Chuyến Truyền Giáo Thứ Hai

Rõ ràng không lâu sau khi viết thư của mình gửi các hội thánh tại Ga-la-ti, Phao-lô quyết định rằng đây là thời điểm thích hợp cho một chuyến thăm cá nhân. Qua chuyến thăm như vậy, Phao-lô hy vọng quan sát cách các hội thánh đang phát triển và cho sức nặng về sự hiện diện thực tế của ông vào việc giải quyết vấn đề cắt bì mà ông đã viết. Đi cùng Phao-lô từ An-ti-ốt là đồng sự của ông, Si-la, người là một trong hai đại diện được cử đến An-ti-ốt sau hội nghị Giê-ru-sa-lem. Sau khi đi qua miền bắc Sy-ri và Si-li-si, họ tiến đến Đẹt-bê và sau đó đến Lít-ra, nơi họ tìm thấy một môn đồ tên là Ti-mô-thê. Cuộc gặp gỡ này là khởi đầu của một mối quan hệ gần gũi và hiệu quả giữa sứ đồ lớn tuổi hơn và người thanh niên này, người sẽ trở thành người được bảo trợ của Phao-lô.

Với Ti-mô-thê giờ được thêm vào số lượng của họ, Phao-lô và Si-la tiếp tục đi qua các vùng Phy-gi và Ga-la-ti. Được Đức Thánh Linh chỉ đạo, Phao-lô đi qua My-si và dành một thời gian tại Trô-ách, nơi Lu-ca cho biết rằng ông tham gia đoàn của Phao-lô. Sau đó, qua một khải tượng, Phao-lô một lần nữa được chỉ đạo—lần này là đi đến Ma-xê-đoan, một tỉnh ở miền bắc Hy Lạp ngày nay. Ở đó, tại thành Phi-líp, Phao-lô cải đạo một phụ nữ kính đạo tên là Ly-đi và thành lập một hội thánh mà Phao-lô có lẽ sẽ có một trong những mối liên hệ gần gũi nhất của ông trong những năm tiếp theo. Một số tình cảm gần gũi lẫn nhau đó không nghi ngờ gì là nảy sinh từ một kinh nghiệm trong đó Phao-lô và Si-la bị tù đày, chỉ để được giải thoát một cách kỳ diệu khỏi xiềng xích của họ và qua đó được trao cơ hội để cải đạo cả người cai ngục và gia đình của ông.

Rõ ràng để lại Lu-ca ở Phi-líp, Phao-lô, Si-la và Ti-mô-thê tiếp tục đến Thê-sa-lô-ni-ca, nơi họ dành ba tuần với kết quả chỉ ở mức khiêm tốn, và sau đó đi đến Bê-rê, nơi việc giảng của họ được đón nhận với sự háo hức lớn bởi cả người Do Thái lẫn người Hy Lạp. Nhưng sự đối kháng kích động bởi người Do Thái từ Thê-sa-lô-ni-ca buộc Phao-lô phải rời đi, để lại Si-la và Ti-mô-thê tạm thời ở Hy Lạp. Ở đó Phao-lô tham gia một mình vào A-thên, thủ đô của Hy Lạp cổ đại, đứng giữa các nhà triết học Ê-pi-cu-rơ và Stoic, thảo luận và đứng giữa các bàn thờ ngoại giáo của họ, đưa ra một bài diễn văn kinh điển về Đức Chúa Trời chân thật và hằng sống. Sau đó Si-la và Ti-mô-thê rõ ràng tham gia với Phao-lô tại A-thên trong một thời gian ngắn, nhưng sau đó được gửi đến Thê-sa-lô-ni-ca.

Sau khi ở lại một mình tại A-thên một thời gian, Phao-lô đi về phía tây đến Cô-rinh-tô, nơi ông dành hơn một năm rưỡi dạy phúc âm. Tại Cô-rinh-tô, Phao-lô tự nuôi sống mình bằng nghề làm lều, cùng với

A-qui-la và vợ của ông, Bê-rít-sin, những người gần đây đến từ Ý. Phao-lô được Si-la và Ti-mô-thê tham gia, những người mang tin tức từ Ma-xê-đoan. Để đáp lại các câu hỏi đã được đặt ra, Phao-lô viết hai thư gửi các anh em tại Thê-sa-lô-ni-ca trước khi rời Cô-rinh-tô. Sau đó ông trở về An-ti-ốt qua Ê-phê-sô, Sê-sa-rê và Giê-ru-sa-lem.

