Xích Mích Giữa Gia-cốp và Ê-sau
Câu chuyện về Gia-cốp và Ê-sau có nhiều điểm tương đồng với mối quan hệ giữa Ca-in và A-bên từ nhiều thế kỷ trước. Hai cặp anh em này đều có những khác biệt sâu sắc về nghề nghiệp, tính cách và đạo đức. Trong đó, Ê-sau giống như Ca-in, thể hiện sự phản nghịch qua việc kết hôn với hai người phụ nữ ngoại đạo từ dân địa phương.
Tuy nhiên, Gia-cốp cũng không hoàn toàn vô tội. Dù đã nắm quyền trưởng nam và sẽ được thừa hưởng phần lớn tài sản của cha, ông vẫn nghe theo mưu kế của mẹ mình là Rê-bê-ca để lừa dối cha già Y-sác, người đang muốn trao phước lành đặc biệt cho Ê-sau – người con trai mà ông yêu quý. Hậu quả của việc làm này là Gia-cốp phải chịu một thời gian dài lưu đày, có thể xem đây là hình phạt tất yếu cho tội bất hiếu với cha mình.
Về phần Rê-bê-ca, sự can thiệp của bà trong việc này xuất phát từ mâu thuẫn với hai người vợ người Ca-na-an của Ê-sau, bởi nguồn gốc xuất thân của họ hoàn toàn khác biệt với bà.
Gia-cốp cướp phước lành của Ê-sau
27 1 Bởi Y-sác đã già, mắt làng chẳng thấy được nữa, bèn gọi Ê-sau, con trưởng-nam, mà rằng: Hỡi con! Ê-sau thưa rằng: Có con đây. 2 Người bèn nói rằng: Nầy, cha đã già rồi, chẳng biết ngày nào phải chết; 3 vậy bây giờ, cha xin con hãy lấy khí-giới, ống tên và cung con, ra đồng săn thịt rừng cho cha, 4 dọn một món ngon tùy theo cha sở-thích; rồi dâng lên cho cha ăn, đặng linh-hồn cha chúc phước cho con trước khi chết. 5 Vả, đương khi Y-sác nói cùng Ê-sau con trai mình, thì Rê-be-ca có nghe. Ê-sau bèn ra đồng săn thịt rừng đặng đem về cho cha.
6 Rê-be-ca nói cùng Gia-cốp, con trai mình, rằng: Nầy, mẹ có nghe cha nói cùng Ê-sau, anh con, và dặn rằng: 7 Hãy đem thịt rừng về cho cha, dọn một món ngon cha ăn; đặng trước khi qua đời, cha sẽ chúc phước cho con trước mặt Đức Giê-hô-va. 8 Vậy, con ơi! bây giờ, hãy nghe mẹ và làm theo lời mẹ biểu: 9 Hãy ra ngoài bầy, bắt hai dê con tốt, rồi mẹ sẽ dọn cho cha con một món ngon, tùy theo người sở thích; 10 con sẽ đem cho cha ăn, đặng người chúc phước con trước khi qua đời. 11 Gia-cốp thưa lại cùng mẹ rằng: Thưa mẹ, Ê-sau, anh con, có lông, còn con lại không. 12 Có lẽ cha sẽ rờ mình chăng, coi con như kẻ phỉnh-gạt, thì con chắc lấy cho mình sự rủa-sả, chớ chẳng phải sự chúc phước đâu. 13 Mẹ đáp rằng: Con ơi! xin sự rủa-sả đó để cho mẹ chịu; hãy cứ nghe lời mẹ, ra bắt hai dê con. 14 Vậy, Gia-cốp đi bắt hai dê con, đem lại cho mẹ, làm món ngon, tùy theo cha sở-thích.
15 Đoạn, Rê-be-ca lấy quần áo tốt nhứt của Ê-sau, con trưởng-nam, sẵn để trong nhà, mà mặc vào cho Gia-cốp, con út mình; 16 rồi người lấy da dê con bao hai tay và cổ, vì tay và cổ Gia-cốp không có lông. 17 Rê-be-ca bèn để món ngon và bánh của mình đã dọn vào tay con út mình.
