Ê-xơ-tê và Lễ Phu-rim

Với việc đền thờ giờ đã hoàn thành, người dân Y-sơ-ra-ên có thể tự do thực hiện công việc phục hồi đất đai và tái thiết các công trình khác trong các thành phố. Quá trình tái định cư rất vất vả, và sẽ mất thêm 60 năm nữa để khôi phục lại trình độ văn minh mà quốc gia từng có.

Trong thời gian này, Đa-ri-út đã hoàn toàn chinh phục Ai Cập, nhưng giống như với Y-sơ-ra-ên, ông đã cho phép cuộc sống ở Ai Cập tiếp tục khá bình thường. Khi Đa-ri-út qua đời vào năm 486 TCN, ông được thay thế bởi con trai Xéc-xe I. Xéc-xe không chia sẻ các chính sách khoan dung của cha và ông nội mình. Ông xúc phạm người Ai Cập và Hy Lạp thông qua các biện pháp đàn áp, và thậm chí còn xúc phạm cả đất nước mình bằng việc áp đặt thuế khóa cao và phá hủy tượng thần Ma-đút. Chưa rõ loại mối quan hệ nào mà Xéc-xe có với Y-sơ-ra-ên ngay từ đầu, nhưng dường như ông không có sự thù địch đặc biệt nào với người Do Thái. Vẫn còn nhiều người Do Thái trong nước của ông và, mặc dù họ có kẻ thù ở đó, nhưng không có sự phản đối chính thức nào rõ ràng.

Nếu Xéc-xe là vị vua được đề cập trong các ghi chép khác với tên A-suê-ru (và có sự bất đồng đáng kể về vấn đề này), thì chính trong triều đại của ông, một trong những câu chuyện hấp dẫn nhất trong toàn bộ lịch sử Do Thái đã diễn ra. Đó là câu chuyện về âm mưu tại hoàng cung ở Su-sơ. Có âm mưu và phản âm mưu. Có căng thẳng và nguy hiểm, và những bước ngoặt bất ngờ của sự quan phòng. Và việc tiêu diệt cuối cùng của kẻ phản diện thì vô cùng trớ trêu. Đó là một câu chuyện tuyệt vời đến mức không nên bị hư hỏng bởi bất kỳ sự tóm tắt trước nào. Đủ để nói rằng nó diễn ra trong khoảng thời gian mười năm (có thể bắt đầu vào năm 483 TCN, năm thứ ba của triều đại Xéc-xe), và có một cô gái Do Thái xinh đẹp tên Ê-xơ-tê, người cha nuôi là Mạc-đô-chê, kẻ thù độc ác Ha-man, và chính nhà vua.

1 ¹ Xảy trong đời vua A-suê-ru, — tức A-suê-ru kia mà cai-trị trên một trăm hai mươi bảy tỉnh, từ Ấn-độ cho đến Ê-thi-ô-bi, — ² khi vua ngự ngôi vương-quốc tại Su-sơ, kinh-đô người, ³ nhằm năm thứ ba đời trị-vì mình, người bày ra một bữa tiệc-yến cho hết thảy quan-trưởng và thần-bộc mình. Đạo-binh nước Phe-rơ-sơ và Mê-đi, các bực sang-trọng cùng các quan cai của hàng tỉnh đều ở trước mặt người. ⁴ Trong nhiều ngày, tức trong một trăm tám mươi ngày, người bày-tỏ sự giàu-có sang-trọng của nước và sự oai-nghi rực-rỡ của người.