Ghi chép của Lu-ca về chuyến truyền giáo thứ hai này bắt đầu với một điểm bất hòa khi Phao-lô có tranh cãi với Ba-na-ba, người ban đầu đang dự định tham gia Phao-lô trong chuyến đi.

16 ¹ Phao-lô tới thành Đẹt-bơ và thành Lít-trơ. Nơi đó, có một môn-đồ tên là Ti-mô-thê, con của một người đờn-bà Giu-đa đã tin, còn cha thì người Gờ-réc. ² Anh em ở thành Lít-trơ và thành Y-cô-ni đều làm chứng tốt về người. ³ Phao-lô muốn đem người theo; bởi cớ những người Giu-đa ở trong các nơi đó, nên Phao-lô lấy người và làm phép cắt-bì cho, vì hết thảy đều biết cha Ti-mô-thê là người Gờ-réc. ⁴ Hễ ghé qua thành nào, hai người cũng dặn-biểu phải giữ mấy lề-luật mà sứ-đồ và trưởng-lão tại thành Giê-ru-sa-lem lập ra. ⁵ Ấy vậy, các Hội-thánh được vững-vàng trong đức-tin, và số người càng ngày càng thêm lên.

⁶ Đoạn, trải qua xứ Phi-ri-gi và đất Ga-la-ti, vì Đức Thánh-Linh đã cấm truyền đạo trong cõi A-si. ⁷ Tới gần xứ My-si rồi, hai người sắm-sửa vào xứ Bi-thi-ni; nhưng Thánh-Linh của Đức Chúa Jêsus không cho phép, ⁸ bèn kíp qua khỏi xứ My-si, và xuống thành Trô-ách.

⁹ Đương ban đêm, Pha-lô thấy sự hiện-thấy; có một người Ma-xê-đoan đứng trước mặt mình, nài-xin rằng: Hãy qua xứ Ma-xê-đoan mà cứu-giúp chúng tôi. ¹⁰ Phao-lô vừa thấy sự hiện-thấy đó rồi, chúng ta liền tìm cách qua xứ Ma-xê-đoan, vì đã định rằng Đức Chúa Trời gọi chúng ta rao-truyền Tin-lành ở đó.

¹¹ Vậy, chúng ta từ thành Trô-ách đi thuyền thẳng đến đảo Sa-mô-tra-xơ; bữa sau, đến thành Nê-a-bô-li; ¹² từ nơi đó, chúng ta tới thành Phi-líp, là thành thứ nhứt của tỉnh Ma-xê-đoan, và là thuộc-địa nước Rô-ma. Chúng ta ở tạm đó vài ngày. ¹³ Đến ngày Sa-bát, chúng ta ra ngoài cửa thành, đến gần bên sông, là nơi chúng ta tưởng rằng người ta nhóm lại đặng cầu-nguyện; chúng ta ngồi xong, giảng cho những đờn-bà đã nhóm lại. ¹⁴ Có một người trong bọn đó nghe chúng ta, tên là Ly-đi, quê ở thành Thi-a-ti-rơ, làm nghề buôn hàng sắc tía, vẫn kính-sợ Đức Chúa Trời. Chúa mở lòng cho người, đặng chăm-chỉ nghe lời Phao-lô nói. ¹⁵ Khi người đã chịu phép báp-têm với người nhà mình rồi, thì xin chúng ta rằng: Nếu các ông đã đoán tôi là trung-thành với Chúa, thì hãy vào nhà tôi, mà ở lại đó; rồi người ép mời vào.