18 Gia-cốp bưng đến cha mình và nói rằng: Thưa cha! Y-sác đáp: Có cha đây; con là đứa nào đó? 19 Gia-cốp thưa: Tôi là Ê-sau, con trưởng-nam của cha; con đã làm theo lời cha dặn biểu; xin cha dậy, ngồi ăn lấy thịt săn của con, đặng linh-hồn cha sẽ chúc phước cho con. 20 Y-sác hỏi rằng: Sao con đi săn được mau thế? Thưa rằng: Ấy nhờ Giê-hô-va Đức Chúa Trời của cha xui tôi gặp mau vậy. 21 Y-sác nói cùng Gia-cốp rằng: Hỡi con! hãy lại gần đặng cha rờ thử xem có phải là Ê-sau, con của cha chăng. 22 Gia-cốp bèn lại gần Y-sác; người rờ và nói rằng: Tiếng nói thì của Gia-cốp, còn hai tay lại của Ê-sau. 23 Người chẳng nhận biết đặng vì hai tay cũng có lông như của anh, là Ê-sau. Vậy Y-sác chúc phước cho. 24 Người lại hỏi rằng: Ấy con thật là Ê-sau, con trai ta, phải chăng? Gia-cốp thưa: Phải, con đây. 25 Y-sác bèn nói: Hãy dọn cho cha ăn lấy thịt săn của con, đặng linh-hồn cha chúc phước cho con. Gia-cốp dọn cho người ăn, cũng có đem rượu cho người uống nữa.
26 Rồi Y-sác của người nói rằng: Hỡi con! hãy lại gần và hôn cha. 27 Gia-cốp bèn lại gần và hôn người. Y-sác đánh mùi thơm của áo con, liền chúc phước cho, và nói rằng:
Nầy, mùi hương của con ta
Khác nào mùi hương của cánh đồng mà Đức Giê-hô-va đã ban phước cho.
28 Cầu-xin Đức Chúa Trời cho con sương-móc trên trời xuống,
Được màu-mỡ của đất,
Và dư-dật lúa-mì cùng rượu.
29 Muôn dân phải phục con,
Các nước phải quì-lạy trước mặt con!
Hãy được quyền chủ các anh em,
Các con trai của mẹ con phải quì-lạy trước mặt con!
Ai rủa-sả con sẽ bị rủa-sả lại,
Ai cầu phước cho con, sẽ được ban phước lại!
30 Vừa khi Y-sác chúc phước cho Gia-cốp xong, và vừa khi Gia-cốp lui ra khỏi nơi cha mình, thì Ê-sau, anh người, đi săn trở về. 31 Người cũng dọn một món ngon, dâng lên cho cha và thưa rằng: Xin dậy, ngồi ăn thịt săn của con trai cha, đặng linh-hồn cha chúc phước cho con. 32 Y-sác, cha người, hỏi: Con là đứa nào? Thưa rằng: Tôi là Ê-sau, con trưởng-nam của cha. 33 Y-sác lấy làm cảm-động quá đỗi mà nói rằng: Vậy, còn đứa nào đã săn thịt rừng, và đã dâng lên cho cha đó? Trước khi con về, cha đã ăn hết rồi, và chúc phước cho nó; nó lại sẽ được ban phước vậy.
34 Vừa nghe dứt lời cha, thì Ê-sau la lên một tiếng rất lớn và rất thảm-thiết mà thưa cùng cha rằng: Cha ơi! xin hãy chúc phước cho con luôn nữa! 35 Nhưng Y-sác lại đáp: Em con đã dùng mưu-kế đến cướp sự chúc phước của con rồi. 36 Ê-sau liền nói rằng: Có phải vì người ta gọi nó là Gia-cốp mà nó hai lần chiếm lấy vị tôi rồi chăng? Nó đã chiếm quyền trưởng-nam tôi, và lại bây giờ còn chiếm sự phước lành của tôi nữa. Tiếp rằng: Cha chẳng có dành sự chúc phước chi cho tôi sao? 37 Y-sác đáp rằng: Nầy, cha đã lập nó lên làm chủ con, đã cho các anh em làm tôi nó; và đã dự-bị lúa mì và rượu cho nó. Vậy, cha sẽ làm chi cho con đây? 38 Ê-sau thưa rằng: Cha ơi! cha chỉ có sự chúc phước đó thôi sao? Hãy chúc phước cho con với, cha! Rồi, Ê-sau cất tiếng lên khóc. 39 Y-sác cha người, đáp rằng:
Nầy, nơi con ở sẽ thiếu màu-mỡ của đất,
Cùng sương-móc trên trời sa xuống.
