Sự sụp đổ của Y-sơ-ra-ên
Bất chấp các cảnh báo tiên tri, Y-sơ-ra-ên vẫn từ chối Chúa, và kết thúc đã đến gần đối với các bộ lạc phía bắc. Sự tuyệt vọng vào phút cuối sẽ dẫn đến một liên minh với Ai Cập trong nỗ lực ngăn chặn A-si-ri, nhưng nguyên nhân đã vô vọng. Sau một cuộc bao vây kéo dài ba năm, Sa-ma-ri sẽ sụp đổ và nhiều người dân Y-sơ-ra-ên sẽ bị đưa đi làm tù binh tới A-si-ri. Đất đai và nhà cửa của họ sẽ bị chiếm đóng bởi những người định cư được gửi đến từ Ba-by-lôn và các nước phương Đông khác. Những người Sa-ma-ri mới này sẽ trở thành một dân tộc lai tạp và sẽ phát triển một tôn giáo hỗn hợp bất thường.
Vua A-si-ri tại thời điểm cuộc bao vây là Sanh-ma-na-sa đệ ngũ. Sau cái chết của Sanh-ma-na-sa vào năm 722 trước Công nguyên, Sa-gôn đệ nhị nhận công lao về việc chiếm được Y-sơ-ra-ên, nhưng bản thân sự sụp đổ có lẽ được hoàn thành vào năm 723 trước Công nguyên. Đây là bản tường thuật cực kỳ ngắn gọn về một trong những giờ phút đen tối nhất trong lịch sử của dân tộc được Chúa chọn.
Tại Y-sơ-ra-ên
Ô-sê, vua sau chót của Y-sơ-ra-ên
(2 Các vua) 17 3 Sanh-ma-na-sa, vua A-si-ri, đi lên hãm-đánh Ô-sê; người bị thần-phục Sanh-ma-na-sa, và đóng thuế cho người. 4 Nhưng vua A-si-ri thấy Ô-sê toan mưu-phản; vì Ô-sê có sai sứ-giả đến Sô, vua Ê-díp-tô, và không nộp thuế cho vua A-si-ri như người hằng năm đã làm; vua A-si-ri bèn bắt người, xiềng lại, và hạ ngục.
18 9 Xảy ra năm thứ tư đời Ê-xê-chia, nhằm năm thứ bảy đời Ô-sê, con trai Ê-la, vua Y-sơ-ra-ên, thì Sanh-ma-na-sa, vua A-si-ri, đi lên đánh Sa-ma-ri và vây nó.
17 5 Đoạn, vua A-si-ri đi lên xâm-chiếm cả xứ, đến vây Sa-ma-ri trong ba năm.
18 11 Vua A-si-ri đem dân Y-sơ-ra-ên qua A-si-ri, đặt tại Cha-la và trên bờ Cha-bo, sông xứ Gô-xan, cùng trong các thành của Mê-đi;
17 7 Vả, dân Y-sơ-ra-ên đã phạm tội cùng Giê-hô-va Đức Chúa Trời của họ, là Đấng đã rút họ ra khỏi xứ Ê-díp-tô, và khỏi tay hà-hiếp của Pha-ra-ôn, vua Ê-díp-tô; chúng đã kính-thờ các thần khác, 8 theo thói-tục của các dân-tộc mà Đức Giê-hô-va đã đuổi khỏi trước mặt dân Y-sơ-ra-ên, và theo lệ mà các vua Y-sơ-ra-ên đã định. 9 Dân Y-sơ-ra-ên làm lén những việc bất-chánh nghịch cùng Giê-hô-va Đức Chúa Trời của chúng, xây-dựng những nơi cao trong khắp các thành họ, từ tháp vọng-canh cho đến thành kiên-cố, 10 dựng lên những trụ-thờ trên các nỗng cao và dưới những cây rậm. 11 Tại trên các nơi cao, chúng xông hương y như các dân-tộc mà Đức Giê-hô-va đã đuổi khỏi trước mặt họ, phạm những việc gian-ác, và chọc giận Đức Giê-hô-va. 12 Chúng hầu-việc những hình-tượng mà Đức Giê-hô-va đã cấm chúng rằng: Các ngươi chớ thờ chúng nó.