¹⁶ Một ngày kia, chúng ta đi cầu-nguyện, gặp một đứa đầy-tớ gái bị quỉ Phi-tôn (Phi-tôn tức là ma-quỉ hay bói-khoa) ám vào, hay bói-khoa, làm lợi lớn cho chủ nó. ¹⁷ Nó theo Phao-lô và chúng ta, mà kêu-la rằng: Những người đó là đầy-tớ của Đức Chúa Trời Rất Cao, rao-truyền cho các ngươi đạo cứu-rỗi. ¹⁸ Trong nhiều ngày nó cứ làm vậy, nhưng Phao-lô lấy làm cực lòng, xây lại nói cùng quỉ rằng: Ta nhơn danh Đức Chúa Jêsus-Christ mà truyền mầy ra khỏi người đờn-bà nầy. Chính giờ đó, quỉ liền ra khỏi. ¹⁹ Song le các chủ nàng thấy mình chẳng còn trông được lợi-lộc nữa, bèn bắt Phao-lô và Si-la, kéo đến nơi công-sở, trước mặt các quan, ²⁰ rồi điệu đến các thượng-quan, mà thưa rằng: Những người nầy làm rối-loạn thành ta; ấy là người Giu-đa, ²¹ dạy-dỗ các thói-tục mà chúng ta chẳng nên nhận lấy, hoặc vâng theo, vì chúng ta là người Rô-ma. ²² Đoàn dân cũng nổi lên nghịch cùng hai người, và khi các thượng-quan khiến xé áo hai người ra rồi, bèn truyền đánh đòn. ²³ Sau khi người ta đánh nhiều đòn rồi, thì bỏ vào ngục, dặn người đề-lao phải canh-giờ cho nghiêm-nhặt. ²⁴ Được lịnh đó, đề-lao bỏ hai người vào ngục tối và tra chơn vào cùm.

²⁵ Lối nửa đêm, Phao-lô và Si-la đương cầu-nguyện, hát ngợi-khen Đức Chúa Trời; và những tù-phạm đều nghe. ²⁶ Thình-lình, có cơn động đất rất lớn, đến nỗi nền ngục rúng-động; cùng một lúc, các cửa mở ra, xiềng tù-phạm thảy đều tháo cả. ²⁷ Người đề-lao giựt mình thức dậy, thấy các cửa ngục đều mở, tưởng tù đã trốn hết, bèn rút gươm, toan giết mình. ²⁸ Nhưng Phao-lô kêu người lớn tiếng rằng: Chớ làm hại mình: chúng ta đều còn cả đây. ²⁹ Người đề-lao bèn kêu lấy đèn, chạy lại, run-sợ lắm, gieo mình nơi chơn Phao-lô và Si-la. ³⁰ Đoạn, đưa hai người ra ngoài, mà hỏi rằng: Các chúa ơi, tôi phải làm chi cho được cứu-rỗi? ³¹ Hai người trả lời rằng: Hãy tin Đức Chúa Jêsus, thì ngươi và cả nhà đều sẽ được cứu-rỗi. ³² Hai người truyền đạo Đức Chúa Trời cho người, và cho những kẻ ở nhà người nữa. ³³ Trong ban đêm, chính giờ đó, người đề-lao đem hai người ra rửa các thương-tích cho; rồi tức thì người và mọi kẻ thuộc về mình đều chịu phép báp-têm. ³⁴ Đoạn, người đề-lao mời hai người lên nhà mình, đặt bàn, và người với cả nhà mình đều mừng-rỡ vì đã tin Đức Chúa Trời.

³⁵ Đến sáng, thượng-quan sai lính nói cùng người đề-lao rằng: Hãy thả các người ấy đi. ³⁶ Người trình lời đó cùng Phao-lô rằng: Các thượng-quan đã khiến truyền cho tôi thả các ông; vậy, hãy ra, và xin đi cho bình-yên. ³⁷ Nhưng Phao-lô nói cùng lính rằng: Chúng ta vốn là quốc-dân Rô-ma, khi chưa định tội, họ đã đánh đòn chúng ta giữa thiên-hạ, rồi bỏ vào ngục; nay họ lại thả lén chúng ta ư! Đều đó không được. Chính các quan phải tới đây mà thả chúng ta mới phải! ³⁸ Các thượng-quan nghe lính trình lại bấy nhiêu lời, biết hai người đó là người Rô-ma, thì sợ-hãi. ³⁹ Họ bèn đến nói với hai người, thả đi, và xin lìa khỏi thành. ⁴⁰ Khi ra ngục rồi, hai sứ-đồ vào nhà Ly-đi, thăm và khuyên-bảo anh em, rồi đi.

