Xuyên suốt các thế kỷ kể từ cái chết của Chúa Giê-su, hàng ngàn Cơ Đốc nhân đã chết như những vị tử đạo vì đạo của Chúa Giê-su Christ. Do đó, thật thích hợp rằng Lu-ca nên ghi lại các sự kiện xung quanh vụ tử đạo đầu tiên, đó là của Ê-tiên. Ê-tiên này là một trong bảy người đàn ông được chọn để giải quyết vấn đề nảy sinh liên quan đến việc phân phát hỗ trợ cho các góa phụ người Hy Lạp. Ông là một người được biết đến vì đức tin và khả năng thực hiện những điều kỳ diệu vĩ đại thông qua Đức Thánh Linh. Nhưng chính sự táo bạo và khôn ngoan của ông cuối cùng đã thúc đẩy các đối thủ của ông đưa ông ra trước Tòa Công Luận với cáo buộc phạm thượng.
Lời biện hộ của Ê-tiên là một bản tổng kết kinh điển về lịch sử Đức Chúa Trời đối xử với dân Do Thái, và một lời nhắc nhở với Tòa Công Luận rằng những lãnh đạo như chính họ luôn khước từ và bắt bớ các tiên tri và các thầy giáo của Đức Chúa Trời. Khi ông cáo buộc họ đã giết Con của Đức Chúa Trời, họ tức giận lên án ông phải chết bằng ném đá. Những lời lâm chung của Ê-tiên vang vọng qua thời gian như lời cầu nguyện của các vị tử đạo khác và của tất cả các tín đồ nữa.
Ê-tiên bị cáo về sự lộng-ngôn
6 8 Ê-tiên được đầy ơn và quyền, làm dấu kỳ phép lạ rất lớn trong dân. 9 Nhưng có mấy hội-viên của nhà hội gọi là nhà hội của bọn được tự-do, với những người quê ở Sy-ren, người quê ở A-léc-xan-đơ, cùng người Giu-đa ở xứ Si-li-si và xứ A-si, nổi lên mà cãi-lẫy cùng Ê-tiên. 10 Song chúng không chống lại nổi với trí-khôn người cùng với Đức Thánh-Linh, là Đấng người nhờ mà nói, 11 bèn xui-xiểm mấy người đặng nói rằng: Chúng ta đã nghe người nói ra những lời phạm đến Môi-se và Đức Chúa Trời. 12 Chúng xúi dân-sự, các trưởng-lão và các thầy thông-giáo, rồi xông vào người, dùng sức-mạnh bắt và điệu đến trước tòa công-luận. 13 Chúng đặt ra những kẻ chứng dối, nói rằng: Người nầy hằng nói những lời phạm đến nơi thánh và luật-pháp. 14 Vì chưng chúng ta đã nghe người nói rằng Jêsus ở Na-xa-rét nầy sẽ phá nơi đây và đổi tục-lệ mà Môi-se đã truyền lại cho chúng ta. 15 Bấy giờ, phàm những người ngồi tại tòa công-luận đều ngó chăm Ê-tiên, thấy mặt người như mặt thiên-sứ vậy.
Lời giảng của Ê-tiên
7 1 Thầy cả thượng-phẩm bèn hỏi Ê-tiên rằng: Có phải thật như vậy chăng? 2 Ê-tiên trả lời rằng: Hỡi các anh, các cha, xin nghe lời tôi! Đức Chúa Trời vinh-hiển đã hiện ra cùng tổ chúng ta là Áp-ra-ham, khi người còn ở tại Mê-sô-bô-ta-mi, chưa đến ở tại Cha-ran, 3 mà phán rằng: Hãy ra khỏi quê-hương và bà-con ngươi, mà đi đến xứ ta sẽ chỉ cho. 4 Bấy giờ người ra khỏi xứ Canh-đê, rồi đến thành Cha-ran. Từ đó, lúc cha người qua đời rồi, Đức Chúa Trời khiến người từ nơi đó qua xứ các ông hiện đương ở; 5 Ngài chẳng ban cho người sản-nghiệp gì trong xứ nầy, dầu một thẻo đất lọt bàn chơn cũng không, nhưng Ngài hứa ban xứ nầy làm kỉ-vật cho người và dòng-dõi người nữa, dẫu bấy giờ người chưa có con-cái mặc lòng. 6 Đức Chúa Trời phán như vầy: Dòng-dõi ngươi sẽ ở ngụ nơi đất khách, người ta sẽ bắt chúng nó làm tôi và hà-hiếp trong bốn trăm năm. 7 Đức Chúa Trời lại phán rằng: Nhưng ta sẽ đoán-xét dân đã bắt chúng nó làm tôi, kế đó, chúng nó sẽ ra khỏi, và thờ-phượng ta trong nơi nầy. 8 Đoạn, Đức Chúa Trời ban cho người sự giao-ước về phép cắt-bì. Ấy vậy, khi Áp-ra-ham đã sanh một con trai là Y-sác, thì làm phép cắt-bì cho, trong ngày thứ tám; Y-sác làm phép cắt-bì cho Gia-cốp, và Gia-cốp làm phép ấy cho mười hai tổ-phụ.