⁵ Khi các ngày đó đã qua rồi, vua bày đãi hết thảy dân-sự đương có ở tại kinh-đô Su-sơ, hoặc lớn hay nhỏ, một cuộc tiệc-yến bảy ngày, tại nơi hành-lang của thượng-uyển (Vườn của vua). ⁶ Tư bề có treo màn-trướng sắc trắng, xanh lá cây, và xanh da trời, dùng dây gai màu trắng và màu tím cột vào vòng bạc và trụ cẩm-thạch; các giường sập bằng vàng và bạc, đặt trên nền lót cẩm-thạch đỏ và trắng, ngọc-phụng và cẩm-thạch đen. ⁷ Người ta đãi uống bằng chén vàng, những chén nhiều thứ khác nhau, và có ngự-tửu (Rượu của vua dùng) rất nhiều, cho xứng-đáng theo bực giàu-sang của vua. ⁸ Người ta uống rượu tùy theo lịnh truyền chẳng ai ép phải uống; vì vua đã truyền các thần-tể cung-điện hãy làm tùy ý của mỗi người muốn. ⁹ Hoàng-hậu Vả-thi cũng đãi một bữa tiệc cho các người nữ tại cung vua A-suê-ru.

¹⁰ Qua ngày thứ bảy, vua uống rượu hứng lòng rồi, bèn truyền cho Mê-hu-man, Bít-tha, Hạt-bô-na, Biếc-tha, A-bác-tha, Xê-thạt và Cạt-cách, tức bảy hoạn-quan hầu-chực vua A-suê-ru, ¹¹ dẫn hoàng-hậu Vả-thi đến trước mặt vua, đội mão triều hoàng-hậu, đặng tỏ ra phết lịch-sự của bà cho dân-sự và cho các quan-trưởng xem thấy; vì tướng mạo bà rất tốt-đẹp. ¹² Nhưng hoàng-hậu Vả-thi không khứng đến theo mạng của vua truyền bởi các hoạn-quan. Vua bèn nổi giận-dữ, phát nóng-nả trong lòng.

^{13 – 15} Vả, thường khi vua có sự gì, bèn hỏi bàn các người rõ luật thông pháp. Những quan kế-cận vua hơn hết là Cạt-sê-na, Sê-thạt, Át-ma-tha, Ta-rê-si, Mê-re, Mạt-sê-na, Mê-mu-can, tức bảy quan-trưởng của nước Phe-rơ-sơ và Mê-đi, thường thấy mặt vua và ngồi bực cao nhứt trong nước. Bấy giờ vua hỏi chúng rằng: Hoàng-hậu Vả-thi chẳng có vâng theo mạng của vua A-suê-ru cậy các hoạn-quan truyền cho; vậy thì theo luật-pháp chúng ta phải xử bà thể nào? ¹⁶ Mê-mu-can thưa trước mặt vua và các quan-trưởng rằng: Vả-thi chẳng những làm mất lòng vua mà thôi, nhưng lại hết thảy những quan-trưởng, và dân-sự ở trong các tỉnh của vua A-suê-ru; ¹⁷ vì việc nầy đồn ra trong các người nữ, khiến họ khinh-bỉ chồng mình, nói rằng vua A-suê-ru có biểu dẫn hoàng-hậu Vả-thi đến trước mặt vua, mà nàng không có đến. ¹⁸ Ngày nay, các vợ quan-trưởng Phe-rơ-sơ và Mê-đi mà đã hay việc hoàng-hậu đã làm, cũng sẽ nói một cách với chồng mình, rồi sẽ có lắm đều khinh-bỉ và cơn giận. ¹⁹ Nếu đẹp ý vua, khá giáng chiếu-chỉ, chép vào trong sách luật-pháp của nước Phe-rơ-sơ và Mê-đi, chẳng hề hay đổi đặng, rằng Vả-thi sẽ chẳng còn vào đến trước mặt vua A-suê-ru nữa; vua khá ban vị hoàng-hậu của Vả-thi cho một người khác tốt hơn nàng. ²⁰ Khi chiếu-chỉ của vua làm đã được truyền khắp trong nước vua, vì nước thật rộng lớn, thì các người vợ tất phải tôn-kính chồng mình, từ người sang-trọng cho đến kẻ nhỏ-hèn. ²¹ Lời nầy đẹp ý vua và các quan-trưởng; vua bèn làm theo lời của Mê-mu-can đã luận, ²² hạ chiếu cho các tỉnh của vua, theo chữ và tiếng của mỗi tỉnh mỗi dân, mà bảo rằng mỗi người đờn-ông phải làm chủ của nhà mình, và lấy tiếng bổn-xứ mình mà dạy-biểu.

