Đọc Sáng-thế ký 39:1-42:5
Giô-sép Người Cai Trị Ai Cập
Câu chuyện của Giô-sép bắt đầu khi ông bị bán làm nô lệ cho một quan chức quân đội Ai Cập. Trong thời gian Giu-đa, người anh của ông, đang vật lộn với những vấn đề cá nhân, Giô-sép đã từng bước vượt qua mọi khó khăn. Hành trình phi thường của ông – từ một nô lệ bị cầm tù trở thành người cai trị quyền lực chỉ đứng sau Pha-ra-ôn – là một câu chuyện vô cùng cuốn hút. Điều đáng chú ý là cuối cùng, Giô-sép đã đưa được cha và các anh em của mình đến định cư tại Ai Cập. Ông xem bước ngoặt này như đỉnh điểm của một chuỗi sự kiện dài, tất cả đều nằm trong sự quan phòng của Đức Chúa Trời.
Giô-sép ngụ tại xứ Ê-díp-tô
39 1 Vả, Giô-sép bị đem qua xứ Ê-díp-tô, thì Phô-ti-pha, người bổn-xứ, làm quan thị-vệ của Pha-ra-ôn (Người Ê-díp-tô gọi vua mình là Pha-ra-ôn; nên Pha-ra-ôn nghĩa là vua), mua chàng nơi tay dân Ích-ma-ên đã dẫn đến. 2 Giô-sép ở trong nhà chủ mình, là người Ê-díp-tô, được Đức Giê-hô-va phù-hộ, nên thạnh-lợi luôn. 3 Chủ thấy Đức Giê-hô-va phù-hộ chàng và xui cho mọi việc chi chàng lãnh làm nơi tay đều được thạnh-vượng. 4 Vậy, Giô-sép được ơn trước mặt chủ mình; chủ cắt chàng hầu việc, đặt cai-quản cửa-nhà, và phó của-cải mình cho chàng hết. 5 Từ khi người đặt Giô-sép cai-quản cửa-nhà cùng hết thảy của-cải mình rồi, thì Đức Giê-hô-va vì Giô-sép ban phước cho nhà người; sự ban phước của Đức Giê-hô-va bủa khắp mọi vật của người làm chủ, hoặc trong nhà, hoặc ngoài đồng. 6 Người giao hết của-cải mình cho Giô-sép coi-sóc, chẳng lo đến việc nào nữa, trừ ra các phần vật-thực của mình ăn mà thôi. Vả, Giô-sép hình-dung đẹp-đẽ, mặt-mày tốt-tươi.
Giô-sép bị tù
7 Sau các việc nầy, vợ chủ đưa mắt cùng Giô sép, mà nói rằng: Hãy lại nằm cùng ta. 8 Chàng từ-chối và đáp rằng: Chủ đã giao nơi tay tôi mọi vật của người, và nầy, chủ chẳng lo biết đến việc chi trong nhà nữa; 9 trong nhà nầy chẳng ai lớn hơn tôi, và chủ cũng không cấm chi tôi, trừ ra một mình ngươi, vì là vợ của chủ tôi. Thế nào tôi dám làm đều đại-ác dường ấy, mà phạm tội cùng Đức Chúa Trời sao? 10 Thường ngày người dỗ-dành mặc dầu, thì Giô-sép chẳng khấng nghe lời dụ-dỗ nằm cùng hay là ở cùng người chút nào.
11 Một ngày kia, Giô-sép vào nhà đặng làm công-việc; vả, chẳng có người nhà nào ở đó, 12 thì người bèn nắm áo chàng mà rằng: Hãy nằm cùng ta! Nhưng chàng liền tuột áo để lại trong tay người mà chạy trốn ra ngoài. 13 Khi người thấy áo còn lại nơi tay mình, và chàng đã chạy trốn ra ngoài như vậy, 14 bèn gọi người nhà mà nói rằng: Bay coi! Họ khéo đem vào nhà một thằng Hê-bơ-rơ để chọc-ghẹo ta. Nó lại gần toan nằm cùng ta, nhưng ta la lớn lên. 15 Vừa khi nó nghe ta cất tiếng la, thì tuột áo lại bên ta, chạy trốn ra ngoài. 16 Người bèn để áo của Giô-sép bên mình đợi khi chủ về nhà, 17 học lại cùng chủ y như lời trước, rằng: Thằng nô-lệ Hê-bơ-rơ mà ông khéo đem về nhà đã đến gần đặng chọc-ghẹo tôi; 18 nhưng khi tôi cất tiếng la lên, nó tuột áo lại bên tôi, rồi chạy trốn ra ngoài.
