Những Cải Cách của Ê-xê-chia

Có lẽ vẫn còn hy vọng sau tất cả. Giờ đây khi nắm toàn quyền, Vua Ê-xê-chia sẽ thực hiện những cải cách tôn giáo sâu rộng nhất kể từ thời Giô-sa-phát. Làm việc chủ yếu thông qua những người Lê-vi, những người có lòng nhiệt thành hơn các thầy tế lễ, Ê-xê-chia sẽ tẩy sạch đền thờ và khôi phục việc thờ phượng đúng đắn cũng như sự tuân giữ tôn giáo trong dân tộc mình. Trong một cử chỉ anh em, Ê-xê-chia sẽ mời gọi các dân tộc phương bắc tham gia vào lễ Vượt Qua. Phần lớn sẽ từ chối lời mời, nhưng một số sẽ tham gia vào việc phục hưng tâm linh.

Tại Giu-đa

29  ³ Tháng giêng năm đầu người trị-vì, người mở các cửa đền của Đức Giê-hô-va ra, và sửa-sang lại. ⁴ Người đòi những thầy tế-lễ và người Lê-vi đến, hiệp chúng lại tại nơi phố phía đông, ⁵ mà bảo rằng: Hỡi người Lê-vi, hãy nghe ta! Bây giờ khá dọn mình ra thánh, và dọn đền của Giê-hô-va Đức Chúa Trời các ngươi cho thánh-sạch, cùng cất những đều dơ-dáy khỏi nơi đền thánh đi. ⁶ Vì các tổ-phụ chúng ta đã phạm tội, làm đều ác trước mặt Giê-hô-va Đức Chúa Trời chúng ta, lìa-bỏ Ngài, ngoảnh mặt khỏi nơi ngự của Đức Giê-hô-va, và xây lưng lại Ngài. ⁷ Chúng lại đóng các hiên cửa, tắt các đèn, không xông hương và không dâng của-lễ thiêu tại nơi thánh cho Đức Giê-hô-va của Y-sơ-ra-ên. ⁸ Vì vậy cơn thạnh-nộ của Đức Giê-hô-va giáng trên Giu-đa và Giê-ru-sa-lem, và Ngài phó chúng vào sự khổ-sở, sự bại-hoại, và sự chê-bai, y như các ngươi đã thấy tận mắt mình. ⁹ Nầy, vì cớ ấy mà các tổ-phụ ta bị gươm ngã chết, các con trai, con gái, và vợ ta, phải bị bắt dẫn đi làm phu-tù. ¹⁰ Bây giờ, ta có ý lập giao-ước cùng Giê-hô-va Đức Chúa Trời của Y-sơ-ra-ên, để cơn thạnh-nộ Ngài lìa khỏi chúng ta. ¹¹ Hỡi các con, chớ trì-huỡn nữa, vì Đức Giê-hô-va có chọn các ngươi làm đầy-tớ Ngài, để đứng trước mặt Ngài, hầu-việc và xông hương cho Ngài.