40 Con sẽ nhờ gươm mới được sống,
Và làm tôi-tớ cho em con.
Song khi con lưu-lạc rày đó mai đây,
Sẽ bẻ cái ách của em trên cổ con vậy.
Gia-cốp Đi Đến Cha-ran
Mọi chuyện bắt đầu khi Rê-bê-ca nghe được tin Ê-sau đang đe dọa Gia-cốp. Để bảo vệ con trai mình, bà đã khuyên Gia-cốp rời đi đến Ha-ran – quê hương cũ của bà. Lời khuyên này cũng trùng với mệnh lệnh của Y-sác. Y-sác dường như đã nhận ra và chấp nhận rằng Gia-cốp chính là người được chọn để thực hiện lời hứa của Đức Chúa Trời với Áp-ra-ham, nên ông đã ban phước lành cho Gia-cốp trước khi cho phép ông ra đi. Phản ứng với điều này, Ê-sau một lần nữa thể hiện bản tính phản nghịch của mình.
Trên đường đến Ha-ran, Gia-cốp đã có một giấc mơ đặc biệt. Trong giấc mơ này, Đức Chúa Trời đã xác nhận lại rằng dòng dõi của Gia-cốp sẽ là người thực hiện những lời hứa mà Ngài đã ban cho Áp-ra-ham. Tại chính nơi xảy ra giấc mơ, Gia-cốp đã lập một lời thề nguyện. Mặc dù thoạt nghe có vẻ như một cuộc mặc cả với Đức Chúa Trời, nhưng thực chất đây là cách thông thường để bày tỏ lòng biết ơn trong văn hóa thời bấy giờ.
Ê-sau toan giết Gia-cốp. — Rê-be-ca phá mưu thù
41 Ê-sau trở lòng ghét Gia-cốp vì cớ cha mình chúc phước cho người, bèn nói thầm trong lòng rằng: Ngày tang của cha đã hầu gần; vậy, ta sẽ giết Gia-cốp, em ta, đi. 42 Họ đem lời Ê-sau, con lớn, thuật lại cùng Rê-be-ca, thì người sai gọi Gia-cốp, con út mình, mà nói rằng: Nầy, Ê-sau, anh con, toan giết con để báo thù. 43 Vậy, bây giờ, hỡi con, hãy nghe lời mẹ, đứng dậy, chạy trốn qua nhà La-ban, cậu con, tại Cha-ran, 44 và hãy ở cùng người ít lâu, cho đến lúc nào cơn giận của anh con qua hết. 45 Khi cơn giận anh con bỏ qua rồi, và nó quên việc con đã gây nên với nó, thì mẹ sẽ biểu con về. Có lẽ đâu mẹ phải chịu mất cả hai đứa trong một ngày ư?
46 Rê-be-ca nói cùng Y-sác rằng: Tôi đã chán, không muốn sống nữa, vì cớ mấy con gái họ Hếch. Nếu Gia-cốp cưới một trong mấy con gái họ Hếch mà làm vợ, tức một người con gái trong xứ như các đứa đó; thôi, tôi còn sống mà chi?