19 Vừa khi chủ của Giô-sép nghe lời vợ nói rằng: Đó, kẻ nô-lệ ông làm đều như vậy, thì nổi giận phừng-phừng, 20 bèn bắt chàng đem bỏ vào tù, là nơi cầm các kẻ phạm tội của vua. Vậy, chàng ở tù tại đó.
21 Đức Giê-hô-va phù-hộ Giô-sép và tỏ lòng nhân-từ cùng chàng, làm cho được ơn trước mặt chủ ngục. 22 Chủ ngục giao hết các kẻ tù trong tay Giô-sép, chẳng việc chi làm qua khỏi được chàng. 23 Chủ ngục chẳng soát lại những việc đã ở nơi tay Giô-sép, vì có Đức Giê-hô-va phù-hộ chàng, xui cho việc chi chàng làm cũng được thạnh-vượng.
40 1 Mấy việc nầy qua rồi, xảy có quan tửu-chánh và quan thượng-thiện của vua Ê-díp-tô phạm đến chúa mình. 2 Pha-ra-ôn nổi giận cùng hai quan mình, là tửu-chánh và thượng-thiện, 3 bèn đem họ cầm ngục tại dinh quan thị-vệ, là nơi đương cầm Giô-sép. 4 Quan thị-vệ cắt phần Giô-sép hầu việc hai quan đó; họ bị ngồi ngục một ít lâu.
5 Cùng trong một đêm, quan tửu-chánh và quan thượng-thiện của vua Ê-díp-tô đương bị cầm ngục, thấy một điềm chiêm-bao, mỗi người một chiêm-bao, và mỗi chiêm-bao có ý-nghĩa rõ-ràng. 6 Sáng mai, Giô-sép đến cùng họ, nhìn thấy sắc buồn-bực, 7 bèn hỏi rằng: Ngày nay sao hai quan có sắc mặt âu-sầu vậy? 8 Đáp rằng: Chúng tôi có thấy một điềm chiêm-bao mà không ai bàn giùm. Giô-sép rằng: Sự bàn chiêm-bao há chẳng do nơi Đức Chúa Trời ư? Xin hãy thuật lại điềm chiêm-bao của hai quan cho tôi nghe đi.
9 Quan tửu-chánh thuật điềm chiêm-bao mình lại cho Giô-sép mà rằng: Trong chiêm-bao, tôi thấy một gốc nho ở trước mặt tôi; 10 gốc nho đó lại có ba nhành. Dường như thấy nhành nảy chồi, trổ bông, chùm có trái chín thì phải. 11 Tay tôi đương cầm cái chén của Pha-ra-ôn; tôi hái nho đó, ép nước nho vào, rồi dâng tửu-bôi vào tay Pha-ra-ôn. 12 Giô-sép nói: Ý-nghĩa chiêm-bao đó là thể nầy: Ba nhành nho tức là ba ngày. 13 Trong ba ngày nữa, Pha-ra-ôn sẽ tha quan ra khỏi ngục, phục chức lại, quan sẽ dâng cái chén của Pha-ra-ôn vào tay người như cũ, như khi còn làm chức tửu-chánh. 14 Song khi quan được hưởng-lộc lại rồi, xin nhớ đến tôi, làm ơn tâu cùng Pha-ra-ôn về nỗi tôi, và đem tôi ra khỏi chốn nầy. 15 Vì tôi bị người ta bắt đem ra khỏi xứ của người Hê-bơ-rơ, và tại đây tôi cũng chẳng có làm tội gì mà bị cầm nơi lao-lung nầy.
16 Quan thượng-thiện thấy Giô-sép bàn mộng được tốt, bèn nói: Còn trong điềm chiêm-bao của tôi đây, tôi đội ba giỏ bánh trắng trên đầu; 17 trong giỏ cao hơn hết, có đủ món thực-vật của thợ làm bánh hấp cho Pha-ra-ôn; chim đáp vào giỏ trên đầu tôi ăn các món đó. 18 Giô-sép đáp rằng: Ý-nghĩa chiêm-bao nầy là, ba giỏ, tức là ba ngày. 19 Trong ba ngày nữa, Pha-ra-ôn sẽ xử trảm quan, sai đem treo lên cây cho chim-chóc ăn thịt quan vậy.
