Y-SƠ-RA-ÊN DƯỚI CHẾ ĐỘ QUÂN CHỦ

(Khoảng 1100-930 TCN)

Sa-mu-ên Mang Lại Sự Chuyển Tiếp

Khi thời kỳ các thẩm phán sắp kết thúc, sự chú ý giờ đây tập trung vào một người có địa vị đặc biệt. Được sinh ra để đáp lời cầu nguyện của người mẹ hiếm muộn, Sa-mu-ên là vị thẩm phán cuối cùng của Y-sơ-ra-ên, một trong nhiều nhà tiên tri của họ, và là người xức dầu cho vị vua đầu tiên của họ. Như đã thấy ngay trong luật pháp ban cho Môi-se, Đức Chúa Trời đã dự liệu trước mong muốn của dân Ngài về việc có một vị vua phàm nhân như các dân tộc xung quanh, và thời điểm đang đến gần để Đức Chúa Trời ban cho điều mà Ngài biết sẽ chỉ mang lại sự hủy hoại cho dân tộc Y-sơ-ra-ên. Với vùng đất Ca-na-an về cơ bản đã nằm dưới sự kiểm soát của Y-sơ-ra-ên, đã đến lúc cho sự chuyển tiếp không thể tránh khỏi từ chế độ thần quyền sang chế độ quân chủ.

Biên niên sử về thời kỳ 465 năm của các vua này được ghi chép chủ yếu trong các sách 1 và 2 Sa-mu-ên, 1 và 2 Các Vua, và 1 và 2 Sử ký. Theo biên niên sử này, chế độ quân chủ sẽ vừa thịnh vượng vừa suy tàn dưới ba vị vua chính, rồi chia thành hai vương quốc nhỏ hơn được cai trị bởi một loạt các vua – một số tốt, nhưng phần lớn xấu – trước khi dân của Đức Chúa Trời bị lưu đày bởi các cường quốc ngoại bang.

1 ¹ Xưa tại Ra-ma-tha-im-Xô-phim, có một người quê ở núi Ép-ra-im, tên là Ên-ca-na, con trai của Giê-rô-ham, cháu của Ê-li-hu, chắt của Tô-hu, chít của Xu-phơ, người Ép-ra-im; ² Ên-ca-na có hai vợ, người nầy tên là An-ne, và người kia tên là Phê-ni-na. Phê-ni-na có con, còn An-ne không có. ³ Mỗi năm, Ên-ca-na ở thành mình đi lên Si-lô đặng thờ-phượng Đức Giê-hô-va vạn-quân, và dâng của tế-lễ cho Ngài; tại Si-lô có hai con trai của Hê-li, là Hốp-ni và Phi-nê-a, thầy tế-lễ của Đức Giê-hô-va.

⁴ Đến ngày Ên-ca-na dâng tế-lễ, thì chia của-lễ ra từng phần ban cho Phê-ni-na, vợ mình, và cho các con trai và con gái mình. ⁵ Nhưng người lại ban cho An-ne một phần bằng hai, vì người thương nàng, dẫu rằng Đức Giê-hô-va khiến cho nàng son-sẻ. ⁶ Kẻ phân-bì nàng khôn xiết trêu-ghẹo nàng, để giục nàng lằm-bằm vì Đức Giê-hô-va đã khiến nàng son-sẻ. ⁷ Từ năm nầy đến năm kia, mỗi khi nàng đi lên đền Đức Giê-hô-va, chồng đãi nàng như vậy, còn Phê-ni-na cứ trêu-ghẹo nàng; An-ne khóc và không ăn. ⁸ Ên-ca-na, chồng nàng, nói rằng: Hỡi An-ne, sao nàng khóc? Cớ sao không ăn và lòng buồn-bực dường ấy? Ta há chẳng đáng cho nàng hơn mười đứa con trai ư?