17 ¹ Phao-lô và Si-la đi ngang qua thành Am-phi-bô-lít và thành A-bô-lô-ni, rồi tới thành Tê-sa-lô-ni-ca, ở đó người Giu-đa có một nhà hội. ² Phao-lô tới nhà hội theo thói quen mình, và trong ba ngày Sa-bát biện-luận với họ, ³ lấy Kinh-thánh cắt nghĩa và giải tỏ-tường về Đấng Christ phải chịu thương-khó, rồi từ kẻ chết sống lại. Người nói rằng Đấng Christ nầy, tức là Đức Chúa Jêsus mà ta rao-truyền cho các ngươi. ⁴ Trong bọn họ có một vài người được khuyên-dỗ nối theo Phao-lô và Si-la, lại cũng có rất nhiều người Gờ-réc vẫn kính-sợ Đức Chúa Trời, và mấy người đờn-bà sang-trọng trong thành nữa. ⁵ Nhưng người Giu-đa đầy lòng ghen-ghét, rủ mấy đứa hoang-đàng nơi đường-phố, xui-giục đoàn dân gây loạn trong thành. Chúng nó xông vào nhà của Gia-sôn, tìm bắt Phao-lô và Si-la đặng điệu đến cho dân-chúng. ⁶ Tìm không được, bèn kéo Gia-sôn và mấy người anh em đến trước mặt các quan án trong thành, mà la lên rằng: Kìa những tên nầy đã gây thiên-hạ nên loạn-lạc, nay có đây, ⁷ và Gia-sôn đã chứa chúng! Chúng nó hết thảy đều là đồ nghịch mạng Sê-sa, vì nói rằng có một vua khác, là Jêsus. ⁸ Bấy nhiêu lời đó làm rối-động đoàn dân và các quan án. ⁹ Song khi các quan án đòi Gia-sôn và các người khác bảo-lãnh rồi, thì tha cho ra.

¹⁰ Tức thì, trong ban đêm, anh em khiến Phao-lô và Si-la đi đến thành Bê-rê. Đến nơi rồi, thì vào nhà hội người Giu-đa. ¹¹ Những người nầy có ý hẳn-hoi hơn người Tê-sa-lô-ni-ca, đều sẵn lòng chịu lấy đạo, ngày nào cũng tra xem Kinh-thánh, để xét lời giảng có thật chăng. ¹² Trong bọn họ có nhiều người tin theo, với mấy người đờn-bà Gờ-réc sang-trọng, và đờn-ông cũng khá đông. ¹³ Nhưng khi người Giu-đa ở thành Tê-sa-lô-ni-ca hay Phao-lô cũng truyền đạo Đức Chúa Trời tại thành Bê-rê, bèn đến đó để rải sự xao-xiến rối-loạn trong dân-chúng. ¹⁴ Tức thì, anh em khiến Phao-lô đi phía biển, còn Si-la với Ti-mô-thê ở lại thành Bê-rê. ¹⁵ Những người dẫn Phao-lô đưa người đến thành A-thên; rồi trở về, đem lịnh cho Si-la và Ti-mô-thê phải đến cùng người cho gấp.

¹⁶ Phao-lô đương đợi hai người tại thành A-thên, động lòng tức giận, vì thấy thành đều đầy những thần-tượng. ¹⁷ Vậy, người biện-luận trong nhà hội với người Giu-đa và người mới theo đạo Giu-đa; lại mỗi ngày, với những kẻ nào mình gặp tại nơi chợ. ¹⁸ Có mấy nhà triết-học về phái Epicuriens và phái Stociens cũng cãi lẽ với người. Kẻ thì hỏi: Người già mép nầy muốn nói gì đó? Người thì nói: Người dường như giảng về các thần ngoại-quốc (vì Phao-lô truyền cho chúng về Đức Chúa Jêsus và sự sống lại). ¹⁹ Chúng bắt người, đem đến nơi A-rê-ô-ba, mà hỏi rằng: Chúng tôi có thể biết được đạo mới nào mà ông dạy đó chăng? ²⁰ Vì chưng ông giảng cho chúng tôi nghe sự lạ. Chúng tôi muốn biết ý-nghĩa đều đó là gì. ²¹ Vả, hết thảy người A-thên và người ngoại-quốc ngụ tại thành A-thên chỉ lo nói và nghe việc mới la mà thôi.