13 Song Đức Giê-hô-va cậy miệng các đấng tiên-tri và những kẻ tiên-kiến mà khuyên Y-sơ-ra-ên và Giu-đa rằng: Khá từ-bỏ đường ác của các ngươi, hãy gìn-giữ điều-răn và luật-lệ ta, tùy theo các mạng-lịnh ta cậy những tiên-tri, là tôi-tớ ta, mà truyền cho tổ-phụ các ngươi. 14 Nhưng chúng không muốn nghe, cứng cổ mình, y như các tổ-phụ của chúng không có lòng tin Giê-hô-va Đức Chúa Trời của họ. 15 Chúng khinh-bỏ các luật-lệ và giao-ước Ngài đã lập cùng tổ-phụ họ, và những lời chúng mà Ngài đã phán với họ. Chúng đi theo các thần hư-không, và trở thành hư-không, bắt-chước các dân-tộc ở chung-quanh mình, mà Đức Giê-hô-va đã cấm làm theo gương của chúng nó. 16 Chúng khinh-bỏ hết thảy giới-mạng của Giê-hô-va Đức Chúa Trời mình, tự đúc lấy hai tượng bò con, cùng làm thần-tượng A-sê-ra, thờ-lạy hết thảy cơ-binh trên trời, và thờ-phượng Ba-anh. 17 Chúng cũng đưa con trai con gái mình qua lửa, dùng tà-thuật, tin bói-khoa, chuyên làm đều dữ trước mặt Đức Giê-hô-va, để chọc giận Ngài. 18 Bởi cớ ấy, Đức Giê-hô-va rất nổi giận-dữ cùng dân Y-sơ-ra-ên, xua-đùa chúng khỏi trước mặt Ngài; chỉ còn lại chi-phái Giu-đa mà thôi.
19 Chính Giu-đa cũng không vâng-giữ các điều-răn của Giê-hô-va Đức Chúa Trời của họ; bèn đi theo những lệ-luật mà Y-sơ-ra-ên đã lập. 20 Thế thì, Đức Giê-hô-va từ-bỏ cả dòng-dõi Y-sơ-ra-ên, làm khốn-khổ họ, và phó họ vào tay các kẻ cướp-giựt, cho đến phải lưu-đầy cách xa mặt Ngài.
21 Y-sơ-ra-ên đã phân-rẽ nhà Đa-vít, tôn Giê-rô-bô-am, con trai Nê-bát, làm vua; người quến-dụ Y-sơ-ra-ên bội-nghịch Đức Giê-hô-va, và khiến cho họ phạm tội lớn. 22 Dân Y-sơ-ra-ên đều đi trong hết thảy tội-lỗi của Giê-rô-bô-am đã phạm, chẳng từ-bỏ chút nào, 23 cho đến ngày Đức Giê-hô-va đày-đuổi họ khỏi trước mặt Ngài, y như Ngài đã phán bởi miệng của các tiên-tri, tôi-tớ Ngài. Vậy, Y-sơ-ra-ên bị cất khỏi xứ mình, lưu-đày qua A-si-ri cho đến ngày nay.
24 Vua A-si-ri đem người ở Ba-by-lôn, Cu-tha, A-va, Ha-mát và Sê-phạt-va-im, đặt ở trong các thành của Sa-ma-ri, thế cho dân Y-sơ-ra-ên. Chúng chiếm lấy nước Sa-ma-ri, và ở trong các thành nó. 25 Khi chúng bắt đầu trú-ngụ tại đó, thì không kính-sợ Đức Giê-hô-va, nên Đức Giê-hô-va sai sư-tử đến giết mấy người trong bọn chúng. 26 Người ta bèn nói với vua A-si-ri rằng: Các dân mà vua đã đem qua đặt trong các thành của Sa-ma-ri không biết lệ thờ-phượng thần của xứ, vì vậy thần đó có sai sư-tử đến giết họ, tại họ không biết lệ thờ-lạy thần của xứ vậy. 27 Vua A-si-ri liền truyền lịnh rằng: Trong những thầy tế-lễ mà các ngươi đã bắt ở đó đem qua đây, các ngươi hãy lấy một người, dẫn về ở tại trong xứ đó đặng dạy lệ thờ-lạy thần của xứ. 28 Ấy vậy, một kẻ trong những thầy tế-lễ mà chúng đã bắt ở Sa-ma-ri đem đi trở về, ở tại Bê-tên, và dạy-dỗ dân-sự phải thờ-lạy Đức Giê-hô-va làm sao.