¹² Những người Lê-vi bèn chổi dậy; về dòng Kê-át có Ma-hát, con của A-ma-sai, và Giô-ên, con trai của A-sa-ria; về dòng Mê-ra-ri có Kích, con trai Áp-đi, và A-xa-ria, con trai Giê-ha-lê-le; về dòng Ghẹt-sôn có Giô-a, con trai của Xim-ma, Ê-đen, con trai của Giô-a; ¹³ về dòng Ê-lít-sa-phan có Sim-ri và Giê-i-ên, về dòng A-sáp có Xa-cha-ri và Ma-tha-nia; ¹⁴ Về dòng Hê-man có Giê-hi-ên và Si-mê-i; về dòng Giê-đu-thun có Sê-ma-gia và U-xi-ên. ¹⁵ Chúng hiệp anh em mình lại, dọn mình cho sạch, rồi cứ theo lịnh vua truyền dạy, và lời phán của Đức Giê-hô-va, họ đi vào làm sạch đền của Đức Giê-hô-va. ¹⁶ Những thầy tế-lễ đi vào trong đền của Đức Giê-hô-va, đặng dọn nó cho sạch; phàm đều gì dơ-dáy thấy ở trong đền của Đức Giê-hô-va, họ lấy liệng ra ngoài ở nơi hành-lang của đền; rồi người Lê-vi lấy nó đem quăng ở ngoài tại trong khe Xết-rôn. ¹⁷ Ngày mồng một tháng giêng, chúng khởi việc dọn đền cho sạch; qua ngày mồng tám tháng ấy, chúng đến nơi hiên cửa của Đức Giê-hô-va; trong tám ngày họ dọn đền của Đức Giê-hô-va cho sạch; và qua ngày mười sáu tháng giêng, công-việc làm xong. ¹⁸ Chúng vào cung vua Ê-xê-chia, mà nói rằng: Chúng tôi đã dọn sạch cả đền Đức Giê-hô-va, bàn-thờ của-lễ thiêu và các đồ-dùng nó, cái bàn sắp bánh trần-thiết và các đồ-dùng nó; ¹⁹ Lại những khí-dụng mà vua A-cha quăng bỏ, trong đời người trị-vì, lúc người phạm tội, thì chúng tôi đã sắp sửa lại và dọn ra sạch; kìa, nó ở trước mặt bàn-thờ của Đức Giê-hô-va.

²⁰ Vua Ê-xê-chia dậy sớm, nhóm-hiệp các quan-trưởng trong thành, và lên đền của Đức Giê-hô-va; ²¹ đem theo bảy con bò đực, bảy con chiên đực, bảy con chiên con, và bảy con dê đực, đặng làm của-lễ chuộc tội cho nước, cho đền thánh, và cho Giu-đa. Vua biểu những thầy tế-lễ, con-cháu của A-rôn, dâng các con sinh ấy trên bàn-thờ của Đức Giê-hô-va. ²² Chúng bèn giết các con bò đực, thầy tế-lễ hứng lấy huyết mà rảy trên bàn-thờ; rồi giết các con chiên đực, và rảy huyết trên bàn-thờ; chúng cũng giết các con chiên con, và rảy huyết trên bàn-thờ. ²³ Đoạn, chúng đem các con dê đực dùng về của-lễ chuộc tội lại gần tại trước mặt vua và hội-chúng, đặt tay mình trên chúng nó, ²⁴ rồi thầy tế-lễ giết chúng nó, hứng lấy huyết rảy trên bàn-thờ đặng làm lễ chuộc tội cho cả Y-sơ-ra-ên; vì vua có dạy rằng của-lễ thiêu và của-lễ chuộc tội phải dâng lên vì cả Y-sơ-ra-ên.

²⁵ Vua đặt người Lê-vi ở trong đền Đức Giê-hô-va cầm chập-chỏa, đờn-cầm, đờn-sắt, tùy theo lệ-định của Đa-vít, của Gát, là đấng tiên-kiến của vua, và của tiên-tri Na-than; vì lệ-định ấy do nơi Đức Giê-hô-va cậy các tiên-tri Ngài mà dạy biểu. ²⁶ Các người Lê-vi đứng cầm nhạc-khí của Đa-vít, còn những thầy tế-lễ cầm còi. ²⁷ Ê-xê-chia truyền dâng của-lễ thiêu, và đương lúc khởi dâng của-lễ thiêu, thì khởi hát bài ca khen-ngợi Đức Giê-hô-va, có còi thổi và nhạc-khí của Đa-vít, vua Y-sơ-ra-ên, họa thêm. ²⁸ Cả hội-chúng thờ-lạy, người ca-hát đều hát, và kẻ thổi kèn đều thổi kèn, cho đến đã xông của-lễ thiêu đoạn. ²⁹ Khi dâng của-lễ thiêu xong, vua và các người ở với vua bèn cúi xuống thờ-lạy. ³⁰ Vả lại, vua Ê-xê-chia và các quan-trưởng biểu người Lê-vi hát ngợi-khen Đức Giê-hô-va bằng lời của Đa-vít và của A-sáp, là đấng tiên-kiến; chúng bèn hát ngợi-khen cách vui-mừng, rồi cúi đầu xuống mà thờ-lạy.

