Sự Than Khóc của Giê-rê-mi
Sẽ hoàn toàn hợp lý nếu Giê-rê-mi than khóc về sự sụp đổ của Giê-ru-sa-lem. Rốt cuộc, ông đã đứng gần như một mình trong việc dự đoán sự hủy diệt này, và đã phải chịu đựng rất nhiều sự bách hại vì điều đó. Giờ đây khi những lời tiên tri của ông đã thành sự thật, sẽ là điều tự nhiên nếu ông nói: “Tôi đã nói với các ngươi rồi!” Nhưng điều đó sẽ không phù hợp với tính cách của Giê-rê-mi. Giống như Đức Chúa Trời mà ông phục vụ, Giê-rê-mi buồn bã vì sự mất mát của Giê-ru-sa-lem và sự tản lạc của dân Đức Chúa Trời. Ông vừa tức giận vừa buồn bã. Ông tức giận với những thầy tế lễ và tiên tri mà tội lỗi của họ đã làm cho sự hủy diệt trở nên cần thiết. Ông tức giận với những dân tộc đã trực tiếp lật đổ Giu-đa hoặc không đến giải cứu. Nhưng chủ yếu Giê-rê-mi buồn bã. Vị tiên tri khóc lóc này, người đã từng than khóc về nỗi đau khổ của chính mình, giờ đây than khóc về nỗi đau khổ của đồng bào mình.
Mặc dù quyền tác giả không được chỉ ra cụ thể, dường như rất có thể Giê-rê-mi chính là tác giả của tác phẩm được gọi đơn giản là Sách Ca Thương. Bài thơ này thể hiện nhiều cảm xúc phức tạp mà người đàn ông già và mệt mỏi của Đức Chúa Trời này chắc hẳn đã có. Đôi khi ông nói từ quan điểm cá nhân về nỗi đau khổ và sự bách hại của chính mình; đôi khi ông lên tiếng về nỗi kinh hoàng tập thể, nỗi buồn, sự hoang mang và vẫn còn hy vọng của dân tộc. Bài ca thương này thật cảm động đến nỗi cho đến ngày nay nó vẫn được các hậu duệ Hê-bơ-rơ đọc mỗi năm vào ngày kỷ niệm sự hủy diệt của đền thờ. Từ quan điểm văn học, bài thơ này là một kiệt tác. Xa hơn thế nữa, nó là một trong những biểu hiện mạnh mẽ và cảm động nhất của cảm xúc con người mà người ta từng đọc, và nó mang một thông điệp vượt thời gian không kém gì cao quý.
Lời than của Giê-rê-mi và của thành Giê-ru-sa-lem
(Ca thương) 1 1 Thành nầy xưa vốn đông dân lắm, kìa nay ngồi một mình!
Xưa vốn làm lớn giữa các dân, nay như đờn-bà góa!
Xưa vốn làm nữ-chủ các quận, nay phải nộp thuế-khóa!
2 Nó khóc nức-nở ban đêm, nước mắt tràn đôi má.
Mọi kẻ yêu-mến nó, chẳng ai yên-ủi nó.
Bạn-bè nó phản nó, đều trở nên nghịch-thù.
3 Giu-đa đi làm phu-tù, vì chịu nạn cùng chịu sai-dịch nặng-nề.
Ở đậu giữa các dân, chẳng được chút nghỉ-ngơi.
Những kẻ bắt-bớ đuổi theo nó, theo kịp nó nơi eo-hẹp.
4 Các đường-lối Si-ôn đương thảm-sầu, vì chẳng ai đến dự kỳ lễ trọng-thể nữa.
Mọi cửa thành hoang-vu; các thầy tế-lễ thở-than;
Các gái đồng-trinh nó bị khốn-nạn, chính nó phải chịu cay-đắng.