20 Đến ngày thứ ba, là ngày sanh-nhựt của Pha-ra-ôn, người bèn bày tiệc đãi cả quần-thần, và tha quan tửu-chánh cùng quan thượng-thiện ra khỏi ngục. 21 Pha-ra-ôn phục chức quan tửu-chánh lại như xưa, đặng quan nầy dâng tửu-bôi vào tay mình; 22 nhưng lại hạ-lịnh đem treo quan thượng-thiện, y như lời Giô-sép đã bàn ra.
23 Đoạn, quan tửu-chánh chẳng còn nhớ đến Giô-sép nữa; quên người đi.
Giô-sép bàn mộng của Pha-ra-ôn
411 Cách hai năm sau, Pha-ra-ôn nằm chiêm-bao thấy mình đứng bên bờ sông (Sông nầy là sông Nin [Nil ] ở tại xứ Ê-díp-tô [Ngày nay gọi là Ai-cập]). 2 Nầy đâu dưới sông đi lên bảy con bò mập và tốt, ăn cỏ trong bưng. 3 Rồi nầy, bảy con bò khác, xấu dạng, gầy-guộc, ở dưới sông đi theo lên sau, đến đứng gần các con bò trước trên bờ sông. 4 Bảy con bò xấu dạng, gầy-guộc, nuốt bảy con bò mập tốt. Pha-ra-ôn bèn thức giấc.
5 Vua nằm ngủ lại, chiêm-bao lần thứ nhì, thấy bảy gié lúa chắc, tốt-tươi, mọc chung trên một cộng rạ. 6 Kế đó, bảy gié lúa khác lép và bị gió đông thổi báp, mọc theo bảy gié lúa kia. 7 Bảy gié lúa lép nuốt bảy gié lúa chắc. Pha-ra-ôn bèn thức giấc; và nầy, thành ra một điềm chiêm-bao.
8 Sáng mai, tâm-thần người bất định, truyền đòi các pháp-sư và các tay bác-sĩ xứ Ê-díp-tô đến, thuật lại điềm chiêm-bao mình cho họ nghe; nhưng chẳng có ai bàn được điềm chiêm-bao đó cho vua hết.
9 Quan tửu-chánh bèn tâu cùng Pha-ra-ôn rằng: Bây giờ, tôi nhớ đến lỗi của tôi. 10 Ngày trước, bệ-hạ nổi giận cùng quần-thần, có cầm ngục quan thượng-thiện và tôi nơi dinh quan thị-vệ. 11 Trong lúc đó, cùng một đêm kia, chúng tôi có thấy điềm chiêm-bao, chiêm-bao mỗi người đều có ý-nghĩa riêng rõ-ràng. 12 Tại đó, cùng chung ngục, có một người Hê-bơ-rơ, còn trẻ, kẻ gia-đinh của quan thị-vệ; chúng tôi thuật lại cho chàng nghe điềm chiêm-bao của mình; chàng bàn rõ ra cho ai mỗi chiêm-bao nấy. 13 Rồi ra, công-việc xảy đến y như lời chàng bàn: bệ-hạ phục chức tôi lại, và xử treo quan kia.
14 Pha-ra-ôn bèn sai đi đòi Giô-sép; họ lập-tức tha người ra khỏi ngục, cạo mặt-mày cho, biểu thay-đổi áo-xống, rồi vào chầu Pha-ra-ôn. 15 Pha-ra-ôn phán cùng Giô-sép rằng: Trẫm có thấy một điềm chiêm-bao mà chẳng ai bàn ra. Vậy, trẫm nghe rằng khi người ta thuật điềm chiêm-bao lại cho, thì ngươi bàn được. 16 Giô-sép tâu rằng: Đó chẳng phải tôi, nhưng ấy là Đức Chúa Trời đem sự bình-an đáp cho bệ-hạ vậy. 17 Pha-ra-ôn phán rằng: Nầy, trong điềm chiêm-bao trẫm đương đứng bên bờ sông. 18 Nầy đâu bảy con bò mập và tốt dưới sông đi lên, đến ăn cỏ trong bưng. 19 Rồi bảy con bò khác xấu dạng gầy-guộc đi theo lên sau; thật trẫm chẳng thấy trong xứ Ê-díp-tô nầy có bò xấu dạng như vậy bao giờ. 20 Bảy con bò xấu dạng gầy-guộc đó nuốt bảy con bò mập tốt trước kia, 21 nuốt vào bụng, mà dường như không có nuốt, vì các con bò đó vẫn xấu dạng như xưa. 22 Trẫm bèn thức giấc; rồi lại thấy điềm chiêm-bao khác, là bảy gié lúa chắc tốt-tươi mọc chung trên một cộng rạ. 23 Kế đó, bảy gié lúa khác, khô, lép, bị gió đông thổi háp, mọc theo bảy gié lúa kia; 24 và bảy gié lúa lép đó lại nuốt bảy gié lúa chắc. Trẫm đã thuật điềm chiêm-bao nầy cho các pháp-sư, nhưng không ai giải nghĩa ra được.
