Chuyển giao Quyền lãnh đạo cho Giô-suê
Môi-se đã trải qua một tuần cuối bận rộn với tư cách là nhà lãnh đạo tâm linh và thế tục của dân ông. Ông đã nhắc nhở người Israel về lịch sử và địa vị đặc biệt của họ; ông đã dạy họ về luật pháp; và ông đã đưa họ vào một mối quan hệ giao ước được đổi mới với Đức Chúa Trời. Giờ đây đã đến lúc ông rút lui và chuyển giao quyền lãnh đạo cho Giô-suê, người kế nhiệm của ông. Không có nhiều phô trương, vì Môi-se không phải là một nhà cai trị điển hình. Ông không phụ thuộc vào quyền lực chính trị hay quy trình. Ông chỉ đơn thuần là một tôi tớ của Đấng cai trị thực sự của dân tộc, chính Đức Chúa Trời – và Giô-suê cũng sẽ như vậy.
Sự từ giã và sự qua đời của Môi-se
Trao quyền cai-trị lại cho Giô-suê, và giao luật-pháp cho người Lê-vi
(Phục truyền) 31 1 Môi-se đến giảng cho cả Y-sơ-ra-ên những bài sau nầy. 2 Người nói: Ngày nay ta được một trăm hai mươi tuổi; không thể đi ra đi vào nữa; và Đức Giê-hô-va có phán cùng ta rằng: Ngươi không đi ngang qua sông Giô-đanh nầy đâu. 3 Giê-hô-va Đức Chúa Trời ngươi sẽ đi đầu ngươi, Ngài sẽ diệt các dân-tộc ở đằng trước ngươi, và ngươi sẽ nhận được xứ chúng nó; Giô-suê sẽ đi trước ngươi, y như Đức Giê-hô-va đã phán dặn. 4 Đức Giê-hô-va sẽ đãi chúng nó như Ngài đã đãi Si-hôn và Óc, vua dân A-mô-rít, và xứ chúng nó mà Ngài đã hủy-phá. 5 Đức Giê-hô-va sẽ phó chúng nó cho các ngươi, và các ngươi phải đãi chúng nó tùy theo lịnh ta đã truyền cho. 6 Hãy vững lòng bền chí; chớ sợ chi và chớ kinh-khủng trước mặt các dân đó: vì Giê-hô-va Đức Chúa Trời ngươi đi cùng ngươi; Ngài chẳng lìa khỏi ngươi, chẳng từ-bỏ ngươi đâu.
7 Đoạn, Môi-se gọi Giô-suê, nói cùng người tại trước mặt cả Y-sơ-ra-ên mà rằng: Hãy vững lòng bền chí; vì ngươi sẽ vào với dân nầy trong xứ mà Đức Giê-hô-va đã thề ban cho tổ-phụ họ, và ngươi sẽ chia xứ cho họ. 8 Chánh Đức Giê-hô-va sẽ đi trước ngươi, Ngài sẽ ở cùng ngươi, chẳng lìa khỏi ngươi, chẳng từ-bỏ ngươi đâu. Chớ sợ, và chớ kinh-khủng.
14 Đức Giê-hô-va bèn phán cùng Môi-se rằng: Kìa, ngày chết của ngươi hầu gần; hãy gọi Giô-suê, rồi hai ngươi hãy ra mắt tại hội-mạc, để ta truyền lịnh ta cho người. Vậy, Môi-se và Giô-suê đi đến chầu tại hội-mạc. 15 Đức Giê-hô-va hiện ra nơi Trại, trong một trụ mây, và trụ mây dừng lại tại cửa Trại.
23 Đức Giê-hô-va ra lịnh cho Giô-suê, con trai Nun, mà rằng: Hãy vững lòng bền chí, vì ngươi sẽ đưa dân Y-sơ-ra-ên vào trong xứ mà ta đã thề ban cho chúng nó; còn ta, ta sẽ ở cùng ngươi.
Một Bài Ca về Sự Bất Trung
Biết trước rằng, mặc dù vừa mới tái lập giao ước, người Y-sơ-ra-ên sẽ sớm vi phạm lời thề nguyện trung thành với Ngài, Đức Chúa Trời yêu cầu Môi-se dạy dân Y-sơ-ra-ên một bài ca, và truyền lại bài ca này từ thế hệ này sang thế hệ khác. Đó là một bài ca về sự bất trung, trong đó sự thành tín của Đức Chúa Trời nổi bật lên một cách tương phản. Bài ca chứa đựng một bản liệt kê các hình phạt đã hứa và một lời nhắc nhở về lòng thương xót đang chờ đợi sự ăn năn kịp thời của Y-sơ-ra-ên, cũng như sự báo trả mà Đức Chúa Trời sẽ mang đến để chống lại kẻ thù của Y-sơ-ra-ên. Tóm lại, đó là một lời kêu gọi giữ luật pháp – nhưng cũng là một lời hứa về ân điển thiên thượng khi nỗ lực của con người thất bại.