³¹ Ê-xê-chia cất tiếng nói rằng: Bây giờ các ngươi đã biệt mình riêng ra thánh cho Đức Giê-hô-va; vậy hãy đến gần, đem những hi-sinh và của-lễ cảm-tạ vào trong đền của Đức Giê-hô-va. Hội-chúng bèn dẫn đến những hi-sinh và của-lễ cảm-tạ; còn kẻ nào vui lòng thì đem dâng những của-lễ thiêu. ³² Số con sinh dùng về của-lễ thiêu mà hội-chúng đem đến là bảy mươi con bò đực, một trăm con chiên đực, và hai trăm con chiên con; họ dùng các thú đó làm của-lễ thiêu cho Đức Giê-hô-va. ³³ Cũng biệt riêng ra thánh sáu trăm con bò đực và ba ngàn con trừu. ³⁴ Song thầy tế-lễ chỉ có ít quá, không đủ lột da các con sinh dùng về của-lễ thiêu; vì vậy anh em họ, là người Lê-vi, bèn giúp-đỡ họ cho đến khi xong công-việc, và những thầy tế-lễ đã dọn mình thánh-sạch; vì người Lê-vi có lòng thành dọn mình thánh-sạch hơn những thầy tế-lễ. ³⁵ Lại cũng có nhiều của-lễ thiêu, mỡ của-lễ thù-ân, và lễ quán cặp theo mỗi của-lễ thiêu. Vậy, cuộc tế-lễ trong đền Đức Giê-hô-va đã lập lại rồi. ³⁶ Ê-xê-chia và cả dân-sự đều vui-mừng về đều Đức Chúa Trời đã sắm-sửa cho dân-sự; bởi công-việc ấy thình-lình mà làm thành.

30 ¹ Ê-xê-chia sai sứ đến cả Y-sơ-ra-ên và Giu-đa, cũng viết thơ cho người Ép-ra-im và người Ma-na-se, đòi chúng tới đền Đức Giê-hô-va, tại Giê-ru-sa-lem, đặng giữ lễ Vượt-qua cho Giê-hô-va Đức Chúa Trời của Y-sơ-ra-ên. ² Vua và các quan-trưởng cùng cả hội-chúng ở Giê-ru-sa-lem hội-nghị nhau, định dự lễ Vượt-qua trong tháng hai; ³ vì chúng không thể dự lễ trong lúc ấy, bởi số thầy tế-lễ dọn mình thánh-sạch không đủ, và dân-sự chưa nhóm lại tại Giê-ru-sa-lem. ⁴ Vua và cả hội-chúng đều lấy việc ấy làm phải; ⁵ bèn nhứt định rao truyền khắp xứ Y-sơ-ra-ên, từ Bê-e-Sê-ba cho đến Đan, khiến người ta đến dự lễ Vượt-qua của Giê-hô-va Đức Chúa Trời của Y-sơ-ra-ên, tại Giê-ru-sa-lem; vì từ lâu nay chúng không có dự lễ ấy như đã chép trong luật-lệ.