25 Giô-sép tâu cùng Pha-ra-ôn rằng: Hai điềm chiêm-bao của bệ-hạ thấy đó đồng một nghĩa mà thôi; Đức Chúa Trời mách cho bệ-hạ biết trước những việc Ngài sẽ làm. 26 Bảy con bò mập tốt đó, tức là bảy năm; bảy gié lúa chắc đó cũng là bảy năm. Ấy chỉ đồng một điềm chiêm-bao vậy. 27 Bảy con bò xấu dạng gầy-guộc lên theo sau bảy con bò kia, tức là bảy năm; và bảy gié lúa lép bị gió đông thổi háp đó, tức là bảy năm đói-kém. 28 Ấy là đều tôi đã tâu cùng bệ-hạ rồi: Đức Chúa Trời có cho bệ-hạ thấy những việc Ngài sẽ làm. 29 Nầy, trong khắp xứ Ê-díp-tô sẽ có bảy năm được mùa dư-dật. 30 Nhưng bảy năm đó lại liền tiếp bảy năm đói-kém; dân bổn-xứ đều sẽ quên sự dư-dật đó, và ách đói-kém sẽ làm cho toàn xứ hao-mòn. 31 Và vì sự đói-kém liên-tiếp nầy lớn quá, nên thiên-hạ chẳng còn thấy chi về sự dư-dật đó nữa. 32 Nếu điềm chiêm-bao đến hai lần cho bệ-hạ, ấy bởi Đức Chúa Trời đã quyết-định đều đó rồi, và Ngài mau-mau lo làm cho thành vậy. 33 Bây giờ bệ-hạ khá chọn một người thông-minh trí-huệ, lập người lên làm đầu trong xứ Ê-díp-tô, 34 cùng lập các ủy-viên trong xứ, để góp một phần năm của số thâu vào trong bảy năm được mùa dư-dật đó. 35 Họ hãy thâu-góp hết thảy mùa-màng trong bảy năm được mùa dư-dật sẽ đến sau nầy, cùng thâu-nhập lúa mì sẵn dành cho Pha-ra-ôn, dùng làm lương để dành trong các thành, và họ hãy giữ-gìn lấy. 36 Các lương-thực nầy phải để dành cho bảy năm đói-kém sẽ đến trong xứ Ê-díp-tô, hầu cho xứ nầy khỏi bị diệt bởi sự đói-kém đó.
Giô-sép được nhắc lên cao
37 Các lời nầy đẹp ý Pha-ra-ôn và quần-thần. 38 Pha-ra-ôn phán cùng quần-thần rằng: Chúng ta há dễ tìm một người như người nầy, có thần-minh của Đức Chúa Trời được sao? 39 Pha-ra-ôn phán cùng Giô-sép rằng: Vì Đức Chúa Trời xui cho ngươi biết mọi việc nầy, thì chẳng còn ai được thông-minh trí-huệ như ngươi nữa. 40 Vậy, ngươi sẽ lên cai-trị nhà trẫm; hết thảy dân-sự của trẫm đều sẽ vâng theo lời ngươi. Trẫm lớn hơn ngươi chỉ vì ngự ngôi vua mà thôi. 41 Pha-ra-ôn lại phán cùng Giô-sép rằng: Hãy xem! trẫm lập ngươi cầm quyền trên cả xứ Ê-díp-tô. 42 Vua liền cổi chiếc nhẫn trong tay mình, đeo vào tay Giô-sép, truyền mặc áo vải gai mịn, và đeo vòng vàng vào cổ người; 43 rồi, truyền cho lên ngồi xe sau xe vua, có người đi trước hô rằng: Hãy quì xuống! Ấy, Giô-sép được lập lên cầm quyền cả xứ Ê-díp-tô là vậy. 44 Pha-ra-ôn lại phán cùng Giô-sép: Ta là Pha-ra-ôn, nhưng nếu chẳng có ngươi, thì trong cả xứ Ê-díp-tô không có ai giơ tay đưa chơn lên được.