2 ¹ Sau các việc ấy, khi cơn thạnh-nộ vua A-suê-ru đã nguôi lại, thì người bèn nhớ lại Vả-thi, và việc nàng đã làm, cùng sự đã chỉ-định cho nàng. ² Các cận-thần vua thưa rằng: Khá tìm cho vua những nữ đồng-trinh tốt-đẹp; ³ và xin vua hãy sai-khiến những quan đi khắp các tỉnh của nước vua, nhóm-hiệp hết thảy nữ đồng-trinh tốt-đẹp, đến Su-sơ, là kinh-đô, dẫn vào hậu-cung, và giao-phó cho Hê-gai, hoạn-quan của vua, thái-giám những cung-phi; rồi phát cho chúng những hương-phẩm cần dùng cho sự tẩy-uế; ⁴ hễ con gái trẻ nào được đẹp lòng vua, khá lập làm hoàng-hậu thế cho Vả-thi. Lời ấy đẹp lòng vua; vua bèn làm như vậy.

⁵ Ở tại kinh-đô Su-sơ, có một người Giu-đa, tên là Mạc-đô-chê, con trai của Giai-rơ, cháu của Si-mê-i, chắt của Kích, người Bên-gia-min; ⁶ người bị bắt dẫn khỏi Giê-ru-sa-lem với những kẻ bị bắt làm phu-tù đồng một lượt với Giê-cô-nia, vua Giu-đa, mà Nê-bu-cát-nết-sa, vua Ba-by-lôn, đã bắt làm phu-tù. ⁷ Người bảo-dưỡng Ha-đa-sa (tức là Ê-xơ-tê) con gái của cậu mình, vì nàng không có cha mẹ. Người thiếu-nữ ấy là tốt-tươi hình-dạng, đẹp-đẽ dung-nhan. Vậy, khi cha mẹ nàng đã qua đời rồi, Mạc-đô-chê nhận nàng làm con gái mình. ³ Xảy ra khi mạng-lịnh của vua và chiếu-chỉ người đã được rõ biết, khi có nhiều con gái trẻ đã nhóm-hiệp tại kinh-đô Su-sơ, giao phó cho Hê-gai chưởng-quản, thì Ê-xơ-tê cũng được đem đến cung vua, giao-phó cho Hê-gai, quan thái-giám các cung-phi. ⁹ Con gái trẻ đó đẹp lòng Hê-gai và được ơn trước mặt người; người lật-đật ban cho nàng những hương-phẩm cần dùng sự tẩy-uế, và những vật nhựt dụng của nàng, cùng cấp cho nàng bảy con gái tơ chọn lấy trong cung vua; đoạn Hê-gai dời nàng với các con gái tơ vào trong một cái phòng tốt nhứt của cung phi-tần. ¹⁰ Ê-xơ-tê chẳng tỏ ra dân mình và quê-hương mình; vì Mạc-đô-chê có dặn nàng đừng tỏ ra cho ai biết. ¹¹ Mỗi ngày, Mạc-đô-chê đi dạo chơi trước sân của cung các phi-tần, để cho biết Ê-xơ-tê có bằng-yên chăng, và nàng sẽ ra thể nào.