⁶ Vậy, các trạm vâng mạng đem thơ của vua và của các quan-trưởng đi khắp xứ Y-sơ-ra-ên và xứ Giu-đa, thơ rằng: Hỡi con-cháu Y-sơ-ra-ên, hãy trở lại cùng Giê-hô-va Đức Chúa Trời của Áp-ra-ham, của Y-sác, và của Y-sơ-ra-ên, hầu cho Ngài trở lại cùng những kẻ còn sót lại trong các ngươi mà được thoát khỏi tay các vua A-si-ri. ⁷ Chớ nên giống như tổ-phụ và anh em các ngươi đã phạm tội cùng Giê-hô-va Đức Chúa Trời của tổ-phụ họ, đến đỗi Ngài phó chúng vào sự hư-bại, như các ngươi đã thấy. ⁸ Bây giờ, chớ cứng cổ như tổ-phụ các ngươi; hãy giơ tay mình ra cho Đức Giê-hô-va, vào trong nơi thánh mà Ngài đã biệt riêng ra thánh đời đời, và hầu-việc Giê-hô-va Đức Chúa Trời của các ngươi, để cơn giận phừng của Ngài xây khỏi các ngươi. ⁹ Vì nếu các ngươi trở lại cùng Đức Giê-hô-va, thì anh em và con-cái của các nguơi sẽ được ơn trước mặt những kẻ bắt họ làm phu-tù, và họ sẽ được trở về trong xứ nầy; bởi Giê-hô-va Đức Chúa Trời của các ngươi có lòng nhân-từ và hay thương-xót, sẽ không xây mặt khỏi các ngươi, nếu các ngươi trở lại cùng Ngài.

¹⁰ Các trạm đi thành nầy qua thành kia, trong khắp xứ Ép-ra-im, Ma-na-se, và cho đến đất Sa-bu-lôn; song người ta chê-cười nhạo-báng chúng. ¹¹ Dầu vậy, cũng có mấy người trong A-se, Ma-na-se, và Sa-bu-lôn chịu hạ mình xuống và đến Giê-ru-sa-lem. ¹² Đức Chúa Trời cũng cảm-động người Giu-đa, đồng lòng vâng mạng-lịnh của vua và các quan-trưởng đã truyền ra, theo lời của Đức Giê-hô-va.

¹³ Tháng hai, có nhiều người nhóm lại tại Giê-ru-sa-lem, một hội rất đông-đảo, đặng giữ lễ bánh không men. ¹⁴ Chúng chổi dậy, cất hết các bàn-thờ ở trong Giê-ru-sa-lem, và những bình đốt hương, rồi đem liệng nó trong khe Xết-rôn. ¹⁵ Ngày mười bốn tháng hai, người ta giết con sinh về lễ Vượt-qua; còn những thầy tế-lễ và người Lê-vi, thì lấy làm hổ-thẹn, bèn dọn mình thanh-sạch, và đem những của-lễ thiêu vào trong đền Đức Giê-hô-va. ¹⁶ Chúng đều đứng trong chỗ mình, theo thường-lệ đã định trong luật-pháp của Môi-se, người của Đức Chúa Trời; và những thầy tế-lễ nhận lấy huyết nơi tay người Lê-vi mà rảy ra. ¹⁷ Trong hội-chúng còn nhiều người chưa dọn mình thanh-sạch; vì vậy người Lê-vi phải giết dâng con sinh về lễ Vượt-qua thế cho mỗi người không thanh-sạch, để làm họ nên thanh-sạch cho Đức Giê-hô-va. ¹⁸ Vì trong dân-sự, nhứt là trong dân Ép-ra-im, Ma-na-se, Y-sa-ca, và Sa-bu-lôn có nhiều người không dọn mình thanh-sạch, lại ăn lễ Vượt-qua, chẳng theo lệ đã chép; vì Ê-xê-chia có cầu-nguyện cho chúng, mà rằng: ¹⁹ Nguyện Đức Giê-hô-va là Đấng nhân-từ, tha tội cho những người đã hết lòng tìm-kiếm Giê-hô-va Đức Chúa Trời của tổ-phụ họ, mặc dầu không theo lệ tẩy-uế của đền thánh mà dọn mình cho thanh-sạch. ²⁰ Đức Giê-hô-va dủ nghe lời cầu-nguyện của Ê-xê-chia và chữa lành cho dân-sự.

²¹ Những người Y-sơ-ra-ên ở tại Giê-ru-sa-lem giữ lễ bánh không men trong bảy ngày cách vui-vẻ; người Lê-vi và những thầy tế-lễ ngày nầy sang ngày kia, dùng nhạc-khí hát mừng ngợi-khen Đức Giê-hô-va. ²² Ê-xê-chia nói an-ủi lòng những người Lê-vi thông-sáng hiểu biết cuộc thờ-phượng Đức Giê-hô-va. Chúng ăn lễ trong bảy ngày, dâng những của-lễ thù-ân, và cảm-tạ Giê-hô-va Đức Chúa Trời của tổ-phụ mình.