5 Kẻ đối-địch nó trở nên đầu, kẻ thù-nghịch nó được thạnh-vượng;
Vì Đức Giê-hô-va làm khốn-khổ nó, bởi cớ tội-lỗi nó nhiều lắm,
Con nhỏ nó bị kẻ nghịch bắt điệu đi làm phu-tù.
6 Con gái Si-ôn đã mất hết mọi sự làm cho mình vinh-hoa.
Các quan-trưởng nó như nai chẳng tìm được đồng cỏ,
Chạy trốn kiệt cả sức trước mặt kẻ đuổi theo.
7 Giê-ru-sa-lem, đương ngày khốn-khổ lưu-ly, nhớ xưa trải mọi mùi vui-thích;
Khi dân nó sa vào tay kẻ nghịch, chẳng ai đến cứu cùng.
Quân thù xem thấy nó, chê-cươi nó hoang-vu!
8 Giê-ru-sa-lem phạm tội trọng, bởi đó trở nên sự ô-uế.
Mọi kẻ tôn-kính đều khinh-dể, vì thấy nó trần-truồng.
Nó tự mình thở-than, trở lui.
9 Váy nó dơ-bẩn; nó chẳng nghĩ sự cuối-cùng mình!
Sự sa-sút nó khác thường, chẳng ai yên-ủi nó!…
Hỡi Đức Giê-hô-va, xin xem sự khốn-nạn tôi, vì kẻ thù đã tự tôn mình làm lớn.
10 Kẻ thù đã giơ tay trên mọi vật tốt nó;
Vì nó đã thấy các dân ngoại xông vào nơi thánh nó.
Về dân ngoại ấy Ngài có truyền: chẳng được vào hội Ngài.
11 Cả dân nó vừa đi xin bánh, vừa thở-than;
Đổi hết sự vui lấy thức ăn, để tươi-tỉnh linh-hồn mình.
Hỡi Đức Giê-hô-va, xin đoái xem, vì tôi đã nên khinh-hèn!
12 Hỡi mọi người đi qua, há chẳng lấy làm quan-hệ sao?
Xét xem có sự buồn-bực nào đọ được sự buồn-bực đã làm cho ta,
Mà Đức Giê-hô-va đã làm khốn cho ta nơi ngày Ngài nổi giận phừng-phừng.
13 Ngài đã giáng lửa từ trên cao, vào xương-cốt ta và thắng được.
Ngài đã giăng lưới dưới chơn ta, làm cho ta thối-lui.
Ngài đã làm cho ta nên đơn-chiếc, hằng ngày bị hao-mòn.
14 Ách của tội-lỗi ta Ngài buộc tay vào,
Cả bó chất nặng cổ ta, Ngài đã bẻ gãy sức-mạnh ta.
Chúa đã phó ta trong tay chúng nó, mà ta không chống-cự được!
15 Chúa đã làm nên hư-không lính-chiến ở giữa ta.
Ngài đã nhóm hội lớn nghịch cùng ta, đặng nghiền kẻ trai-trẻ ta.
Chúa đã giày-đạp như trong bàn ép con gái đồng-trinh của Giu-đa.
16 Vậy nên ta khóc-lóc; mắt ta tuôn nước mắt;
Vì kẻ yên-ủi làm tỉnh hồn ta thì đã xa ta.
Con-cái ta bị đơn-chiếc, vì kẻ thù đã thắng trận.
17 Si-ôn giơ tay, chẳng ai yên-ủi nó;
Đức Giê-hô-va đã truyền về Gia-cốp: những kẻ chung-quanh nó nghịch cùng nó.
Giê-ru-sa-lem ở giữa chúng nó như một sự ô-uế.
18 Đức Giê-hô-va là công-bình, vì ta đã bạn-nghịch cùng mạng Ngài.
Hỡi các dân, xin hãy nghe hết thảy, hãy xem sự buồn-bực ta!
Gái đồng-trinh và trai-trẻ ta đã đi làm phu-tù.