45 Pha-ra-ôn đặt tên Giô-sép là Xa-phơ-nát-Pha-nê-ách (nghĩa là người cứu-thế, hay là người cầm giữ sự sống), đưa nàng Ách-nát, con gái Phô-ti-phê-ra, thầy cả thành Ôn (Thành này ở miền Nam xứ Ê-díp-tô), cho người làm vợ. Người thường tuần-hành trong xứ Ê-díp-tô. 46 Vả, khi Giô-sép ra mắt Pha-ra-ôn, vua Ê-díp-tô, thì người đã ba mươi tuổi. Vậy, người từ-tạ Pha-ra-ôn mà đi tuần khắp xứ Ê-díp-tô.
47 Trong bảy năm được mùa dư-dật, đất sanh-sản ra đầy-dẫy. 48 Giô-sép bèn thâu-góp hết thảy lương-thực của bảy năm đó trong xứ Ê-díp-tô, và chứa lương-thực nầy khắp các thành; trong mỗi thành, đều dành chứa hoa-lợi của các ruộng ở chung-quanh thành đó. 49 Vậy, Giô-sép thâu-góp lúa mì rất nhiều, như cát nơi bờ biển, cho đến đỗi người ta đếm không được, vì đầy-dẫy vô-số.
Giô-sép sanh Ma-na-se và Ép-ra-im
50 Trước khi đến năm đói-kém, thì Ách-nát, con gái Phô-ti-phê-ra, thầy-cả thành Ôn, sanh cho Giô-sép hai con trai. 51 Giô-sép đặt tên đứa đầu-lòng là Ma-na-se (nghĩa là kẻ làm cho ta quên), vì nói rằng: Đức Chúa Trời đã làm cho ta quên đều cực-nhọc, và cả nhà cha ta. 52 Người đặt tên đứa thứ nhì là Ép-ra-im ( nghĩa là hưng-vượng bằng hai), vì nói rằng: Đức Chúa Trời làm cho ta được hưng-vượng trong xứ mà ta bị khốn-khổ.
Sự đói-kém khởi-sự
53 Bảy năm được mùa dư-dật trong xứ Ê-díp-tô bèn qua, 54 thì bảy năm đói-kém khởi đến, y như lời Giô-sép đã bàn trước. Khắp các xứ khác cũng đều bị đói, nhưng trong cả xứ Ê-díp-tô lại có bánh. 55 Đoạn, cả xứ Ê-díp-tô đều bị đói, dân-chúng đến kêu-cầu Pha-ra-ôn xin lương. Pha-ra-ôn phán cùng bổn-dân rằng: Hãy đi đến Giô-sép, rồi làm theo lời người sẽ chỉ-bảo cho. 56 Khi khắp xứ bị đói-kém, thì Giô-sép mở mọi kho lúa mà bán cho dân Ê-díp-tô. 57 Xứ càng đói nhiều nữa; vả, vì khắp thế-gian đều bị đói quá, nên đâu đâu cũng đổ đến Ê-díp-tô mua lúa nơi Giô-sép bán.
Các con trai Gia-cốp đi xuống Ê-díp-tô mua lúa. — Giô-sép nhìn biết các anh mình
421 Gia-cốp thấy xứ Ê-díp-tô có lúa bán ra, bèn nói cùng các con trai mình rằng: Sao bay ngơ-ngẩn nhìn nhau vậy? 2 Lại rằng: Nầy, cha nghe dưới xứ Ê-díp-tô có lúa bán; bay hãy xuống đó mua lúa cho chúng ta, hầu cho chúng ta sống và khỏi chết, chớ! 3 Mười người anh của Giô-sép bèn xuống Ê-díp-tô đặng mua lúa. 4 Nhưng Gia-cốp không cho Bên-gia-min, em Giô-sép, đi cùng các anh; vì nghĩ rằng: Ta nên giữ chừng, kẻo xảy ra đều rủi-ro cho nó. 5 Xứ Ca-na-an bấy giờ cũng đói, nên các con trai của Y-sơ-ra-en cũng đổ xuống Ê-díp-tô mua lúa như các người khác.