Cho đến khi Đức Chúa Trời ban cho Môi-se bài ca này, Môi-se đã tự tay viết bản tường thuật hiện được biết đến là sách Phục truyền luật lệ ký (một tên gọi ám chỉ việc tái tuyên bố luật pháp được chứa đựng trong đó). Tuy nhiên, tại thời điểm này, trước khi tập họp hội chúng để dạy họ bài ca của Đức Chúa Trời, có dấu hiệu cho thấy Môi-se trao sách của ông cho người Lê-vi để họ có thể giữ nó bên hòm giao ước.
31 16 Đức Giê-hô-va phán cùng Môi-se rằng: Kìa, ngươi sẽ an-giấc với các tổ-phụ ngươi; dân-sự nầy sẽ dấy lên và thông-dâm cùng các thần khác trong xứ mà họ sẽ vào, bỏ ta và bội giao-ước ta đã lập cùng họ. 17 Trong ngày ấy, cơn thạnh-nộ ta sẽ phừng lên cùng họ, ta sẽ bỏ họ, giấu mặt ta đi, khiến cho họ bị tiêu-nuốt; nhiều sự tai-vạ và buồn-thảm sẽ xông-hãm vào họ. Trong ngày đó họ sẽ nói rằng: Há có phải vì Đức Chúa Trời không ngự giữa tôi, nên những tai-vạ nầy xông-hãm vào tôi chăng? 18 Còn ta, trong ngày đó, sẽ giấu mất mặt ta đi, vì cớ các tội ác của dân đã làm, trở theo các thần khác.
19 Vậy bây giờ, hãy chép bài ca nầy và dạy cho dân Y-sơ-ra-ên; hãy để trong miệng họ, để bài ca nầy dùng làm chứng cho ta nghịch cùng dân Y-sơ-ra-en. 20 Vì ta sẽ đưa dân nầy vào xứ, ta đã thề-hứa cùng tổ-phụ chúng nó; tức là xứ đượm sữa và mật; chúng nó sẽ ăn no-nê và mập-béo; đoạn, trở đi hầu-việc các thần khác, khinh-dể ta, và bội giao-ước của ta. 21 Khi tai-vạ nhiều và sự gian-truân đã xông-hãm dân nầy, thì bấy giờ, bài ca nầy sẽ rền lên làm chứng nghịch cùng nó, vì miệng của dòng-dõi nó sẽ không quên. Vả, ta biết những ý-tưởng của nó đã kết nên ngày nay, trước khi đưa nó vào xứ mà ta đã thề ban cho. 22 Trong ngày đó, Môi-se chép bài ca nầy và dạy cho dân Y-sơ-ra-ên.
24 Khi Môi-se chép những lời luật-pháp nầy trong một cuốn sách xong rồi, 25 thì ra lịnh cho người Lê-vi khiêng hòm giao-ước của Đức Giê-hô-va mà rằng: 26 Hãy lấy cuốn sách luật-pháp nầy, để bên hòm giao-ước của Giê-hô-va Đức Chúa Trời các ngươi. Nó sẽ ở đó làm chứng nghịch cùng ngươi; 27 vì ta biết tánh bội-nghịch và cứng cổ của ngươi. Nầy ngày nay, lúc ta còn sống với các ngươi, các ngươi đã phản-nghịch cùng Đức Giê-hô-va; huống chi sau khi ta qua đời! 28 Hãy nhóm-hiệp những trưởng-lão của các chi-phái và quan cai các ngươi lại gần ta; ta sẽ cho họ nghe những lời nầy nơi lỗ tai, và ta bắt trời cùng đất làm chứng nghịch cùng họ. 29 Vì ta biết rằng, sau khi ta qua đời, các ngươi hẳn sẽ bại-hoại, trở bỏ đường ta đã truyền dạy cho các ngươi; trong ngày sau rốt, tai-họa sẽ xông-hãm các ngươi, bởi các ngươi làm đều ác trước mặt Đức Giê-hô-va, lấy những công-việc của tay mình mà chọc Ngài nổi giận.
30 Môi-se đọc hết những lời của bài ca nầy cho cả hội Y-sơ-ra-ên nghe:
Bài ca của Môi-se
32 1 Hỡi trời, hãy lắng tai, tôi sẽ nói;
Và đất, hãy nghe những lời của miệng tôi.
2 Đạo của tôi rải ra như mưa;
Lời tôi sa xuống khác nào sương-móc,
Tợ mưa tro trên cây cỏ,
Tỉ như mưa tầm-tã trên đồng xanh.