19 Ta đã kêu-gọi những kẻ yêu-mến ta, nhưng họ lừa-dối ta.
Các thầy tế-lễ và trưởng-lão đã tắt hơi trong thành,
Khi họ tìm đồ-ăn để tươi-tỉnh linh-hồn mình.
20 Hỡi Đức Giê-hô-va, xin đoái xem, vì tôi gặp hoạn-nạn; lòng tôi bối-rối;
Trái tim tôi chuyển-động, vì tôi bạn-nghịch lắm lắm!
Ở ngoài có gươm-dao làm cho mất, trong nhà có sự tử-vong.
21 Người ta nghe tiếng tôi than-thở, chẳng ai hề yên-ủi.
Mọi kẻ thù nghe tin tôi bị nạn, biết Ngài đã làm thì mừng-rỡ.
Ngày Ngài đã rao, Ngài sẽ khiến đến!..chúng nó sẽ giống như tôi!
22 Nguyền cho mọi tội chúng nó bày ra trước mặt Ngài!
Xin đãi chúng nó như đãi tôi bởi cớ mọi tội-lỗi tôi;
Vì tôi than-thở nhiều, và lòng tôi mòn-mỏi.
Tả cảnh hủy-phá thành Giê-ru-sa-lem
2 1 Sao Chúa đã nổi giận, vầy mây che khuất con gái Si-ôn?
Ngài đã ném sự đẹp-đẽ Y-sơ-ra-ên từ trên trời xuống đất.
Trong ngày thạnh-nộ, Ngài chẳng nhớ đến bệ-chơn mình.
2 Chúa đã nuốt đi, chẳng thương-xót, hết thảy chỗ-ở của Gia-cốp.
Ngài nhơn giận đã đổ đồn-lũy con gái Giu-đa;
Ngài đã xô cho đổ xuống đất, làm nhục nước và quan-trưởng trong nước.
3 Trong cơn nóng giận, Ngài chặt hết sừng của Y-sơ-ra-ên.
Ngài đã rút tay hữu lại từ trước mặt kẻ nghịch-thù.
Ngài đã đốt-cháy Gia-cốp như lửa hừng thiêu-nuốt cả tư bề.
4 Ngài giương cung ra như kẻ thù; giơ tay hữu lên, đứng như kẻ nghịch.
Ngài đã giết hết, những kẻ làm vui mắt.
Trong trại con gái Si-ôn, Ngài đã đổ giận ra như lửa.
5 Chúa đã trở nên như kẻ nghịch đã nuốt Y-sơ-ra-ên;
Nuốt cả cung-đền, phá tan đồn-lũy;
Làm cho con gái Giu-đa thêm tang-chế thảm-thương.
6 Ngài đã cất nhà tạm mình đi cách mạnh-bạo như thuộc về vườn; lại đã hủy nơi hội-họp Ngài,
Tại Si-ôn, Đức Giê-hô-va đã khiến ngày hội trọng-thể cùng Sa-bát bị quên đi;
Trong cơn nóng-giận, Ngài khinh-dể vua và thầy tế-lễ.
7 Đức Giê-hô-va đã bỏ bàn-thờ, lại gớm nơi thánh;
Ngài đã phó thành-quách cung-điện Si-ôn vào trong tay quân nghịch.
Chúng nó làm om-sòm trong nhà Đức Giê-hô-va như trong ngày hội trọng-thể.
8 Đức Giê-hô-va đã định phá-hủy tường-thành của con gái Si-ôn;
Ngài đã giăng dây mực, chẳng ngừng tay về sự phá-diệt;
Ngài làm cho lũy và tường thảm-sầu hao-mòn cùng nhau.
9 Các cửa nó sụp trong đất;
Ngài đã phá và bẻ các then-chốt.
Vua và quan-trưởng nó ở giữa các nước là nơi chẳng có pháp-luật.
Chính mình các tiên-tri chẳng tìm được từ Đức Giê-hô-va sự hiện-thấy chi.