9 Mười hai tổ-phụ ghen-ghét Giô-sép, nên bán qua xứ Ê-díp-tô; nhưng Đức Chúa Trời ở cùng người. 10 Ngài giải-cứu người khỏi cảnh khó-khăn, và cho đầy ơn và trí trước mặt Pha-ra-ôn, vua Ê-díp-tô, vua ấy lập người làm tể-tướng cai-quản xứ Ê-díp-tô và cả nhà vua nữa. 11 Bấy giờ, xảy có cơn đói-kém trong cả xứ Ê-díp-tô và xứ Ca-na-an; sự túng-ngặt lớn lắm, tổ-phụ chúng ta chẳng tìm được đồ-ăn. 12 Gia-cốp nghe bên Ê-díp-tô có lúa mì, thì sai tổ-phụ ta qua đó lần thứ nhứt. 13 Đến lần thứ hai, anh em Giô-sép nhận biết người, và Pha-ra-ôn mới biết dòng-họ người. 14 Giô-sép bèn sai rước Gia-cốp là cha mình và cả nhà, cộng là bảy mươi lăm người. 15 Vậy, Gia-cốp xuống xứ Ê-díp-tô, rồi chết tại đó, và tổ-phụ chúng ta cũng vậy; 16 sau được đem về Si-chem, chôn nơi mộ mà Áp-ra-ham đã lấy bạc mua của con cháu Hê-mô quê ở Si-chem. 17 Nhưng, gần đến kỳ phải ứng-nghiệm lời hứa Đức Chúa Trời đã thề với Áp-ra-ham, dân cứ sanh-sản và thêm nhiều lên trong xứ Ê-díp-tô, 18 cho đến khi trong xứ đó có một vua khác dấy lên, chẳng nhìn biết Giô-sép. 19 Vua nầy dùng mưu hại dòng-giống và hà-hiếp tổ-phụ chúng ta, ép phải bỏ con mới sanh, hầu cho sống chẳng được.
20 Trong lúc đó, Môi-se sanh ra; người xinh-tốt khác thường, được nuôi trong ba tháng tại nhà cha mình. 24 Khi người bị bỏ, thì con gái Pha-ra-ôn vớt lấy, nuôi làm con mình. 22 Môi-se được học cả sự khôn-ngoan của người Ê-díp-tô; lời nói và việc làm đều có tài-năng. 23 Nhưng lúc người được đầy bốn mươi tuổi rồi, trong lòng nhớ đến, muốn đi thăm anh em mình là con-cái Y-sơ-ra-ên. 24 Môi-se thấy có người hà-hiếp một người trong đám họ, nên binh-vực kẻ bị hà-hiếp và đánh người Ê-díp-tô để báo thù cho. 25 Người ngờ anh em mình chắc hiểu rằng Đức Chúa Trời dùng tay mình giải-cứu họ; nhưng họ chẳng hiểu. 26 Đến ngày sau, chúng đang đánh lộn với nhau, thì người đến gần mà giải-hòa, rằng: Hỡi các ngươi, đã là anh em, sao lại làm hại nhau vậy? 27 Kẻ đang ức-hiếp người lân-cận mình xô Môi-se ra, mà rằng: Ai đã lập ngươi lên làm quan cai-trị và quan xử-đoán chúng ta? 28 Há ngươi muốn giết ta như hôm qua đã giết người Ê-díp-tô sao? 29 Môi-se vừa nghe lời đó thì trốn đi ở trong xứ Ma-đi-an, nơi đó người sanh được hai con trai. 30 Cách bốn mươi năm, một thiên-sứ hiện ra cùng người, tại đồng vắng núi Si-na-i, trong ngọn lửa nơi bụi gai đương cháy. 31 Môi-se thấy vậy, lấy làm lạ về sự hiện ra đó, đang áp lại để xem cho gần hơn, thì nghe tiếng Chúa phán rằng: 32 Ta là Đức Chúa Trời của tổ-phụ ngươi, Đức Chúa Trời của Áp-ra-ham, của Y-sác và của Gia-cốp. Môi-se run-sợ, chẳng dám nhìn xem. 33 Chúa bèn phán rằng: Hãy cổi giày ở chơn ngươi ra; vì chỗ mà ngươi đứng đó là một nơi đất thánh. 34 Ta đã đoái xem và thấy cảnh khó-khăn của dân ta trong xứ Ê-díp-tô, ta đã nghe tiếng than-thở của chúng nó, và xuống đặng giải-cứu. Bây giờ hãy đến, đặng ta sai ngươi qua xứ Ê-díp-tô.