3 Vì tôi sẽ tung-hô danh Giê-hô-va.
Hãy tôn sự oai-nghiêm cho Đức Chúa Trời chúng tôi!
4 Công-việc của Hòn-Đá là trọn-vẹn;
Vì các đường-lối Ngài là công-bình.
Ấy là Đức Chúa Trời thành-tín và vô-tội;
Ngài là công-bình và chánh-trực.
5 Chúng đáng mang xấu-hổ, vì đã phản Ngài,
Chẳng phải con trai của Ngài nữa: quả là một dòng-dõi gian-tà và điên-đảo!
6 Hỡi dân khờ-dại không trí,
Các ngươi báo-đáp Đức Giê-hô-va như vậy sao?
Ngài há chẳng phải là Cha ngươi, Đấng đã chuộc ngươi chăng?
Há chẳng phải Ngài đã dựng nên ngươi, và lập ngươi sao?
7 Hãy nhớ lại những ngày xưa,
Suy-xét những năm của các đời trước;
Hãy hạch-hỏi cha ngươi, người sẽ dạy cho,
Cùng các trưởng-lão, họ sẽ nói cho.
8 Khi Đấng Chí-Cao phân-phát sản-nghiệp cho muôn dân,
Phân-rẽ những con-cái A-đam,
Thì Ngài định bờ-cõi của các dân,
Cứ theo số dân Y-sơ-ra-ên.
9 Vì phần của Đức Giê-hô-va là dân Ngài,
Gia-cốp là cơ-nghiệp Ngài.
10 Ngài tìm được người trong một nơi rừng-rú,
Tại nơi vắng-vẻ, giữa những tiếng hét la của đồng vắng.
Ngài bao-phủ người, săn-sóc người,
Gìn-giữ người như con ngươi của mắt mình.
11 Như phụng-hoàng phấp-phới dởn ổ mình,
Bay chung-quanh con nhỏ mình,
Sè cánh ra xớt nó,
Và cõng nó trên chéo cánh mình thể nào,
12 Thì một mình Đức Giê-hô-va đã dẫn-dắc người thể ấy,
Không có thần nào khác ở cùng người…..
13 Ngài đã khiến người cỡi trên các nơi cao của xứ,
Y-sơ-ra-ên đã ăn hoa-quả của đồng ruộng,
Ngài khiến người hút mật của hòn đá,
Dầu của hòn đá cứng hơn hết,
14 Và nút mỡ sữa bò và sữa chiên.
Ngài ban cho người mỡ chiên con,
Chiên đực sanh tại Ba-san, và dê đực,
Cùng bột lọc nhứt-hạng của lúa mạch;
Người có uống huyết của nho như rượu mạnh.
15 Giê-su-run (tên của dân Y-sơ-ra-ên dùng trong văn-thi) đã mập-mạp và cất-đá,
— Người trở nên mập, lớn và béo tròn. —
Người đã lìa-bỏ Đức Chúa Trời, là Đấng dựng nên người,
Và khinh-dể Hòn-Đá của sự chửng-cứu người.
16 Chúng nó trêu-ghẹo Ngài phân-bì, bởi sự cúng-thờ những thần khác,
Chọc giận Ngài vì các sự gớm-ghiếc;
17 Tế-lễ những ma-quỉ chẳng phải là Đức Chúa Trời,
Quì-lạy các thần mà mình chưa hề biết,
Tức là các thần mới vừa đến ít lâu,
Mà tổ-phụ các ngươi không kính-sợ.
18 Ngươi không kể đến Hòn-Đá sanh mình,
Và quên Đức Chúa Trời đã tạo mình.
19 Đức Giê-hô-va có thấy đều đó, nên trong cơn thạnh-nộ,
Ngài đã từ-bỏ các con trai và con gái mình.
20 Ngài có phán: Ta sẽ giấu mặt ta,
Để xem sự cuối-cùng của chúng nó ra sao;
Vì là một dòng-dõi gian-tà,
Là những con-cái không có lòng trung-tín.
21 Chúng nó giục ta phân-bì, vì cúng-thờ thần chẳng phải là Đức Chúa Trời,
Lấy sự hư-không mà chọc giận ta;
Ta cũng vậy, lấy một dân-tộc hèn mà trêu sự phân-bì của chúng nó,
Lấy một nước ngu-dại mà chọc giận chúng nó.
22 Vì có lửa nổi phừng trong cơn giận ta,
Cháy cho đến đáy sâu âm-phủ,
Thiêu-nuốt đất và thổ-sản,
Cùng cháy đốt nền các núi.
23 Ta sẽ chất những tai-vạ trên mình chúng nó,
Bắn chúng nó hết các tên ta.
24 Chúng nó sẽ bị đói hao-mòn, bị rét tiêu đi,
Và một thứ dịch-hạch độc-dữ ăn nuốt.