⁹ Sau khi người ta đã ăn uống tại Si-lô rồi, An-ne bèn đứng dậy; lúc ấy Hê-li, thầy tế-lễ, đương ngồi trên một cái ghế gần bên cửa của đền Đức Giê-hô-va. ¹⁰ An-ne lấy làm sầu-khổ trong lòng, vừa cầu-khẩn Đức Giê-hô-va, vừa tuôn tràn giọt lệ. ¹¹ Nàng hứa-nguyện rằng: Ôi, Đức Giê-hô-va của vạn-quân, nếu Ngài đoái xem nỗi sầu-khổ của con đòi Ngài, nhớ lại nó chẳng quên, và ban cho con đòi Ngài một đứa trai, thì tôi sẽ phú dâng nó trọn đời cho Đức Giê-hô-va, và dao cạo sẽ chẳng đưa ngang qua đầu nó. ¹² Vì nàng cầu-nguyện lâu-dài trước mặt Đức Giê-hô-va, Hê-li chăm xem miệng nàng; ¹³ vả, An-ne nói trong lòng, chỉ nhóp-nhép miệng mà thôi, không có ai nghe tiếng nàng; nên Hê-li tưởng nàng say, ¹⁴ bèn hỏi rằng: Chừng nào nàng mới hết say? Hãy đi giã rượu đi. ¹⁵ An-ne thưa rằng: Chẳng phải vậy, chúa; tôi vốn một đờn-bà có lòng buồn-bực, chẳng uống rượu hay là vật gì uống say; nhưng tôi giãi bày lòng tôi ra trước mặt Đức Giê-hô-va. ¹⁶ Chớ tưởng con đòi của ông là một người đờn-bà gian-ác; vì nỗi đau-đớn và ưu-phiền quá độ của tôi bắt tôi phải nói đến bây giờ. ¹⁷ Hê-li bèn tiếp rằng: Hãy đi bình-yên, nguyện Đức Chúa Trời của Y-sơ-ra-ên nhậm lời nàng đã cầu-xin cùng Ngài! ¹⁸ Nàng thưa rằng: Nguyện con đòi ông được ơn trước mắt ông! Đoạn, người nữ lui ra, ăn, và nét mặt nàng chẳng còn ra ưu-sầu nữa.

¹⁹ Qua ngày sau, vợ chồng dậy sớm, thờ-lạy trước mặt Đức Giê-hô-va, đoạn trở về nhà mình tại Ra-ma. Ên-ca-na ăn-ở cùng An-ne, là vợ mình; Đức Giê-hô-va bèn nhớ đến nàng. ²⁰ Đương trong năm, An-ne thọ-thai và sanh một con trai, đặt tên là Sa-mu-ên (nghĩa là Đức Chúa Trời nhậm), mà nói rằng: Tôi đã cầu-xin nó nơi Đức Giê-hô-va.

²¹ Ên-ca-na, chồng nàng, và cả nhà người đi lên đặng dâng cho Đức Giê-hô-va của-lễ hằng năm và làm xong sự hứa-nguyện mình. ²² Nhưng An-ne không đi lên, vì nói cùng chồng rằng: Khi đứa trẻ dứt sữa, tôi sẽ dẫn nó lên, để nó ra mắt Đức Giê-hô-va, và ở đó luôn luôn. ²³ Ên-ca-na, chồng nàng, đáp rằng: Hãy làm theo ý nàng cho là phải, ở lại đây cho đến chừng nàng dứt sữa nó. Chỉn nguyện Đức Giê-hô-va làm ứng-nghiệm lời hứa của Ngài! Vậy, nàng ở lại nhà, cho con bú đến lúc dứt sữa. ²⁴ Vừa khi dứt sữa, nàng bèn dẫn nó theo mình đến đền của Đức Giê-hô-va tại Si-lô, cùng đem theo ba con bò đực, một ê-pha bột mì, và một bầu rượu. Đứa trẻ hãy còn nhỏ lắm. ²⁵ Họ giết con bò đực, rồi dẫn đứa trẻ đến Hê-li. ²⁶ Nàng bèn nói cùng người rằng: Xin lỗi, chúa! xưa có người đờn-bà đứng tại đây, gần bên ông, đặng cầu-khẩn Đức Giê-hô-va; tôi chỉ sanh-mạng ông mà thề rằng tôi là người đó. ²⁷ Ấy vì đứa trẻ nầy mà tôi cầu-nguyện. Đức Giê-hô-va đã nhậm lời tôi đã cầu-xin cùng Ngài. ²⁸ Vì vậy, tôi cũng dâng nó cho Đức Giê-hô-va; tôi cho Đức Giê-hô-va mượn nó trọn đời nó. Đoạn mẹ con đều thờ-lạy tại đó trước mặt Đức Giê-hô-va.