¹² Mỗi con gái trẻ chiếu theo lệ định mà dọn mình cho tinh-sạch trong mười hai tháng: sáu tháng dùng dầu một-dược, sáu tháng dùng thuốc thơm, cùng những hương-phẩm cần dùng về sự tẩy-uế. Sau kỳ ấy đã mãn rồi, mỗi con gái trẻ theo phiên-thứ mà đến cùng vua A-suê-ru. ¹³ Họ vào chầu vua như vầy: Phàm vật gì nàng muốn đem theo từ cung phi-tần đến cung-điện vua, thì họ liền ban cho. ¹⁴ Buổi tối thì nàng đi đến, còn sớm-mai trở về hầu-cung thứ nhì, có Sa-ách-ga là hoạn-quan của vua, thái-giám các phi-tần, coi-sóc. Nàng không hề vào cùng vua nữa, miễn là nàng đẹp ý vua, và được vua đòi tên mình.

¹⁵ Khi phiên Ê-xơ-tê, con gái của A-bi-hai, cậu của Mạc-đô-chê, là người đã nhận nàng làm con, đã đến để đi vào cùng vua, thì nàng chẳng cầu-xin gì hết, ngoại trừ đều Hê-gai, hoạn-quan vua, thái-giám các phi-tần, đã định cho. Ê-xơ-tê được ơn trước mặt mọi người thấy nàng. ¹⁶ Ấy vậy, Ê-xơ-tê được đưa đến cùng vua A-suê-ru trong cung vua, nhằm tháng mười (là tháng Tê-bết) năm thứ bảy đời người trị-vì. ¹⁷ Vua thương-mến Ê-xơ-tê nhiều hơn các cung-nữ khác, và nàng được ơn tại trước mặt vua hơn những nữ đồng-trinh; vua đội mão triều-thiên trên đầu nàng, và lập nàng làm hoàng-hậu thế cho Vả-thi. ¹⁸ Đoạn, vua bày một tiệc lớn đãi các quan-trưởng và thần-bộc mình, tức tiệc-yến của bà Ê-xơ-tê; vua rộng tha thuế cho các tỉnh, và ban thưởng xứng-đáng theo bực giàu-sang của vua.

¹⁹ Khi các nữ đồng-trinh hiệp lại lần thứ nhì, thì Mạc-đô-chê ngồi ở nơi cửa vua. ²⁰ Ê-xơ-tê, y như lời Mạc-đô-chê đã dặn mình, không tỏ cho ai biết quê-hương và tông-tộc mình; vì Ê-xơ-tê làm theo đều Mạc-đô-chê dặn nàng, như khi nàng còn được bảo-dưỡng nơi nhà người. — ²¹ Trong các ngày đó, Mạc-đô-chê đương ngồi nơi cửa vua, có hai hoạn-quan của vua, trong bọn kẻ giữ cửa, là Bích-than và Thê-rết, nổi giận toan mưu tra tay vào vua A-suê-ru. ²² Việc ấy thấu đến Mạc-đô-chê biết, người học lại cho hoàng-hậu Ê-xơ-tê, bà Ê-xơ-tê nhơn tên Mạc-đô-chê tâu lại cho vua. ²³ Người ta bèn tra-hạch việc đó, thấy quả thật như vậy, rồi cả hai đều bị treo nơi cây hình; đoạn họ chép đều đó trong sách sử-ký tại trước mặt vua.

3 ¹ Sau các việc ấy, vua A-suê-ru thăng chức cho Ha-man, con trai của Ham-mê-đa-tha, người A-gát, và làm nổi danh người, đặt ngôi người trên các quan-trưởng ở cung vua. ² Hết thảy thần-bộc ở tại nơi của vua đều cúi xuống lạy Ha-man; vì về phần người, vua đã truyền bảo như vậy. Nhưng Mạc-đô-chê không cúi xuống, cũng không lạy người. ³ Các thần-bộc ở nơi cửa vua bèn nói với Mạc-đô-chê rằng: Cớ sao ông phạm mạng vua? ⁴ Xảy vì chúng nói với người ngày nầy qua ngày kia, mà người chẳng khứng nghe đến, thì chúng cáo cho Ha-man hay, đặng thử xem sự tình của Mạc-đô-chê có thắng chăng, vì người đã tỏ cho chúng rằng mình là người Giu-đa. ⁵ Khi Ha-man thấy Mạc-đô-chê không cúi xuống và không lạy mình bèn nổi giận-dữ. ⁶ Người ta đã học cho Ha-man biết Mạc-đô-chê là người Giu-đa, nên người cho sự tra tay trên một mình Mạc-đô-chê là một sự nhỏ-mọn, người bèn tìm mưu giết hết thảy dân Giu-đa, là tông-tộc của Mạc-đô-chê, ở trong toàn nước A-suê-ru.