²² Bấy giờ, Phao-lô đứng giữa A-rê-ô-ba, nói rằng: Hỡi người A-thên, phàm việc gì ta cũng thấy các ngươi sốt-sắng quá chừng. ²³ Vì khi ta trải khắp thành các ngươi, xem-xét khí-vật các ngươi dùng thờ-phượng, thì thấy một bàn-thờ có chạm chữ rằng: Thờ Chúa Không Biết. Vậy, Đấng các ngươi thờ mà không biết đó, là Đấng ta đương rao-truyền cho. ²⁴ Đức Chúa Trời đã dựng nên thế-giới và mọi vật trong đó, là Chúa của trời đất, chẳng ngự tại đền-thờ bởi tay người ta dựng nên đâu. ²⁵ Ngài cũng chẳng dùng tay người ta hầu việc Ngài dường như có cần đến sự gì, vì Ngài là Đấng ban sự sống, hơi sống, muôn vật cho mọi loài. ²⁶ Ngài đã làm cho muôn dân sanh ra bởi chỉ một người, và khiến ở khắp trên mặt đất, định trước thì giờ đời người ta cùng giới-hạn chỗ ở, ²⁷ hầu cho tìm-kiếm Đức Chúa Trời, và hết sức rờ tìm cho được, dẫu Ngài chẳng ở xa mỗi một người trong chúng ta. ²⁸ Vì tại trong Ngài, chúng ta được sống, động, và có, y như xưa một vài thi-nhơn của các ngươi có nói rằng: Chúng ta cũng là dòng-dõi của Ngài. ²⁹ Vậy, bởi chúng ta là dòng-dõi Đức Chúa Trời, thì chớ nên ngờ rằng Chúa giống như vàng, bạc, hay là đá, bởi công-nghệ và tài-xảo của người ta chạm-trổ nên. ³⁰ Vậy thì, Đức Chúa Trời đã bỏ qua các đời ngu-muội đó, mà nay biểu hết thảy các người trong mọi nơi đều phải ăn-năn, ³¹ vì Ngài đã chỉ-định một ngày, khi Ngài sẽ lấy sự công-bình đoán-xét thế-gian, bởi Người Ngài đã lập, và Đức Chúa Trời đã khiến Người từ kẻ chết sống lại, để làm chứng chắc về đều đó cho thiên-hạ….

³² Khi chúng nghe nói về sự sống lại của kẻ chết, kẻ thì nhạo-báng, người thì nói rằng: Lúc khác chúng ta sẽ nghe ngươi nói về việc đó. ³³ Vì vậy, Phao-lô từ giữa đám họ bước ra. ³⁴ Nhưng có mấy kẻ theo người và tin; trong số đó, có Đê-ni, là một quan tòa nơi A-rê-ô-ba, và một người đờn-bà tên là Đa-ma-ri, cùng các người khác.

18 ¹ Rồi đó, Phao-lô đi khỏi thành A-thên, mà tới thành Cô-rinh-tô. ² Tại đó, người gặp một người Giu-đa, tên là A-qui-la, quê ở xứ Bông, mới từ nước Y-ta-li đến đây với vợ mình là Bê-rít-sin, bởi vì vua Cơ-lốt có chỉ truyền mọi người Giu-đa phải lánh khỏi thành Rô-ma; Phao-lô bèn hiệp với hai người. ³ Vì đồng nghề, nên Phao-lô ở nhà hai người mà làm việc chung nhau; vả, nghề các người đó là may trại. ⁴ Hễ đến ngày Sa-bát, thì Phao-lô giảng-luận trong nhà hội, khuyên-dỗ người Giu-đa và người Gờ-réc.

⁵ Khi Si-la và Ti-mô-thê từ xứ Ma-xê-đoan đến, thì Phao-lô hết lòng chuyên lo về sự giảng-dạy, làm chứng với người Giu-đa rằng Đức Chúa Jêsus là Đấng Christ. ⁶ Nhưng, vì chúng chống-cự và khinh-dể người, nên người giũ áo mình mà nói rằng: Ước gì máu các ngươi đổ lại trên đầu các ngươi! Còn ta thì tinh-sạch; từ đây, ta sẽ đi đến cùng người ngoại. ⁷ Phao-lô ra khỏi đó, vào nhà một người tên là Ti-ti-u Giút-tu, là kẻ kính-sợ Đức Chúa Trời, nhà người giáp với nhà hội. ⁸ Bấy giờ Cơ-rít-bu, chủ nhà hội, với cả nhà mình đều tin Chúa; lại có nhiều người Cô-rinh-tô từng nghe Phao-lô giảng, cũng tin và chịu phép báp-têm. ⁹ Ban đêm, Chúa phán cùng Phao-lô trong sự hiện-thấy rằng: Đừng sợ chi; song hãy nói và chớ làm thinh; ¹⁰ ta ở cùng ngươi, chẳng ai tra tay trên ngươi đặng làm hại đâu; vì ta có nhiều người trong thành nầy. ¹¹ Phao-lô ở lại đó một năm sáu tháng, dạy đạo Đức Chúa Trời trong đám họ.