10 Các kẻ già-cả gái Si-ôn nín-lặng ngồi dưới đất;
Đầu đổ tro-bụi, mình mặc bao-gai.
Các gái đồng-trinh Giê-ru-sa-lem gục đầu đến đất.
11 Mắt ta hao-mòn vì chảy nước mắt, lòng ta bối-rối;
Gan ta đổ trên đất, vì sự hủy-diệt con gái dân ta.
Vì con trẻ và các con đương bú, ngất đi nơi các đường-phố trong thành.
12 Chúng nó nói cùng mẹ mình rằng: tìm thóc và rượu ở đâu?
Khi ngất đi như kẻ bị thương, nơi các đường-phố trong thành;
Và khi chúng nó tắt hơi trên lòng mẹ mình.
13 Ta làm chứng gì cho ngươi? Hỡi gái Giê-ru-sa-lem, ta kể thí-dụ chi?
Ta lấy gì sánh cùng ngươi đặng yên-ủi ngươi, hỡi con gái đồng-trinh Si-ôn?
Sự phá-hại ngươi to như biển: ai sửa-sang lại được?
14 Các tiên-tri ngươi xem cho ngươi những sự hiện-thấy giả-dối và ngu-dại.
Chẳng tỏ ra tội-lỗi ngươi, đặng đem phu-tù ngươi trở về.
Chỉ thấy cho ngươi những lời tiên-tri dối và sự làm cớ cho ngươi bị đuổi.
15 Những người qua đường thấy ngươi thì vỗ tay;
Xỉ-báng lắc đầu vì thấy gái Giê-ru-sa-lem,
Nói rằng: Có phải nầy là thành mà người ta gọi là sự đẹp-đẽ trọn-vẹn, sự vui-mừng của cả đất chăng?
16 Mọi kẻ thù-nghịch ngươi hả miệng rộng nghịch cùng ngươi,
Xỉ-báng, nghiến răng, rằng: Chúng ta đã nuốt nó!
Nầy chắc là ngày chúng ta trông-đợi, chúng ta đã tìm được, đã thấy rồi!
17 Đức Giê-hô-va đã làm sự mình định; đã làm trọn lời mà xưa kia mình đã truyền;
Ngài đã lật-đổ chẳng thương-xót,
Đã làm cho kẻ thù ngươi vui vì cớ ngươi, khiến sừng kẻ địch ngươi cất lên.
18 Lòng dân ngươi kêu-van đến Chúa.
Hỡi tường-thành con gái Si-ôn, hãy cho nước mắt ngươi ngày đêm chảy như sông!
Đừng cho nghỉ-ngơi; con-ngươi mắt ngươi chẳng thôi.
19 Hãy chổi dậy kêu-van lúc ban đêm, vừa đầu các phiên canh;
Đổ lòng ra như nước ở trước mặt Chúa.
Hãy giơ tay hướng về Chúa vì sự sống con nhỏ ngươi, chúng nó ngất đi vì đói nơi góc phố.
20 Hỡi Đức Giê-hô-va, xin đoái xem! Ngài đã hề đãi ai như thế?
Đờn-bà há ăn trái ruột mình, tức con-cái ẵm trong tay ư?
Thầy tế-lễ cùng tiên-tri, há nên giết trong nơi thánh Chúa ư?
21 Những người trẻ và già nằm sải trên đất trong đường-phố.
Những gái trẻ và trai trẻ ta đều ngã dưới mũi gươm.
Ngài giết đi nơi ngày thạnh-nộ, tru-diệt chẳng xót-thương.
22 Ngài đã nhóm như ngày hội trọng-thể những sự kinh-hãi của tôi mọi bề.
Nơi ngày thạnh-nộ của Đức Giê-hô-va, chẳng ai thoát khỏi và sót lại.
Những kẻ tôi đã bồng ẵm và thấy lớn lên, hết thảy đã bị quân nghịch hủy-hại.