2  ¹ Bấy giờ An-ne cầu-nguyện mà rằng:

¹¹ Ên-ca-na trở về nhà mình tại Ra-ma, còn đứa trẻ ở lại phục-sự Đức Giê-hô-va trước mặt Hê-li, thầy tế-lễ.

¹² Hai con trai của Hê-li là người gian-tà, chẳng nhận-biết Đức Giê-hô-va. ¹³ Các thầy tế-lễ thường đãi dân-sự như vầy: Phàm khi có ai dâng của-lễ, thì tôi-tớ thầy tế-lễ đến lúc người ta nấu thịt, tay cầm chĩa ba, ¹⁴ chích vào hoặc trong cái vạc, cái chảo, cái nồi, hay là trong chảo nhỏ. Hễ món nào dính chĩa ba, thì thầy tế-lễ bèn lấy. Đó là cách họ đối với hết thảy dân Y-sơ-ra-ên đến Si-lô. ¹⁵ Lại trước khi xông mỡ, kẻ tôi-tớ thầy tế-lễ cũng đến nói cùng người dâng của-lễ rằng: Hãy đưa thịt để nướng cho thầy tế-lễ; người không nhậm thịt luộc của ngươi, nhưng chỉ nhậm thịt sống mà thôi. ¹⁶ Ví bằng người đó đáp rằng: Người ta sẽ xông mỡ, kế sau sẽ lấy phần chi đẹp ý ngươi, thì kẻ tôi-tớ đó nói: Không; ngươi phải cho tức-thì, bằng không, ta sẽ giựt lấy. ¹⁷ Tội-lỗi của hai người trai-trẻ nầy lấy làm rất lớn trước mặt Đức Giê-hô-va; vì họ gây cho người ta khinh-bỉ các của tế-lễ dâng cho Đức Giê-hô-va.

¹⁸ Còn Sa-mu-ên phục-sự trước mặt Đức Giê-hô-va. Người hãy còn thơ-ấu, thắt lưng một cái ê-phót bằng vải gai. ¹⁹ Mỗi năm, mẹ người may cho một cái áo dài nhỏ, đem ban cho người trong khi đi lên với chồng đặng dâng của-lễ hằng năm. ²⁰ Hê-li chúc phước cho Ên-ca-na và vợ người, rằng: Cầu-xin Đức Giê-hô-va ban cho ngươi những con-cái bởi người nữ nầy, để đổi lấy đứa mà nàng đã cầu nơi Đức Giê-hô-va! Vợ chồng bèn trở về nhà mình. ²¹ Đức Giê-hô-va đoái xem An-ne: nàng thọ-thai và sanh ba con trai và hai con gái, còn gã trai-trẻ Sa-mu-ên khôn lớn trước mặt Đức Giê-hô-va.

