Giê-rê-mi – Tiên tri Than khóc

Làm thế nào một người trở thành tiên tri của Chúa? Mặc dù thường là thông qua đào tạo, nhưng điều này không phải là trường hợp với một số tôi tớ xuất sắc nhất của Chúa. Từ Sa-mu-ên đến Ê-li-sê đến A-mốt cũng như các tiên tri khác, mô hình luôn giống nhau: Chúa trực tiếp kêu gọi các tiên tri của Ngài đến chức vụ đặc biệt. Vì vậy, không có gì đáng ngạc nhiên khi một số tiên tri đặc biệt này miễn cưỡng nhận trách nhiệm lãnh đạo đạo đức mà họ hiếm khi được đánh giá cao và, thường xuyên hơn, thực sự bị bách hại.

Một ví dụ về cách Chúa kêu gọi các tiên tri của Ngài, và đôi khi họ chỉ đáp lại với sự miễn cưỡng lớn, được thấy trong lời kêu gọi Giê-rê-mi vào năm 626 tr.C. Trong sự công bằng đối với Giê-rê-mi, ông có thể có lý do chính đáng để miễn cưỡng: Vào thời điểm được kêu gọi, ông vẫn còn là một thanh niên, mặc dù tuổi chính xác không được biết. Và nếu ông biết chính xác bao nhiều sự đối kháng, bách hại và sự từ chối cá nhân mà ông sẽ phải đối mặt trong 50 năm tiếp theo, ông có thể đã cố gắng thoát khỏi lời kêu gọi của mình, giống như Giô-na đã làm.

Nhưng Chúa kêu gọi Giê-rê-mi qua hai khải tượng. Cái đầu tiên là một cành cây hạnh nhân, qua đó, thông qua một trò chơi chữ, Chúa giải thích rằng Ngài đang “canh giữ” việc thực hiện mục đích của Ngài trên đất. (Từ tiếng Do Thái có nghĩa là “canh giữ” nghe giống như từ tiếng Do Thái có nghĩa là cây hạnh nhân.) Khải tượng thứ hai là về một nồi nước sôi, đó là một biểu tượng phương Đông về chiến tranh dữ dội. Qua biểu tượng đó, Chúa tiết lộ cho Giê-rê-mi về sự hủy diệt sẽ đến từ phương bắc – đó là, cuộc xâm lược của Ba-by-lôn. Chúa nói với Giê-rê-mi rằng sứ mệnh của ông là một mặt phải mang lại sự quở trách và phán xét, mặt khác là sự khuyến khích. Cuối cùng, Chúa hứa sẽ ở cùng với Giê-rê-mi qua những thử thách cá nhân mà ông sẽ phải đối mặt.

Có thể là những cuộc bách hại mà Giê-rê-mi sẽ phải trải qua sẽ là kết quả của thời đại mà ông đang tiên tri. Khi ông bắt đầu chức vụ, cảnh báo về nguy cơ quốc gia sắp sửa xảy ra, Giu-đa đang yên nghỉ một cách thỏa mãn trong một thời kỳ hòa bình bất thường và sắp trải qua một thời kỳ ngắn ngủi phục hưng tâm linh. Trong khi Giê-rê-mi đang tiên đoán sự sụp đổ của Giê-ru-sa-lem, thông điệp phổ biến của các thầy tế lễ và tiên tri giả là “hòa bình, hòa bình.” Đương nhiên dân chúng thích tin vào lời nói lạc quan hơn, và vì vậy họ quay lưng lại với tiên tri của sự hủy diệt. Ít ai nhận ra rằng tình hình chính trị đang thay đổi nhanh chóng. Ngay trong năm Giê-rê-mi được kêu gọi, Na-bu-cô-đô-nô-so sẽ nổi loạn chống lại A-si-ri và thiết lập đế chế Tân Ba-by-lôn. Trong vòng 15 năm, Ni-ni-ve sẽ rơi vào tay liên minh Mê-đi-Ba-tư, và bảy năm sau đó A-si-ri, Ba-by-lôn, và Ai Cập sẽ đụng độ tại Cạc-kê-mít, với Na-bu-cô-đô-nô-so của Ba-by-lôn xuất hiện như người chiến thắng. Trong suốt quá trình đó, Giu-đa sẽ đứng trong tình trạng nguy hiểm liên tục, và công việc vô ơn của Giê-rê-mi sẽ là mang thông điệp phán xét và sự yếu đuối quốc gia đến với một dân tộc không muốn nghe điều đó. Thật là một trách nhiệm to lớn đối với người thanh niên này từ thị trấn nhỏ A-na-tốt, cách Giê-ru-sa-lem vài dặm về phía đông bắc! Ông phải kinh ngạc biết bao khi biết rằng mình đã được chọn cho sứ mệnh đặc biệt này trước khi sinh ra!