²³ Cả hội-chúng bèn quyết-định giữ lễ thêm bảy ngày; rồi chúng vui-vẻ giữ thêm bảy ngày nữa. ²⁴ Vì Ê-xê-chia, vua Giu-đa, đã ban cho hội-chúng một ngàn con bò đực và bảy ngàn con chiên; các quan-trưởng cũng ban cho hội-chúng một ngàn con bò đực và mười ngàn con chiên; lại có nhiều thầy tế-lễ dọn mình ra thanh-sạch. ²⁵ Cả hội-chúng Giu-đa với những thầy tế-lễ, người Lê-vi, và hội-chúng đến từ Y-sơ-ra-ên, cùng những người ngoại-bang, kẻ thì kiều-ngụ trong xứ Y-sơ-ra-ên, người thì kiều-ngụ trong xứ Giu-đa, thảy đều vui-mừng. ²⁶ Ấy vậy, ở Giê-ru-sa-lem có sự vui-mừng cả-thể; vì từ đời Sa-lô-môn, con trai Đa-vít, vua Y-sơ-ra-ên, tại thành Giê-ru-sa-lem chẳng có sự gì như vậy. ²⁷ Đoạn, những thầy tế-lễ và người Lê-vi đứng dậy chúc phước cho dân-sự; tiếng của chúng được nhậm, lời cầu-nguyện chúng thấu đến nơi ngự thánh của Đức Giê-hô-va trên các từng trời.

31 ¹ Khi các việc ấy đã xong, những người Y-sơ-ra-ên có mặt tại đó đi ra các thành Giu-đa, đập bể những trụ-thờ, đánh đổ các thần A-sê-ra, phá-dỡ những nơi cao, và các bàn-thờ trong khắp đất Giu-đa, Bên-gia-min, Ép-ra-im, và Ma-na-se, cho đến khi đã phá-hủy hết thảy. Đoạn, hết thảy dân Y-sơ-ra-ên ai nấy đều trở về thành mình, về nơi sản-nghiệp mình.

² Ê-xê-chia lập lại các ban-thứ của những thầy tế-lễ và của người Lê-vi, tùy theo phần-việc của mỗi người, đặng dâng của-lễ thiêu và của-lễ thù-ân, đặng phụng-sự, cảm-tạ, và hát ngợi-khen Chúa tại nơi các cửa trại của Đức Giê-hô-va. ³ Người cũng định phần vua phải lấy trong tài-sản mình đặng dùng làm của-lễ thiêu về buổi sớm-mai và buổi chiều, cùng dùng về những của-lễ thiêu trong ngày sa-bát, ngày mồng một, và trong các ngày lễ trọng-thể, y như đã chép trong luật-pháp của Đức Giê-hô-va. ⁴ Người cũng truyền cho dân-sự ở tại Giê-ru-sa-lem, phải cung-cấp phần của những thầy tế-lễ và người Lê-vi, hầu cho chúng chuyên lo gìn-giữ luật-pháp của Đức Giê-hô-va. ⁵ Khi chỉ-dụ của vua mới truyền ra, thì dân Y-sơ-ra-ên đem đến rất nhiều sản-vật đầu mùa về ngũ-cốc, rượu, dầu, mật, và những thổ-sản khác; chúng đem đến một phần mười của mọi vật thật rất nhiều. ⁶ Người Y-sơ-ra-ên và người Giu-đa ở trong các thành xứ Giu-đa, cũng đều đem đến nộp một phần mười về bò và chiên, cùng một phần mười về các vật đã biệt riêng ra thánh cho Giê-hô-va Đức Chúa Trời của chúng, rồi để ra từng đống. ⁷ Tháng thứ ba, chúng khởi gom lại từng đống, và qua đến tháng bảy mới xong. ⁸ Khi Ê-xê-chia và các quan-trưởng đến, thấy các đống ấy, thì ngợi-khen Đức Giê-hô-va, và chúc phước cho dân Y-sơ-ra-ên của Ngài. ⁹ Ê-xê-chia hỏi-thăm những thầy tế-lễ và người Lê-vi về tích những đống ấy. ¹⁰ A-xa-ria, thầy tế-lễ cả về dòng Xa-đốc, thưa lại cùng người mà rằng: Từ khi dân-sự khởi đem lễ-vật vào trong đền Đức Giê-hô-va, thì chúng tôi có ăn được đủ, và còn dư lại nhiều; vì Đức Giê-hô-va đã ban phước cho dân-sự Ngài; còn số nhiều nầy, ấy là phần dư lại.