Y-sác sai Gia-cốp qua Mê-sô-bô-ta-mi
28 1 Y-sác bèn gọi Gia-cốp, chúc phước cho và dặn rằng: Con chớ chọn một người vợ nào hết trong bọn con gái Ca-na-an. 2 Hãy đứng dậy, đi qua xứ Pha-đan-A-ram, tại nhà Bê-tu-ên, ông ngoại con, và cưới ở đó một người vợ trong các con gái của La-ban, là cậu con. 3 Cầu-xin Đức Chúa Trời toàn-năng ban phước cho con, làm con sanh-sản, thêm nhiều và trở nên một đám dân đông. 4 Cầu-xin Ngài ban cho con và dòng-dõi con phước lành của Áp-ra-ham, hầu cho xứ con đã kiều-ngụ sẽ làm sản-nghiệp cho con, tức xứ Ngài đã ban cho Áp-ra-ham! 5 Rồi Y-sác sai Gia-cốp đi qua xứ Pha-đan-A-ram, đến nhà La-ban, con trai Bê-tu-ên, vốn người A-ram, lại là anh của Rê-be-ca, mẹ của Gia-cốp và Ê-sau.
Ê-sau cưới con gái của Ích-ma-ên
6 Ê-sau thấy Y-sác đã chúc phước cho Gia-cốp, và sai đi qua xứ Pha-đan-A-ram đặng cưới vợ; và trong lúc đương chúc phước có dặn rằng: Chớ cưới vợ trong bọn con gái Ca-na-an; 7 lại đã thấy Gia-cốp vâng lời cha mẹ đi qua xứ Pha-đan-A-ram đó, 8 thì biết rằng bọn con gái Ca-na-an không vừa ý Y-sác, cha mình; 9 nên người bèn đi đến nhà Ích-ma-ên (ngoài hai người vợ đã có rồi) cưới thêm nàng Ma-ha-lát, con gái của Ích-ma-ên, cháu nội của Áp-ra-ham và em của Nê-ba-giốt.
Hành-trình của Gia-cốp. — Chiêm-bao tại Bê-tên
10 Gia-cốp từ Bê-e-Sê-ba đi đến Cha-ran, 11 tới một chỗ kia, mặt trời đã khuất, thì qua đêm tại đó. Người lấy một hòn đá làm gối đầu, và nằm ngủ tại đó; 12 bèn chiêm-bao thấy một cái thang bắc từ dưới đất, đầu đến tận trời, các thiên-sứ của Đức Chúa Trời đi lên xuống trên thang đó. 13 Nầy, Đức Giê-hô-va ngự trên đầu thang mà phán rằng: Ta là Giê-hô-va Đức Chúa Trời của Áp-ra-ham, tổ-phụ ngươi, cùng là Đức Chúa Trời của Y-sác. Ta sẽ cho ngươi và dòng-dõi ngươi đất mà ngươi đương nằm ngủ đây. 14 Dòng-dõi ngươi sẽ đông như cát bụi trên mặt đất, tràn ra đến đông tây nam bắc, và các chi họ thế-gian sẽ nhờ ngươi và dòng-dõi ngươi mà được phước. 15 Nầy, ta ở cùng ngươi, ngươi đi đâu, sẽ theo gìn-giữ đó, và đem ngươi về xứ nầy; vì ta không bao giờ bỏ ngươi cho đến khi ta làm xong những đều ta đã hứa cùng ngươi.
16 Gia-cốp thức giấc, nói rằng: Thật Đức Giê-hô-va hiện có trong nơi đây mà tôi không biết! 17 Người bắt sợ và nói rằng: Chốn nầy đáng kinh-khủng thay! Đây thật là đền Đức Chúa Trời, thật là cửa của trời! 18 Người dậy sớm, lấy hòn đá của mình dùng gối đầu, dựng đứng lên làm cây trụ, đổ dầu lên trên chót trụ đó; 19 rồi đặt tên chốn nầy là Bê-tên (nghĩa là đền hay là nhà của Đức Chúa Trời); còn nguyên khi trước tên thành là Lu-xơ. 20 Gia-cốp bèn khấn-vái rằng: Nếu Đức Chúa Trời ở cùng tôi, gìn-giữ tôi trong lúc đi đường, cho bánh ăn, áo mặc, 21 và nếu tôi trở về bình-an đến nhà cha tôi, thì Đức Giê-hô-va sẽ là Đức Chúa Trời tôi. 22 Hòn đá đã dựng làm trụ đây sẽ là đền Đức Chúa Trời, và tôi sẽ nộp lại cho Ngài một phần mười mọi của-cải mà Ngài sẽ cho tôi.