1 ¹ Lời của Giê-rê-mi, con trai Hinh-kia, một trong các thầy tế-lễ ở A-na-tốt, xứ Bên-gia-min. ² Có lời Đức Giê-hô-va phán cùng người trong đời Giô-si-a, con trai A-môn, vua Giu-đa, năm thứ mười ba đời vua ấy; ³ lại có phán cùng người trong đời Giê-hô-gia-kim, con trai Giô-si-a, vua Giu-đa, cho đến cuối năm thứ mười một đời vua Sê-đê-kia, con trai Giô-si-a, vua Giu-đa, tức là năm mà Giê-ru-sa-lem bị bắt làm phu-tù trong tháng thứ năm.

⁴ Có lời Đức Giê-hô-va phán cùng tôi như vầy: Trước khi tạo nên ngươi trong lòng mẹ, ta đã biết ngươi rồi; ⁵ trước khi ngươi sanh ra, ta đã biệt riêng ngươi, lập ngươi làm kẻ tiên-tri cho các nước.

⁶ Tôi thưa rằng: Ôi! hỡi Chúa Giê-hô-va, nầy tôi chẳng biết nói chi, vì tôi là con trẻ. ⁷ Nhưng Đức Giê-hô-va lại phán: Chớ nói: Tôi là con trẻ; vì ngươi sẽ đi khắp nơi nào ta sai ngươi đi, và sẽ nói mọi đều ta truyền cho nói. ⁸ Đừng sợ vì cớ chúng nó; vì ta ở với ngươi đặng giải-cứu ngươi, Đức Giê-hô-va phán vậy.

⁹ Đoạn, Đức Giê-hô-va giang tay rờ miệng tôi. Đức Giê-hô-va lại phán cùng tôi rằng: Nầy, ta đã đặt những lời ta trong miệng ngươi. ¹⁰ Hãy xem, ngày nay ta đã lập ngươi trên các dân các nước, đặng ngươi hoặc nhổ, hoặc phá, hoặc diệt, hoặc đổ, hoặc dựng, hoặc trồng.

¹¹ Lại có lời Đức Giê-hô-va phán cùng tôi rằng: Hỡi Giê-rê-mi, ngươi thấy gì? Tôi thưa rằng: Tôi thấy một gậy bằng cây hạnh (Tiếng Hê-bơ-rơ gọi cây hạnh là « Cây thức, » vì nó trổ hoa trước các cây khác, và từ trong giấc ngủ mùa đông mà thức dậy nhằm đầu mùa xuân. Nên cây hạnh là biểu-hiệu sự tỉnh-thức của Đức Chúa Trời.). ¹² Đức Giê-hô-va bèn phán: Ngươi thấy phải đó; ta sẽ tỉnh-thức, giữ lời phán ta đặng làm trọn.

¹³ Lại có lời Đức Giê-hô-va phán cùng tôi lần thứ hai mà rằng: Ngươi thấy gì? Tôi thưa: Tôi thấy một nồi nước sôi từ phương bắc bắn ra. ¹⁴ Đức Giê-hô-va phán: Ấy là hoạn-nạn từ phương bắc sẽ giáng cho hết thảy dân-cư đất nầy. ¹⁵ Vậy, ta sẽ gọi mọi họ-hàng của các nước phương bắc, Đức Giê-hô-va phán vậy. Chúng nó sẽ đến, và ai nấy đặt ngôi mình nơi cửa thành Giê-ru-sa-lem, vây đánh các vách thành ấy, và các thành của Giu-đa. ¹⁶ Ta sẽ rao sự xét-đoán ta nghịch cùng chúng nó, vì đều ác chúng nó đã làm; bởi chưng chúng nó đã lìa-bỏ ta, đốt hương cho các thần khác, và thờ-lạy việc tay mình làm ra.

¹⁷ Vậy, ngươi hãy thắt lưng, chờ dậy, bảo cho chúng nó mọi sự mà ta truyền cho ngươi. Đừng sợ-sệt vì cớ chúng nó, kẻo ta làm cho ngươi sợ-sệt trước mặt chúng nó chăng. ¹⁸ Nầy, ngày nay, ta lập ngươi lên làm thành vững-bền, làm cột bằng sắt, làm tường bằng đồng, nghịch cùng cả đất nầy, nghịch cùng các vua Giu-đa, các quan-trưởng nó, các thầy tế-lễ, và dân trong đất. ¹⁹ Họ sẽ đánh nhau với ngươi, nhưng không thắng ngươi; vì ta ở cùng ngươi đặng giải-cứu ngươi, Đức Giê-hô-va phán vậy.