¹¹ Ê-xê-chia truyền dọn-dẹp các phòng trong đền Đức Giê-hô-va; người ta bèn dọn-dẹp, ¹² rồi đem vào cách ngay-thẳng các lễ-vật, thuế một phần mười, và các vật thánh. Cô-na-nia, người Lê-vi, cai-quản những vật ấy, và Si-mê-i, em người,làm phó; ¹³ còn Giê-hi-ên, A-xa-xia, Na-hát, A-sa-ên, Giê-ri-mốt, Giô-sa-bát, Ê-li-ên, Gít-ma-kia, Ma-hát, và Bê-na-gia, đều làm kẻ coi-sóc dưới quyền Cô-na-nia và Si-mê-i, em người, cứ theo lịnh của vua Ê-xê-chia và A-xa-ria, là người cai-trị đền Đức Chúa Trời. ¹⁴ Cô-rê, con trai của Dim-na, người Lê-vi, là kẻ giữ cửa phía đông, được đặt cai-quản các lễ-vật lạc-ý dâng cho Đức Chúa Trời, đặng phân-phát các lễ-vật dâng cho Đức Giê-hô-va và những vật rất thánh. ¹⁵ Dưới tay người có Ê-đen, Min-gia-min, Giê-sua, Sê-ma-gia, A-ma-ria, và Sê-ca-nia, ở trong các thành thầy tế-lễ, đặng phân-phát lễ-vật ấy cách công-bình cho anh em mình, hoặc nhỏ hay lớn, theo ban-thứ của họ. ¹⁶ Ngoại trừ những nam-đinh đã biên tên vào gia-phổ từ ba tuổi sắp lên, tức những kẻ theo ban-thứ mình mà vào đền Đức Giê-hô-va đặng phục-sự trong chức mình, làm việc ngày nào theo ngày nấy; ¹⁷ lại phân-phát cho những thầy tế-lễ đã theo tông-tộc mình mà ghi tên vào gia-phổ, và cho người Lê-vi từ hai mươi tuổi sắp lên, tùy theo chức-phận và ban-thứ của họ; ¹⁸ cùng phân-phát cho hết thảy con nhỏ của họ, vợ họ, con trai và con gái họ, tức cả hội-chúng đã ghi tên vào gia-phổ; vì chúng thành-tín biệt mình riêng ra đặng nên thánh. ¹⁹ Còn về con-cháu A-rôn, tức là những thầy tế-lễ ở trong đồng-ruộng, rải-rác nơi địa-hạt các thành của họ, thì có đặt trong mỗi thành những người gọi từng tên, đặng phân-phát phần cho hết thảy người nam trong những thầy tế-lễ và cho những kẻ trong vòng người Lê-vi đã ghi tên vào gia-phổ.

²⁰ Trong khắp Giu-đa, Ê-xê-chia làm như vậy. Người làm những đều lành, ngay-thẳng và chơn-thành, tại trước mặt Giê-hô-va Đức Chúa Trời của người. ²¹ Trong các việc người làm, hoặc quản-lý sự phục-dịch nơi đền của Đức Chúa Trời, hoặc theo luật-pháp hay là điều-răn đặng tìm-kiếm Đức Chúa Trời của người, thì người hết lòng mà làm, và được hanh-thông.