35 Môi-se nầy là người họ đã bỏ ra, và rằng: Ai đã lập ngươi lên làm quan cai-trị và quan đoán-xét chúng ta? Ấy là người mà Đức Chúa Trời đã sai làm quan cai-trị và đấng giải-cứu, cậy tay một thiên-sứ đã hiện ra với người trong bụi gai. 36 Ấy là người đã đem họ ra khỏi, làm những dấu kỳ phép lạ trong xứ Ê-díp-tô, trên Biển-đỏ, và nơi đồng vắng trong bốn mươi năm. 37 Ấy là Môi-se nầy đã nói cùng con-cái Y-sơ-ra-ên rằng: Đức Chúa Trời sẽ dấy lên trong hàng anh em các ngươi một đấng tiên-tri giống như ta. 38 Ấy là người, trong dân-hội tại nơi đồng vắng, đã ở với thiên-sứ, là đấng phán cùng người trên núi Si-na-i, và với tổ-phụ chúng ta, người lại nhận lấy những lời sự sống đặng trao lại cho các ngươi. 39 Ấy là người mà tổ-phụ chúng ta không chịu vâng lời, đã bỏ người đặng nghiêng lòng về xứ Ê-díp-tô, 40 và nói với A-rôn rằng: Hãy làm các thần đi trước chúng ta; vì về phần Môi-se nầy, là người đã dẫn chúng ta ra khỏi xứ Ê-díp-tô, chẳng biết có đều chi xảy đến cho người rồi. 41 Trong những ngày đó, họ đúc một tượng bò con, dâng tế-lễ cho tượng và vui-mừng về việc tay mình làm nên. 42 Đức Chúa Trời bèn lìa bỏ họ, phú họ thờ-lạy cơ-binh trên trời, như có chép trong sách các đấng tiên-tri rằng:
Hỡi nhà Y-sơ-ra-ên, vậy có phải các ngươi từng dâng con sinh và của-lễ cho ta,
Trong bốn mươi năm ở nơi đồng vắng,
43 Khi các ngươi khiêng nhà trại của Mo-lóc
Và ngôi sao của thần Rom-phan,
Tức là những hình-tượng mà các ngươi làm ra để thờ-lạy chăng?
Ta cũng sẽ đày các ngươi qua bên kia Ba-by-lôn.
44 Đền-tạm chứng-cớ vốn ở giữa tổ-phụ chúng ta trong đồng vắng, như Chúa đã truyền lịnh cho Môi-se phải làm y-theo kiểu-mẫu người đã thấy. 45 Tổ-phụ chúng ta đã nhận lấy đền-tạm ấy, rồi đồng đi với Giô-suê đem vào xứ họ đã chiếm lấy của các dân mà Đức Chúa Trời đã đuổi khỏi trước mặt họ; đền-tạm cứ ở đó cho đến đời vua Đa-vít, 46 là người được ơn trước mặt Đức Chúa Trời, và xin ban một chỗ ở cho Đức Chúa Trời của Gia-cốp. 47 Kế đó, vua Sa-lô-môn cất cho Chúa một cái nhà. 48 Nhưng Đấng Rất-Cao chẳng ở trong nhà bởi tay người ta làm ra, như đấng tiên-tri đã nói:
49 Chúa phán: Trời là ngai ta,
Đất là bệ chơn ta.
Nào có nhà nào các ngươi cất cho ta,
Có nơi nào cho ta yên-nghỉ chăng?
50 Há chẳng phải tay ta đã dựng nên mọi vật nầy chăng?
51 Hỡi những người cứng cổ, lòng và tai chẳng cắt bì kia! Các ngươi cứ nghịch với Đức Thánh-Linh hoài; tổ-phụ các ngươi thế nào, thì các ngươi cũng thế ấy! 52 Há có đấng tiên-tri nào mà tổ-phụ các ngươi chẳng bắt-bớ ư? Họ cũng đã giết những người nói tiên-tri về sự đến của Đấng Công-bình; và hiện bây giờ chính các ngươi lại đã nộp và giết Đấng đó; 53 các ngươi đã nhận luật-pháp truyền bởi các thiên-sứ, nhưng không giữ lấy!…
Sự chết của Ê-tiên
54 Chúng nghe những lời đó, thì giận trong lòng, và nghiến răng với Ê-tiên. 55 Nhưng người, được đầy-dẫy Đức Thánh-Linh, mắt ngó chăm lên trời, thấy sự vinh-hiển của Đức Chúa Trời, và Đức Chúa Jêsus đứng bên hữu Đức Chúa Trời; 56 thì người nói rằng: Kìa, ta thấy các từng trời mở ra, và Con người đứng bên hữu Đức Chúa Trời. 57 Bấy giờ, chúng kêu lớn tiếng lên, bịt lỗ tai lại, cùng nhau chạy a lại, 58 kéo người ra ngoài thành, rồi ném đá người. Các kẻ làm chứng lấy áo-xống mình để nơi chơn một người trẻ tuổi kia tên là Sau-lơ. 59 Chúng đang ném đá, thì Ê-tiên cầu-nguyện rằng: Lạy Đức Chúa Jêsus, xin tiếp lấy linh-hồn tôi. 60 Đoạn, người quì xuống, kêu lớn tiếng rằng: Lạy Chúa, xin đừng đổ tội nầy cho họ! Người vừa nói lời đó rồi, thì ngủ.
8 1 Sau-lơ vốn ưng-thuận về sự Ê-tiên bị giết.