Giê-rê-mi Khiển Trách Một Dân Tộc Bất Trung

Không mất nhiều thời gian để Giê-rê-mi đi vào trọng tâm vấn đề. Mô tả Y-sơ-ra-ên như một cô dâu bất trung, Giê-rê-mi mang lời phán xét của Đức Chúa Trời chống lại dân chúng vì sự ham muốn thờ cúng các thần ngoại bang và kêu gọi họ ăn năn.

2 ¹ Có lời Đức Giê-hô-va phán cùng tôi rằng: ² Hãy đi, kêu vào tai Giê-ru-sa-lem rằng: Đức Giê-hô-va phán như vầy: Ta còn nhớ về ngươi lòng nhơn-từ của ngươi lúc đang-thơ, tình yêu-mến trong khi ngươi mới kết bạn, là khi ngươi theo ta nơi đồng vắng, trong đất không gieo-trồng. ³ Y-sơ-ra-ên vốn là dân biệt riêng ra thánh cho Đức Giê-hô-va; vốn là trái đầu mùa của hoa-lợi Ngài. Phàm những kẻ nuốt dân ấy sẽ có tội; tai-vạ sẽ lâm trên họ, Đức Giê-hô-va phán vậy.

⁴ Hỡi nhà Gia-cốp, cùng các họ-hàng nhà Y-sơ-ra-ên, hãy nghe lời Đức Giê-hô-va! ⁵ Đức Giê-hô-va phán như vầy: Tổ-phụ các ngươi có thấy đều không công-bình gì trong ta, mà đã xa ta, bước theo sự hư-không, và trở nên người vô-ích? ⁶ Họ không nói: Chớ nào Đức Giê-hô-va ở đâu? Ấy là Đấng đã đem chúng ta lên khỏi đất Ê-díp-tô, đã dắt chúng ta qua đồng vắng, trong đất sa-mạc đầy hầm-hố, trong đất khô-khan và có bóng sự chết, là đất chẳng một người nào đi qua, và không ai ở. ⁷ Ta đã đem các ngươi vào trong một đất có nhiều hoa-quả, để ăn trái và hưởng lợi nó. Nhưng, vừa vào đó, các ngươi đã làm ô-uế đất ta, đã làm cho sản-nghiệp ta thành ra gớm-ghiếc.

⁸ Các thầy tế-lễ không còn nói: Nào Đức Giê-hô-va ở đâu? Những người giảng luật-pháp chẳng biết ta nữa. Những kẻ chăn-giữ đã bội-nghịch cùng ta. Các tiên-tri đã nhơn danh Ba-anh mà nói tiên-tri, đi theo những sự không ích gì cả. ⁹ Đức Giê-hô-va phán: Vì cớ đó ta sẽ còn tranh-cạnh cùng các ngươi, cho đến con cháu của con cháu các ngươi nữa.

¹⁰ Hãy qua các cù-lao Kít-tim mà xem! Hãy khiến người đến Kê-đa, và xét kĩ; xem thử có việc như vậy chăng. ¹¹ Có nước nào thay-đổi thần của mình, mặc dầu ấy chẳng phải là thần không? Nhưng dân ta đã đổi vinh-hiển mình lấy vật vô-ích! ¹² Hỡi các từng trời, hãy lấy làm lạ về sự đó; hãy kinh-hãi gớm-ghê, hãy rất tiêu-điều, Đức Giê-hô-va phán. ¹³ Dân ta đã làm hai đều ác: chúng nó đã lìa-bỏ ta, là nguồn nước sống, mà tự đào lấy hồ, thật, hồ nứt ra, không chứa nước được. ¹⁴ Y-sơ-ra-ên là đầy-tớ, hay là tôi-mọi sanh trong nhà? Vậy sao nó đã bị phó cho sự cướp? ¹⁵ Các sư-tử con gầm-thét, rống lên inh-ỏi nghịch cùng nó, làm cho đất nó thành ra hoang-vu. Các thành nó bị đốt-cháy, không có người ở nữa. ¹⁶ Con cháu của Nốp và Tác-pha-nết cũng đã làm giập sọ ngươi.

¹⁷ Mọi đều đó há chẳng phải xảy ra cho ngươi vì đã lìa-bỏ Giê-hô-va Đức Chúa Trời mình, khi Ngài dắt ngươi trên đường sao? ¹⁸ Hiện bây giờ, ngươi có việc gì mà đi đường qua Ê-díp-tô đặng uống nước Si-ho? Có việc gì mà đi trong đường A-si-ri đặng uống nước Sông cái? ¹⁹ Tội-ác ngươi sẽ sửa-phạt ngươi, sự bội-nghịch ngươi sẽ trách ngươi, nên ngươi khá biết và thấy rằng lìa-bỏ Giê-hô-va Đức Chúa Trời ngươi, và chẳng có lòng kính-sợ ta, ấy là một sự xấu-xa cay-đắng, Chúa, là Đức Giê-hô-va vạn-quân phán vậy.