29 Song mỗi dân-tộc đều tạo thần riêng cho mình, đặt nó trong những chùa-miễu tại trên các nơi cao mà dân Sa-ma-ri đã dựng lên, tức dân-tộc nào đặt thần mình trong thành nấy. 30 Dân Ba-by-lôn tạo hình-tượng Su-cốt-Bê-nốt; dân Cút, tạo hình-tượng Nẹt-ganh; dân Ha-mát tạo hình-tượng A-si-ma; 31 dân A-vim tạo hình-tượng Níp-ca và Tạt-tác; dân Sê-phạt-va-im thiêu con-cái mình trong lửa cho A-tra-mê-léc và A-na-mê-léc, hai thần của dân Sê-phạt-va-im. 32 Chúng kính-sợ Đức Giê-hô-va, nhưng chọn những người trong bọn mình lập làm thầy tế-lễ về các nơi cao; những thầy tế-lễ ấy vì chúng dâng những của tế-lễ tại trong chùa-miễu của các nơi cao đó. 33 Các dân-tộc ấy kính-sợ Đức Giê-hô-va, song cũng hầu-việc các thần mình, theo thói-tục của những dân-tộc mà họ bị dời ra khỏi đó.
34 Ngày nay, chúng hãy còn làm theo thói-tục cũ mình. Chúng không kính-sợ Đức Giê-hô-va, chẳng vâng-giữ hoặc luật-lệ, hoặc thói-tục, hoặc luật-pháp, hay là điều-răn truyền cho con cháu Gia-cốp, mà Ngài đặt tên là Y-sơ-ra-ên. 35 Đức Giê-hô-va đã lập giao-ước với chúng, truyền-dạy chúng rằng: Các ngươi chớ kính-sợ các thần khác, chớ thờ-lạy, hầu-việc chúng nó, và đừng tế-lễ chúng nó. 36 Nhưng các ngươi khá kính-sợ Đức Giê-hô-va, là Đấng dùng đại-năng, và cánh tay giơ thẳng ra, đem các ngươi ra khỏi Ê-díp-tô; Đấng đó các ngươi phải kính-sợ thờ-lạy, và dâng của-lễ cho. 37 Các luật-lệ, điều-răn, qui-tắc, và mạng-lịnh mà Ngài chép cho các ngươi, các ngươi khá gìn-giữ làm theo đời đời, chớ nên kính-sợ các thần khác. 38 Các ngươi chẳng nên quên giao-ước mà ta lập với các ngươi; chớ kính-sợ các thần khác; 39 nhưng khá kính-sợ Giê-hô-va Đức Chúa Trời của các ngươi, Ngài sẽ giải-cứu các ngươi khỏi tay các kẻ thù-nghịch.
40 Dầu vậy, các dân-tộc ấy không nghe theo, nhưng còn làm theo thói-tục cũ của mình. 41 Như vậy, các dân-tộc ấy kính-sợ Đức Giê-hô-va và cũng hầu-việc những hình-tượng chạm của mình; tổ-phụ chúng nó làm thế nào, thì con-cái cháu-chắt chúng nó cũng hãy còn làm thế ấy cho đến ngày nay.
Trong khi đó, tại Giu-đa, Ê-xê-chia tiến hành chiến dịch của riêng mình chống lại A-si-ri và tiến hành một cuộc chiến thành công chống lại người Phi-li-tin luôn có mặt.
Tại Giu-đa
18 7 Người dấy nghịch với vua A-si-ri, không phục vua ấy nữa. 8 Người hãm-đánh xứ dân Phi-li-tin cho đến Ga-xa và địa-hạt chung-quanh thành, từ tháp vọng-canh đến thành kiên-cố.