⁷ Tháng giêng là tháng Ni-san, năm thứ mười hai đời vua A-suê-ru, người ta bỏ Phu-rơ, nghĩa là bỏ thăm, mỗi ngày mỗi tháng, tại trước mặt Ha-man, cho đến tháng mười hai, là tháng A-đa. ⁸ Ha-man tâu với vua A-suê-ru rằng: Có một dân-tộc tản-mản, tải-rác ra giữa các dân-tộc trong những tỉnh của nước vua: luật-pháp của chúng nó khác hơn luật-pháp của các dân khác; lại chúng nó cũng không tuân theo luật-pháp của vua; dung chúng nó chẳng tiện cho vua. ⁹ Nếu đều đó vừa ý vua, khá giáng chiếu-chỉ truyền tuyệt-diệt chúng nó đi; rồi tôi sẽ cân mười ngàn ta-lâng bạc phó vào tay những quan đốc-tư để đem vào kho vua. ¹⁰ Vua bèn cổi chiếc nhẫn khỏi tay mình, trao cho Ha-man, con trai Ham-mê-đa-tha, người A-gát, kẻ cừu-địch dân Giu-đa. ¹¹ Vua nói với Ha-man rằng: Bạc đã ban cho ngươi, dân-sự cũng phó cho ngươi, để làm đều chi mặc ý ngươi.

¹² Tháng giêng, ngày mười ba, thì đòi những thầy thơ-ký của vua đến; rồi tùy theo mọi đều Ha-man truyền dặn, người ta nhơn danh A-suê-ru viết chiếu cho các quan trấn-thủ của vua, cho các quan cai-quản mỗi tỉnh, và cho trưởng-tộc của mỗi dân-tộc, tỉnh nào dùng chữ nấy, dân-tộc nào theo thổ-âm nấy; đoạn họ lấy chiếc nhẫn của vua mà đóng ấn. ¹³ Rồi họ gởi các thơ bởi lính trạm cho các tỉnh của vua, đặng dạy-biểu rằng nhằm ngày mười ba tháng mười hai, tức là tháng A-đa, phải trừ-diệt, giết chết và làm cho hư-mất hết thảy dân Giu-đa trong một ngày đó, vô-luận người già kẻ trẻ, con nhỏ hay là đờn-bà, và cướp-giựt tài-sản của chúng nó. ¹⁴ Để cho chiếu-chỉ được tuyên-bố trong mỗi tỉnh, có bổn sao-lục đem rao cho các dân-tộc biết, hầu cho chúng đều sẵn-sàng về ngày đó. ¹⁵ Các lính trạm vâng lịnh vua vội-vàng đi ra. Chiếu-chỉ nầy cũng truyền ra tại kinh-đô Su-sơ. Đoạn, vua và Ha-man ngồi lại uống rượu, còn thành Su-sơ đều hoảng-kinh.

4 ¹ Vả, khi Mạc-đô-chê biết hết mọi đều ấy, bèn xé áo mình, mặc lấy một cái bao và phủ tro, rồi đi ra giữa thành, lấy tiếng lớn kêu khóc cách cay-đắng. ² Người cũng đi đến tận trước cửa vua; vì ai mặc cái bao, bị cấm không cho vào cửa của vua. ³ Phàm trong mỗi tỉnh, nơi nào mạng-lịnh vua và chiếu-chỉ người đã đến, thì trong dân Giu-đa bèn có sự thảm-sầu, kiêng-cữ ăn, khóc-lóc, và kêu-van; lại có nhiều người lấy bao và tro làm giường mình.