Ta sẽ khiến răng thú rừng,
Và nọc độc của loài bò dưới bụi đến hại chúng nó.
25 Ngoài thì gươm dao,
Trong thì kinh-khủng
Sẽ làm cho trai-trẻ, gái đồng-trinh,
Và con đương bú, luôn với người già bạc
Đều bị diệt-vong.
26 Ta nói rằng: Ta sẽ lấy hơi thở ta quét sạch chúng nó đi,
Diệt kỷ-niệm chúng nó khỏi loài người.
27 Song sợ thù-nghịch nhiếc-nhóc,
Kẻ cừu-địch chúng nó lầm hiểu,
La rằng: Tay chúng tôi đã tỏ sức cao-cường,
Chớ chẳng phải Đức Giê-hô-va có làm mọi đều ấy đâu!
28 Vì là một dân mất trí,
Trong lòng không có thông-minh!
29 Chớ chi họ khôn-ngoan và hiểu được,
Ước gì nghĩ đến sự cuối-cùng vẫn đợi họ!
30 Nhược bằng Hòn-Đá không có bán chúng nó,
Và Giê-hô-va không giao nộp chúng nó,
Thì làm sao một người rượt nổi ngàn người,
Và hai người đuổi mười ngàn người trốn đi?
31 Vì hòn-đá chúng nó chẳng phải như Hòn-Đá chúng ta,
Thù-nghịch chúng ta cũng xét-đoán như vậy.
32 Cây nho chúng nó vốn là chồi của Sô-đôm,
Và do đất của Gô-mô-rơ.
Trái nho chúng nó vốn là độc,
Và chùm nho vốn là đắng;
33 Rượu nho chúng nó là nọc độc con rắn,
Một thứ nọc độc rất dữ của rắn hổ.
34 Những việc như thế làm sao ta quên được?
Ta đã niêm-phong nó vào trong kho ta.
35 Khi chơn chúng nó xiêu-tó,
Sự báo-thù sẽ thuộc về ta, phần đối-trả sẽ qui về ta.
Vì ngày bại-hoại của chúng nó hầu gần,
Và những tai-họa buộc phải xảy ra cho chúng nó đến mau.
36 Phải, khi Đức Giê-hô-va thấy sức-lực của dân-sự mình hao-mòn,
Và không còn lại tôi-mọi hay là tự-chủ cho chúng nó,
Thì Ngài sẽ đoán-xét công-bình cho chúng nó,
Và thương-xót tôi-tớ Ngài.
37 Ngài sẽ phán: Các thần chúng nó,
Những hòn-đá chúng nó nhờ cậy,
38 Các thần hưởng mỡ của hi-sinh,
Và uống rượu của lễ quán chúng nó, đều ở đâu?
Các thần ấy hãy đứng dậy, giúp-đỡ
Và che-phủ cho các người!
39 Bây giờ, hãy xem ta là Đức Chúa Trời,
Ngoài ta chẳng có Đức Chúa Trời nào khác.
Ta khiến cho chết và cho sống lại,
Làm cho bị thương và chữa cho lành,
Chẳng có ai giải-cứu khỏi tay ta được.
40 Vì ta giơ tay chỉ trời
Mà thề rằng: Ta quả thật hằng sống đời đời,
41 Khi ta mài lưỡi sáng của gươm ta,
Và tay ta cầm sự đoán-xét,
Thì ta sẽ báo-thù kẻ cừu-địch ta,
Cùng đối-trả những kẻ nào ghét ta.
42 Ta sẽ làm cho các mũi tên ta say huyết;
Lưỡi gươm ta ăn thịt,
Tức là huyết của kẻ bị giết và của phù-tù,
Thịt của đầu các tướng thù-nghịch.
43 Hỡi các nước! hãy vui-mừng với dân Ngài,
Vì Đức Chúa Trời sẽ báo thù huyết của tôi-tớ Ngài,
Trả thù kẻ cừu-địch Ngài,
Và tha tội cho xứ và cho dân của Ngài.
44 Vậy, Môi-se cùng Giô-suê, con trai của Nun, đến đọc hết các lời bài ca nầy cho dân-sự nghe.
45 Khi Môi-se đã đọc xong các lời nầy tại trước mặt cả Y-sơ-ra-ên, 46 thì người nói cùng chúng rằng: Hãy để lòng chăm-chỉ về hết thảy lời ta đã nài-khuyên các ngươi ngày nay, mà truyền cho con-cháu mình, để chúng nó cẩn-thận làm theo các lời của luật-pháp nầy. 47 Vì chẳng phải một lời nói vô-giá cho các ngươi đâu, nhưng nó là sự sống của các ngươi; nhờ lời nói nầy, các ngươi sẽ ở lâu ngày trên đất mà các ngươi sẽ đi nhận lấy, khi qua sông Giô-đanh.