²⁰ Xưa kia ta đã bẻ ách ngươi, bứt xiềng ngươi, mà ngươi nói rằng: Tôi không vâng-phục nữa; vì trên mỗi đồi cao, dưới mỗi cây xanh, ngươi đã cúi mình mà hành-dâm. ²¹ Ta đã trồng ngươi như cây nho tốt, giống đều rặc cả; mà cớ sao ngươi đã đốc ra nhánh xấu của gốc nho lạ cho ta? ²² Dầu ngươi lấy hỏa-tiêu và dùng nhiều diêm-cường rửa mình, tội-lỗi ngươi cũng còn ghi mãi trước mặt ta, Chúa Giê-hô-va phán vậy.

²³ Sao ngươi dám nói rằng: Ta không bị ô-uế; ta chẳng từng đi theo thần-tượng Ba-anh? Hãy xem đường ngươi trong nơi trũng; nhận-biết đều ngươi đã làm, như lạc-đà một gu lanh-lẹ và buông-tuồng, ²⁴ như lừa cái rừng, quen nơi đồng vắng, động tình-dục mà hút gió. Trong cơn nóng-nảy, ai hay xây trở nó được ư? Những kẻ tìm nó không cần mệt-nhọc, đến trong tháng nó thì sẽ tìm được. ²⁵ Hãy giữ cho chơn ngươi chớ để trần, cổ ngươi chớ khát! Nhưng ngươi nói rằng: Ấy là vô-ích; không, vì ta thích kẻ lạ và sẽ theo chúng nó.

²⁶ Như kẻ trộm bị bắt, xấu-hổ thể nào, thì nhà Y-sơ-ra-ên, nào vua, nào quan-trưởng, nào thầy tế-lễ, nào kẻ tiên-tri, cũng sẽ xấu-hổ thể ấy. ²⁷ Chúng nói với gỗ rằng: Ngài là cha tôi; với đá rằng: Ngài đã sanh ra tôi. Vì chúng đã xây lưng lại cùng ta, mà không xây mặt lại với ta. Đoạn, đến ngày hoạn-nạn, chúng sẽ nói rằng: Hãy chổi dậy, cứu lấy chúng tôi! ²⁸ Vậy chớ nào các thần mà các ngươi đã làm ra cho mình ở đâu? Nếu các thần ấy có thể cứu các ngươi trong kỳ hoạn-nạn, thì hãy chổi dậy mà cứu! Hỡi Giu-đa, vì số các thần ngươi cũng bằng các thành ngươi!

²⁹ Sao ngươi biện-luận cùng ta? Các ngươi thảy đều đã phạm tội nghịch cùng ta, Đức Giê-hô-va phán vậy. ³⁰ Ta đã đánh con-cái các ngươi là vô-ích: chúng nó chẳng chịu sự dạy-dỗ. Gươm các ngươi đã nuốt các kẻ tiên-tri mình, như sư-tử phá-hại. ³¹ Hỡi dòng-dõi nầy! Hãy rõ lời Đức Giê-hô-va phán: Ta há là một đồng vắng hay là một đất tối-tăm mờ-mịt cho dân Y-sơ-ra-ên sao? Làm sao dân ta có nói rằng: chúng tôi đã buông-tuồng, không đến cùng Ngài nữa? ³² Con gái đồng-trinh há quên đồ trang-sức mình, nàng dâu mới há quên áo đẹp của mình sao? Nhưng dân ta đã quên ta từ những ngày không tính ra được.

³³ Sao ngươi cứ dọn đường mình để tìm tình-ái! đến nỗi đã dạy cho những đờn-bà xấu-nết theo lối mình. ³⁴ Nơi vạt áo ngươi cũng đã thấy máu của kẻ nghèo-nàn vô-tội, chẳng phải vì cớ nó đào nghạch, bèn là vì cớ mọi đều đó. ³⁵ Ngươi lại còn nói rằng: Tôi là vô-tội, thật cơn giận của Ngài lìa khỏi tôi! Nầy, vì ngươi nói rằng: Tôi không có tội, ừ, ta sẽ đoán-xét ngươi. ³⁶ Sao ngươi chạy mau để đổi đường ngươi? Xưa kia ngươi xấu-hổ về A-si-ri, nay cũng sẽ xấu-hổ về Ê-díp-tô. ³⁷ Ngươi sẽ chấp tay lên trên đầu, mà đi ra từ nơi đó. Vì Đức Giê-hô-va duồng-bỏ những kẻ mà ngươi trông-cậy, ngươi sẽ chẳng được thạnh-vượng gì bởi chúng nó.