⁴ Các nàng hầu bà Ê-xơ-tê và những hoạn-quan bà đều đến thuật lại sự ấy cho bà; hoàng-hậu bèn buồn-rầu lắm, gởi quần-áo cho Mạc-đô-chê mặc, để lột bao khỏi mình người; nhưng người không khứng nhận. ⁵ Bấy giờ bà Ê-xơ-tê gọi Ha-thác, một hoạn-quan của vua, mà vua đã đặt hầu-chực bà, rồi biểu người đi đến Mạc-đô-chê hỏi cho biết có việc gì, và nhân sao đã có vậy. ⁶ Ha-thác bèn đi ra đến Mạc-đô-chê tại nơi phố thành ở trước cửa vua. ⁷ Mạc-đô-chê thuật lại mọi đều đã xảy đến mình, và số bạc Ha-man đã hứa đóng vào kho vua đặng có phép tuyệt-diệt dân Giu-đa. ⁸ Người cũng đưa cho hoạn-quan một bổn sao-lục chiếu-chỉ đã truyền ra tại Su-sơ đặng tuyệt-diệt dân Giu-đa, để hoạn-quan chỉ cho bà Ê-xơ-tê xem và biết, cùng biểu người khuyên bà vào cùng vua, trước mặt vua nài-xin ơn vua và cầu-khẩn giùm cho dân-tộc mình. ⁹ Ha-thác bèn trở về thuật lại cho bà Ê-xơ-tê mọi lời của Mạc-đô-chê. ¹⁰ Bấy giờ bà Ê-xơ-tê nói với Ha-thác, và sai người nói lại với Mạc-đô-chê rằng: ¹¹ Các thần-bộc và dân-chúng các tỉnh của vua đều biết rằng hễ ai, bất luận nam hay nữ, vào cùng vua tại nội-viện, mà không được lịnh vời, thì ai đó theo luật đã định tất phải bị xử-tử đi, miễn là được vua giơ cây phủ-việt vàng ra, thì mới sống; nhưng đã ba mươi ngày rày tôi không được vời vào cung vua.

¹² Người ta thuật lại cho Mạc-đô-chê các lời của bà Ê-xơ-tê. ¹³ Mạc-đô-chê biểu đáp lại cùng bà Ê-xơ-tê rằng: Chớ thầm tưởng rằng ở trong cung vua, ngươi sẽ được thoát khỏi phải hơn mọi người Giu-đa khác; ¹⁴ vì nếu ngươi làm thinh trong lúc nầy đây, dân Giu-đa hẳn sẽ được tiếp-trợ và giải-cứu bởi cách khác, còn ngươi và nhà cha ngươi đều sẽ bị hư-mất; song nào ai biết rằng chẳng phải vì cớ cơ-hội hiện lúc nầy mà ngươi được vị hoàng-hậu sao? ¹⁵ Bà Ê-xơ-tê bèn biểu đáp lại cùng Mạc-đô-chê rằng: ¹⁶ Hãy đi nhóm-hiệp các người Giu-đa ở tại Su-sơ, rồi hãy vì tôi kiêng-cữ ăn trong ba ngày và đêm, chớ ăn hay uống gì hết; tôi và các nàng hầu tôi cũng sẽ kiêng-cữ ăn nữa; như vậy, tôi sẽ vào cùng vua, là việc trái luật-pháp; nếu tôi phải chết thì tôi chết. ¹⁷ Mạc-đô-chê bèn đi, và làm theo mọi đều bà Ê-xơ-tê đã dặn-biểu mình.