CHÚA tại Phê-ô. Còn về các bé trai, có lẽ họ sẽ là mối đe dọa liên tục cho Y-sơ-ra-ên khi lớn lên thành người. (Mối đe dọa này thực sự sẽ được xác nhận vài năm sau khi người Ma-đi-an từ các vùng khác gây chiến với Y-sơ-ra-ên.) Mặt khác, các bé gái sẽ được đưa về làm nô lệ trong nhà của người Y-sơ-ra-ên, nơi ít nhất họ sẽ thoát khỏi sự nô lệ tinh thần không thể tránh khỏi của việc thờ phượng kích động nhục dục Ba-anh Phê-ô. (Không có ý kiến cho rằng Môi-se có ý định để dân Y-sơ-ra-ên lấy họ làm vợ hay làm vợ lẽ.)
Nhưng ngay cả những lời giải thích có thể này cũng không dễ chấp nhận. Để hiểu rõ hơn những hành động của Đức Chúa Trời, cần phải hiểu được mức độ ý thức đạo đức của thời đại đó. Giữa các quốc gia thời kỳ này, những cuộc chiến tranh báo thù liên quan đến việc hủy diệt hoàn toàn hoặc tịch thu tài sản, và hoặc tiêu diệt hoặc bắt làm nô lệ đàn ông, phụ nữ và trẻ em là chuyện phổ biến và mong đợi. (Đó chắc chắn là lý do tại sao không có dấu hiệu nào cho thấy dân Y-sơ-ra-ên cảm thấy chút khó chịu nào khi thực hiện mệnh lệnh của Môi-se.) Trong việc nâng cao ý thức đạo đức của một dân tộc đầu tiên, và sau đó là cả thế giới, Đức Chúa Trời phải dẫn dắt dân Ngài theo cách Ngài thấy họ và đưa ra các nguyên tắc công chính trong một khuôn khổ đạo đức mà dân chúng có thể đồng cảm.
Việc phụ nữ và trẻ em ban đầu được cứu khỏi cái chết có thể cho thấy một ngoại lệ đã được đặt ra cho các thông lệ thông thường của cuộc chiến báo thù như vậy. Nếu đúng như vậy, lý do cho ngoại lệ này trở nên quan trọng. Rất có thể những người đàn ông Y-sơ-ra-ên vẫn bị các phụ nữ Ma-đi-an quyến rũ và không hiểu được mối đe dọa đạo đức tiếp diễn mà những người phụ nữ này gây ra. Nhìn từ góc độ đó, hành động của Môi-se trở nên đáng tôn trọng hơn nhiều.
Cũng có vẻ như Đức Chúa Trời đang dạy một bài học cực kỳ quan trọng về thái độ mà dân Ngài phải có đối với những ham muốn của con người khác nhau trong cuộc chiến chống lại linh hồn. Ngay cả những ham muốn yếu ớt nhất (có lẽ được đại diện ở đây bởi phụ nữ và trẻ trai) cũng phải được chống lại một cách hoàn toàn và càng sớm càng tốt để ngăn chặn sự thành công của chúng trong những khoảnh khắc dễ bị tổn thương về mặt đạo đức.
Câu chuyện về sự hủy diệt người Ma-đi-an kết thúc với các chỉ dẫn khác nhau về chiến lợi phẩm thu được trong cuộc chinh phạt. Và ngay cả từ phần này của câu chuyện, những bài học có ích có thể được rút ra—đặc biệt là về phần thưởng dành cho những người tham gia cuộc chiến chống lại tội lỗi.