²² Vả, Hê-li tuổi đã rất cao, được hay mọi đều hai con trai mình làm cho cả Y-sơ-ra-ên, và thế nào họ nằm cùng các người nữ hầu việc tại cửa hội-mạc. ²³ Người nói cùng chúng nó rằng: Sao chúng bay làm như vậy? Vì ta đã nghe cả dân-sự nói về các việc xấu của chúng bay. ²⁴ Chẳng khá làm như vậy, hỡi con; đều ta nghe về việc bay vốn không tốt-lành; bay khiến dân-sự của Đức Giê-hô-va phạm tội. ²⁵ Nếu người nầy phạm tội cùng người khác, Đức Chúa Trời sẽ đoán-xét nó; nhược bằng người phạm tội cùng Đức Giê-hô-va, ai sẽ cầu thay cho? Song chúng nó không nghe theo lời của cha mình, vì Đức Giê-hô-va toan giết chúng nó. ²⁶ Còn gã trai-trẻ Sa-mu-ên cứ lớn lên, Đức Giê-hô-va và người ta đều lấy làm đẹp lòng người.

²⁷ Có một người của Đức Chúa Trời đến kiếm Hê-li, mà nói rằng: Đức Giê-hô-va phán như vầy: Ta há chẳng hiện ra cùng nhà tổ-phụ ngươi, khi họ còn ở tại Ê-díp-tô, hầu việc nhà Pha-ra-ôn sao? ²⁸ Ta đã chọn nhà ấy trong các chi-phái Y-sơ-ra-ên, đặng làm thầy tế-lễ của ta, dâng của-lễ trên bàn-thờ ta, xông hương, và mang ê-phót trước mặt ta; ta cũng đã ban cho nhà tổ-phụ ngươi các của-lễ mà dân Y-sơ-ra-ên dùng lửa dâng lên. ²⁹ Vì sao các ngươi giày-đạp dưới chơn những hi-sinh và của-lễ chay mà ta đã truyền-lịnh dâng lên trong đền ta? Ngươi kính-trọng các con trai ngươi hơn ta, và các ngươi ăn mập những của-lễ tốt nhứt của Y-sơ-ra-ên, dân-sự ta! ³⁰ Bởi cớ đó, Giê-hô-va Đức Chúa Trời của Y-sơ-ra-ên phán như vầy: Ta có phán rằng nhà ngươi và nhà cha ngươi sẽ đời đời hầu việc trước mặt ta. Nhưng bây giờ, Đức Giê-hô-va phán, đều đó chẳng hề được như vậy! Vì phàm ai tôn-kính ta, ta sẽ làm cho được tôn-trọng, còn ai khinh-bỉ ta, tất sẽ bị khinh-bỉ lại. ³¹ Kìa, thì-giờ đến, ta sẽ hủy-hại sự mạnh-mẽ (Nguyên bổn rằng: chặt cánh tay) của người và sự mạnh-mẽ của nhà cha ngươi, đến đỗi chẳng còn một người già trong họ-hàng ngươi nữa. ³² Giữa các phước mà Đức Giê-hô-va giáng cho Y-sơ-ra-ên, ngươi sẽ thấy nhà ngươi bị bần-khổ, và trong họ-hàng ngươi sẽ chẳng hề có người già nữa. ³³ Nếu trong nội nhà ngươi có một người mà ta không truất khỏi bàn-thờ ta, ấy để làm cho ngươi bị mỏi mắt rầu lòng; các kẻ nhà ngươi sanh-sản sẽ chết lúc xuân-xanh. ³⁴ Đều sẽ xảy đến cho hai con ngươi, là Hóp-ni và Phi-nê-a, sẽ dùng làm dấu-hiệu cho ngươi: cả hai đều sẽ chết trong một ngày. ³⁵ Đoạn, ta sẽ lập cho ta một thầy tế-lễ trung-tín; người sẽ làm theo lòng ta và ý ta. Ta sẽ cất cho người một nhà vững-bền, và người sẽ đi trước mặt đấng chịu xức dầu của ta luôn luôn. ³⁶ Ai trong họ-hàng ngươi còn sống, sẽ đi đến lạy trước mặt người, hầu cho được một miếng bạc cùng một ổ bánh, và sẽ nói rằng: Xin ông hãy phong cho tôi một chức tế-lễ, để tôi được một miếng bánh ăn.